Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 6/5/2015)
Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh
Eisenhower (1890-1969) là Tư lệnh tối cao của quân Đồng minh tại Châu Âu trong Thế chiến thứ hai, và là tổng thống thứ 34 của Hoa Kỳ.
Dwight David Eisenhower, có biệt danh là “Ike”, sinh ngày 14 tháng 10 năm 1890 tại Denison, Texas và lớn lên tại tiểu bang Kansas.
Eisenhower tốt nghiệp Học viện Quân sự tại West Point năm 1915. Ông phục vụ trong quân đội trong suốt hai thập niên 1920 và 1930, và làm nhiệm vụ tại Philippines trong những năm cuối thập niên 1930.
Không lâu sau khi Hoa Kỳ tham gia Thế chiến thứ hai, Eisenhower chuyển tới Washington làm việc. Tại đây ông đã gây ấn tượng với Tham mưu trưởng Lục quân George C. Marshall. Tháng 6/1942, ông được chỉ định làm tướng tư lệnh Mặt trận hành quân Châu Âu (European Theatre), về sau mở rộng ra cả vùng Địa Trung Hải và Bắc Phi. Tháng 2/1944, ông được giao trọng trách làm Tư lệnh tối cao của lực lượng viễn chinh Đồng minh tại Tây Âu. Ông đã chỉ huy quân Đồng minh đổ bộ thành công ở bờ biển Normandy tháng 6/1944 và giải phóng tây Âu. Ngày 7/5/1945 ông chấp thuận đề nghị đầu hàng của Đức và tiếp đó điều hành các vùng ở Đức do Mỹ kiểm soát.
Tháng 11/1945, Eisenhower quay trở lại Mỹ với tư cách Tham mưu trưởng Lục quân Hoa Kỳ. Năm 1948 ông trở thành chủ tịch Đại học Colombia, tuy vậy tháng 12/1950, ông rời chức vụ này để đảm nhiệm vị trí Tư lệnh tối cao của quân đội NATO (Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương) tại Châu Âu.
Năm 1952, sự ủng hộ to lớn mà Eisenhower có được trong chiến tranh đã giúp ông giành được vị trí ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa, và tiếp đó đắc cử tổng thống. Nhiệm kỳ của ông bị chi phối bởi cuộc Chiến tranh Lạnh. Tháng 7/1953, ông đồng ý ký một thỏa thuận đình chiến để kết thúc cuộc chiến tại Triều Tiên. Ông cũng cam kết sự bảo hộ của Hoa Kỳ tại miền nam Việt Nam. Năm 1956, Eisenhower gây bất ngờ cho Anh và Pháp khi từ chối đứng về phía hai nước này trong cuộc khủng hoảng kênh đào Suez.
Tại quê nhà, Eisenhower cho phát triển các chương trình an sinh xã hội và tiên phong thúc đẩy xây dựng hệ thống xa lộ liên bang – dự án công trình lớn nhất trong lịch sử. Ông bị chỉ trích bởi đã không công khai kết tội Thượng nghị sĩ Joseph McCarthy vì sách lược chống cộng quá khích của ông này.[1] Tuy nhiên, Eisenhower âm thầm loại bỏ dần ảnh hưởng của McCarthy. Ông đã ký nhiều đạo luật quan trọng về nhân quyền, nhưng lại có vẻ né tránh các vấn đề về chủng tộc.
Tháng 11/1956, Eisenhower tái đắc cử tổng thống. Trong những năm cuối nhiệm kỳ của mình, ông hy vọng cải thiện quan hệ Mỹ-Xô và đàm phán một hiệp ước cấm thử nghiệm vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên vào tháng 5/1960, Liên Xô bắn rơi một chiếc máy bay trinh sát U2 của Mỹ trên lãnh thổ Liên Xô, chấm dứt mọi hy vọng về việc cải thiện quan hệ hai nước trước khi Eisenhower rời Nhà Trắng. Tháng 1/1961, ở cuối nhiệm kỳ thứ hai của mình, ông quyết định nghỉ hưu. Ông qua đời tại Washington DC vào ngày 28 tháng 3 năm 1969.
———————————————–
[1] Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Joseph McCarthy là gương mặt tiêu biểu cho nỗi sợ hãi về sức ảnh hưởng ngày càng lớn của chủ nghĩa Cộng sản trong giai đoạn căng thẳng của Chiến tranh Lạnh. Ông nổi tiếng vì cáo buộc Cộng sản thâm nhập vào chính quyền Liên bang Mỹ và những nơi khác. Thuật ngữ ‘Chủ nghĩa McCarthy’ ra đời năm 1950 chỉ chủ trương của McCarthy được áp dụng cho những hoạt động chống cộng. Thượng viện Hoa Kỳ đã chỉ trích những sách lược của ông cũng như sự bất lực của ông trong việc chứng minh những tuyên bố của mình. – ND
