Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 14/5/2015)
Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh
Che Guevara (1928-1967), người Argentina, là một nhà lãnh đạo cách mạng Cuba và một vị anh hùng cánh tả. Bức ảnh của ông do Alberto Korda chụp trở thành một hình ảnh biểu tượng của thế kỷ 20.
Ernesto Guevara de la Serna, được biết đến với tên gọi Che Guevara, sinh ngày 14 tháng 6 năm 1928 tại Rosario, Argentina trong một gia đình trung lưu. Ông theo học ngành dược tại Đại học Buenos Aires. Trong thời gian này ông đã thực hiện những chuyến hành trình đi khắp miền Nam và Trung Mỹ. Sự nghèo khổ và áp bức ở khắp nơi mà ông chứng kiến, cùng với niềm tin vào chủ nghĩa Marx đã thuyết phục ông rằng con đường duy nhất mà Nam Mỹ và Trung Mỹ phải đi là cách mạng vũ trang.
Năm 1954 ông tới Mexico. Năm sau đó ông gặp lãnh đạo cách mạng Cuba Fidel Castro. Guevara tham gia “Phong trào Hai mươi sáu tháng bảy” do Castro dẫn đầu, và đóng một vai trò quan trọng trong chiến thắng cuối cùng của cuộc chiến tranh du kích đánh bại chế độ độc tài của Fulgencio Batista.
Năm 1959, Castro lật đổ Batista và lên nắm quyền ở Cuba. Từ năm 1959 đến 1961, Guevara giữ chức chủ tịch Ngân hàng Nhà nước Cuba, sau đó là Bộ trưởng Công nghiệp. Trong cương vị này, ông đã công du tới nhiều nơi trên thế giới như một đại sứ đại diện cho Cuba. Ở quê nhà, ông tiến hành các chương trình tái phân bổ đất đai và quốc hữu hóa công nghiệp.
Là một người chống Mỹ mạnh mẽ, ông đã hướng chính quyền Castro liên minh với Liên Xô. Nền kinh tế Cuba trở nên lao đao bởi các lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ và những cải cách thất bại. Trong giai đoạn khó khăn này Guevara bắt đầu bất đồng ý kiến với các nhà lãnh đạo khác. Về sau ông bày tỏ mong muốn nhân rộng cách mạng ở các nước đang phát triển khác, và đến năm 1965 Castro tuyên bố Guevara đã rời khỏi Cuba.
Sau đó Guevara dành vài tháng ở Châu Phi, cụ thể là ở Congo, để huấn luyện lực lượng nổi dậy phục vụ chiến tranh du kích. Những nỗ lực của ông đều thất bại và ông bí mật quay trở lại Cuba năm 1966. Từ Cuba ông khởi hành tới Bolivia để lãnh đạo lực lượng quân nổi dậy chống lại chính phủ của René Barrientos Ortuño. Với sự hỗ trợ của Mỹ, quân đội Bolivia đã bắt giữ Guevara và các chiến sĩ còn sống sót. Guevara bị hành quyết vào ngày 9 tháng 10 năm 1967 tại ngôi làng La Higuera, Bolivia và được chôn tại một địa điểm bí mật. Năm 1997 phần thi thể của ông được phát hiện, khai quật và được đem trở lại chôn cất tại Cuba.
