Nguồn: “Iran Hostage Crisis ends,” History.com (truy cập ngày 19/01/2015).
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1981, ít phút sau khi Ronald Reagan nhậm chức tổng thống thứ 40 của Hoa Kỳ (ngày 20 tháng 1 theo giờ địa phương), 52 con tin người Mỹ bị giam giữ tại Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Teheran, Iran, đã được thả, chấm dứt cuộc khủng hoảng con tin Iran kéo dài 444 ngày.
Ngày mùng 4 tháng 11 năm 1979, cuộc khủng hoảng bắt đầu khi một nhóm sinh viên Iran, tức giận trước việc chính phủ Mỹ cho phép nhà vua bị lật đổ của Iran tới thành phố New York để điều trị y tế, đã chiếm đóng Đại sứ quán Mỹ ở Teheran.
Ayatollah (tức Đại giáo chủ) Khomeini, nhà lãnh đạo chính trị và tôn giáo của Iran, là người kiểm soát tình hình con tin, từ chối mọi lời kêu gọi thả tự do cho con tin, ngay cả khi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã yêu cầu chấm dứt cuộc khủng hoảng trong một cuộc bỏ phiếu được toàn bộ thành viên nhất trí.
Tuy nhiên, hai tuần sau khi chiếm đóng Đại sứ quán, Khomeini đã bắt đầu thả tự do tất cả những ai không phải người Mỹ đang bị giam giữ, cùng với mọi phụ nữ và người dân tộc thiểu số quốc tịch Mỹ, với lý do họ thuộc nhóm những người bị chính phủ Hoa Kỳ áp bức. 52 tù nhân còn lại vẫn nằm trong tay Khomeini trong 14 tháng sau đó.
Tổng thống Jimmy Carter đã không thể giải quyết cuộc khủng hoảng này bằng con đường ngoại giao, và đến ngày 24 tháng 4 năm 1980, ông ra lệnh tiến hành một sứ mệnh giải cứu thất bại thảm hại khiến tám quân nhân Mỹ thiệt mạng và không có con tin nào được giải cứu. Ba tháng sau, cựu hoàng Iran qua đời vì ung thư ở Ai Cập, nhưng cuộc khủng hoảng vẫn tiếp diễn. Tháng 11 năm 1980, Carter để thua trong cuộc bầu cử tổng thống trước Ronald Reagan thuộc Đảng Cộng hòa.
Ít lâu sau đó, với sự hỗ trợ của các trung gian người Algeria, Hoa Kỳ và Iran đã bắt đầu đạt được các cuộc đàm phán thành công. Vào ngày diễn ra lễ nhậm chức của Reagan, Mỹ đã giải phóng gần 8 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Iran, và các con tin đã được trao trả sau 444 ngày. Ngày hôm sau, cựu Tổng thống Jimmy Carter đã bay sang Tây Đức để chào đón những người Mỹ trên đường trở về nhà.
Ảnh: Nhóm con tin Mỹ được thả sau cuộc khủng hoảng con tin Iran. Nguồn: Johnson Babela | http://www.defenseimagery.mil/.
