Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một đại tá quân đội tuyên bố trên truyền hình nhà nước Guinea rằng quân đội đã giải tán chính phủ và lên nắm quyền. Cuộc đảo chính này diễn ra ngay sau nhiều giờ đấu súng dữ dội ở thủ đô Conakry. Song Bộ Quốc phòng cho biết tiếng súng đến từ một cuộc tấn công thất bại vào dinh tổng thống.
Taliban tuyên bố đã chiếm trọn thung lũng Panjshir, một khu vực họ vẫn chưa chiếm được cho đến nay, nhưng cho biết xung đột vẫn tiếp diễn ở thủ phủ tỉnh này. Đối thủ của nhóm, Mặt trận Kháng chiến, tiếp tục khẳng định chưa bị đánh bại. Có tin nói người phát ngôn của lực lượng kháng chiến Fahim Dashti đã thiệt mạng.
Next Digital, công ty truyền thông Hồng Kông nổi tiếng với việc xuất bản các chỉ trích đối với Trung Quốc, tuyên bố đóng cửa. Apple Daily, tờ báo bán chạy nhất của Next Digital, vốn đóng cửa từ tháng 6 khi chính phủ bắt giữ các quản lý và đột kích văn phòng của họ, với lý do công ty vi phạm Luật An ninh Quốc gia mới được thông qua vào năm ngoái. Trong khi đó nhóm ủng hộ dân chủ thường tổ chức lễ canh thức hàng năm kỷ niệm sự kiện Thiên An Môn của thành phố cũng sẽ giải tán.
Hàng chục nghìn nông dân lại tập trung về bang Uttar Pradesh của Ấn Độ để phản đối luật nông nghiệp. Đây là động thái mới nhất của phong trào, vốn khởi đầu từ mùa thu năm ngoái, khi chính phủ thông qua các dự luật dẹp bỏ hệ thống thương lái thường thu mua sản phẩm của nông dân. Thủ tướng Narendra Modi tuyên bố làm vậy mang lại cho nông dân nhiều quyền kiểm soát hơn; nhưng nông dân sợ bị giảm lợi nhuận.
Một báo cáo mới của công ty dữ liệu khoa học đời sống Airfinity cho thấy các nước G7 sẽ dư thừa 1,2 tỷ liều vắc-xin covid-19 vào cuối năm nay. Con số này có thể cứu từ 1 đến 2,8 triệu mạng người ở các nước nghèo, trong bối cảnh chỉ mới có chưa tới 2% người trưởng thành ở các nền kinh tế thu nhập thấp được tiêm đầy đủ, so với 50% ở những nước giàu.
Ít nhất 3 thành viên lực lượng an ninh đã thiệt mạng và 15 người khác bị thương trong một vụ đánh bom liều chết gần Quetta, thủ phủ tỉnh Balochistan của Pakistan. Kẻ đánh bom tấn công một trạm kiểm soát của lực lượng bán quân sự Frontier Corps. Hiện nhóm khủng bố Tehreek-e-Taliban Pakistan đã lên tiếng nhận trách nhiệm. Còn thủ tướng Imran Khan lên án “những kẻ khủng bố được nước ngoài hậu thuẫn.”
Quân đội Ethiopia tuyên bố đã tiêu diệt hơn 5.600 thành viên của lực lượng nổi dậy Tigray. Hai bên nổ ra giao tranh ở miền bắc đất nước kể từ tháng 11 khi tổng thống Abiy Ahmed loại bỏ chính quyền khu vực của Tigray. Xung đột đã khiến nhiều dân thường thiệt mạng, buộc hàng nghìn người phải di tản, và gây ra nạn đói trên diện rộng.
TIÊU ĐIỂM
Tiếp tục xét xử Aung San Suu Kyi
Phiên tòa xét xử bà Aung San Suu Kyi sẽ nối lại vào tuần này, sau khi bị đình chỉ vì số ca nhiễm covid tăng cao trong tháng 7. Là nhà lãnh đạo trên thực tế của Myanmar cho đến khi bị lật đổ trong cuộc đảo chính tháng 2, bà Suu Kyi bị buộc 11 tội danh, từ vi phạm quy định phòng chống covid cho đến tham nhũng. Nếu bị kết án, người phụ nữ 76 tuổi sẽ có thể đối mặt tới 75 năm tù.
Dĩ nhiên các cáo buộc này mang động cơ chính trị. Chính quyền quân sự dường như muốn hủy hoại danh tiếng của bà Suu Kyi và giải tán đảng chính trị của bà trước khi bước vào cuộc bầu cử năm 2023. Nếu bầu cử được tiến hành công bằng – điều có vẻ khó xảy ra – thì triển vọng của đảng quân đội sẽ không sáng sủa lắm. Liên Hợp Quốc nói quân đội đang phải đối phó cả bất ổn dân sự lẫn các lực lượng dân quân vũ trang trên khắp đất nước, và có thể đã phạm tội ác chống lại loài người. Kể từ cuộc đảo chính đã có hơn 1.000 dân thường thiệt mạng; và hàng nghìn người khác bị bỏ tù. Gần 560.000 người Myanmar cũng bị di dời nơi ở.
Sắp kỉ niệm 20 năm vụ khủng bố 11/9
Hai mươi năm trước trong tuần này, những kẻ khủng bố al-Qaeda đã chiếm quyền kiểm soát và cho đâm 4 máy bay của Mỹ, khiến gần 3.000 người thiệt mạng. Thảm kịch đó đã thay đổi hoàn toàn nước Mỹ, các đồng minh và Trung Đông. Nó dẫn đến chiến tranh ở Iraq và Afghanistan, trong đó cuộc chiến Afghanistan chỉ mới kết thúc vào tuần trước.
Tổng thống Joe Biden sẽ đến thăm các địa điểm xảy ra vụ tấn công vào thứ Bảy này: Ground Zero ở hạ Manhattan, nơi từng có hai tòa tháp Trung tâm Thương mại Thế giới; Lầu Năm Góc; và Shanksville, Pennsylvania, nơi một chiếc máy bay vốn nhắm vào Điện Capitol lao xuống. Khoảng 1.800 người sống sót và người thân của họ đã cáo buộc ông Biden nuốt lời không công bố kết quả điều tra của chính phủ, mà họ cho rằng có thể tiết lộ Ả Rập Saudi đồng lõa. (Hầu hết những kẻ khủng bố là người Ả Rập Saudi, song vương quốc này phủ nhận có liên quan.) Mới thứ Sáu tuần trước ông Biden đã ra lệnh xem xét và giải mật các tài liệu đó trong vòng sáu tháng. Giờ đây ông muốn tập trung vào việc tưởng niệm những người đã mất.
Nghiên cứu ứng dụng protein côn trùng trong chăn nuôi
Kể từ ngày mai EU sẽ cho phép đưa protein côn trùng vào thức ăn cho gà và lợn. Đây là một tin rất tốt cho ngành công nghiệp côn trùng, vốn muốn cung cấp một giải pháp thay thế cho các loại protein như bã đậu nành và bột cá, trong đó cả hai đều gây hại cho môi trường.
Cho đến nay thức ăn cho gia cầm và lợn vẫn là thị trường thức ăn chăn nuôi lớn nhất, song cũng cạnh tranh nhất. Vì protein côn trùng đắt hơn bột cá – và hơn nhiều so với bã đậu nành – người bán sẽ phải rất nỗ lực thuyết phục người mua. May mắn cho họ là các nghiên cứu cho thấy protein côn trùng giúp mang lại nhiều lợi ích, thúc đẩy tăng trưởng và hệ thống miễn dịch của động vật cũng như làm no bụng chúng.
Ngoài ra cũng có thể mở rộng quy mô sản xuất. Rabobank, một ngân hàng đầu tư nông nghiệp, dự đoán sản lượng côn trùng sẽ đạt 500.000 tấn một năm vào năm 2030, tăng từ mức chỉ 10.000 tấn hiện tại, và do đó sẽ giúp kéo giảm giá.
Hôm nay kết thúc chương trình trợ cấp thất nghiệp liên bang Mỹ
Khi sa thải tăng cao trong đại dịch, Quốc hội Mỹ đã hào phóng khác thường khi tăng mức trợ cấp thất nghiệp bang lên 600 đô la một tuần (sau đó giảm xuống còn 300 đô la), kéo dài thời hạn và hỗ trợ cho cả lao động tự do. Cứ 4 công nhân thì có 1 người được hưởng lợi từ số tiền 794 tỷ đô la được phân phát. Nhiều người thậm chí còn khá giả hơn so với khi đi làm. Tuy nhiên hôm nay chương trình đó sẽ kết thúc, khi khoảng 7,5 triệu người mất đi một phần hoặc toàn bộ trợ cấp.
Phe cấp tiến muốn Tổng thống Joe Biden gia hạn chương trình. Trong khi đó phe bảo thủ nói chương trình khiến người ta không đi tìm việc. 26 bang, chủ yếu do Đảng Cộng hòa lãnh đạo, đã ngừng các khoản thanh toán tăng cường từ mùa hè. Nó không tác động nhiều lên số lượng việc làm.
Dù tuyển dụng yếu đi trong tháng 8, thị trường lao động Mỹ vẫn cải thiện đáng kể so với giai đoạn đỉnh dịch. Tỷ lệ thất nghiệp đã giảm từ 14,8% vào tháng 4 năm 2020 xuống 5,2% trong tháng trước. Song vẫn còn 6 triệu người Mỹ chưa tìm lại được việc làm.
