Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngầm chỉ trích Nga khi mở đầu bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Indonesia với cụm từ “[thưa] các nhà lãnh đạo G19.” Trong bài phát biểu qua video, ông Zelensky đã kêu gọi “kết thúc trong công lý” cuộc “xâm lược” của Nga đối với nước ông. Hội nghị đang xem xét một bản dự thảo nghị quyết, trong đó nêu rõ “hầu hết các thành viên lên án mạnh mẽ” cuộc chiến ở Ukraine. Nga nói việc “chính trị hóa” hội nghị là không công bằng.
Tên lửa tầm xa của Nga dồn dập đánh xuống Ukraine, vào cả thủ đô Kiev và gây thiệt hại cho các cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng. Thị trưởng thành phố Vitali Klitschko cho biết ít nhất một nửa thành phố đã bị mất điện. Trong một diễn biến khác, quân đội Nga đã rút khỏi các thị trấn ở bờ đông sông Dnepr, đối diện thành phố Kherson, thủ phủ tỉnh phía nam mà họ đã từ bỏ vào tuần trước.
Các nước G20 công bố quỹ chung trị giá 20 tỷ đô la để giúp Indonesia sử dụng ít than hơn. Đổi lại, Indonesia cam kết lượng khí thải CO2 ngành điện của nước này sẽ đạt đỉnh 290 triệu tấn vào năm 2030, sớm hơn 7 năm so với ước tính trước đó. Gói này bao gồm các khoản tài trợ và cho vay ưu đãi từ cả nguồn công lẫn tư nhân. Nó được mô phỏng theo thỏa thuận 8,5 tỷ đô la hồi năm ngoái cho Nam Phi.
Chuỗi siêu thị Walmart của Mỹ báo cáo doanh thu quý ba đạt 153 tỷ đô la, tăng 8,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Cổ phiếu của công ty đã tăng hơn 7%. Công ty cũng đồng ý trả 3,1 tỷ đô la cho các tiểu bang và thành phố ở Mỹ để dàn xếp các cáo buộc tập đoàn này góp phần gây nên khủng hoảng opioid. Walmart bị cáo buộc sai phạm vì không giám sát các đơn thuốc, nhưng không thừa nhận có sai phạm.
Thêm một nhân vật nữa do Donald Trump đưa lên thất bại trong cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ. Cụ thể, Katie Hobbs đã đánh bại Kari Lake, ứng viên Cộng hòa thường hoài nghi về kết quả bầu cử 2020, để trở thành thống đốc Dân chủ đầu tiên của bang Arizona kể từ năm 2006. Tuy nhiên, Cộng hòa giữ được hai ghế hạ viện ở bang California và một ở New York, giúp họ chỉ còn một chiến thắng nữa là đoạt được quyền kiểm soát Hạ viện từ tay Dân chủ.
Các công tố viên liên bang của New York đã mở điều tra về vụ sụp đổ của FTX, sau khi sàn giao dịch tiền điện tử này nộp đơn xin phá sản vì bị khách hàng rút tiền ồ ạt. Cuộc điều tra sẽ xem xét liệu FTX có cho Alameda Research, một công ty giao dịch tiền điện tử cùng chủ sở hữu Sam Bankman-Fried, cho vay tiền của khách hàng hay không. Hai trong số các cơ quan quản lý của Mỹ, Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán và Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai, cũng đã mở các cuộc điều tra tương tự.
Gia đình cho biết Alaa Abd el-Fattah, tù nhân chính trị nổi tiếng nhất của Ai Cập, đã ngừng tuyệt thực. Ông Abd el-Fattah, một nhà hoạt động người Anh gốc Ai Cập bị bắt vì biểu tình phản đối chính phủ Ai Cập, bắt đầu từ chối uống nước từ ngày 6/11, trùng với thời điểm diễn ra hội nghị thượng đỉnh COP27. Hồ sơ nhân quyền của Ai Cập ngay lập tức bị chỉ trích, với các nhà vận động, người nổi tiếng và các nhà lãnh đạo thế giới đồng loạt kêu gọi trả tự do cho ông.
Con số trong ngày: 6.000, là số đảo có người sinh sống của Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á.
TIÊU ĐIỂM
Trung Quốc nới chiếc vòng kim cô lên nền kinh tế
Có vẻ như các lãnh đạo Trung Quốc đã nhận ra nền kinh tế đang có vấn đề. Trong hơn hai năm rưỡi qua, họ mạnh tay ngăn covid-19 lây lan và thắt chặt ngành bất động sản, gây ra những tác động nghiêm trọng. Tuần này Trung Quốc bỗng công bố một số thay đổi lớn.
Thời gian cách ly đối với du khách và những người tiếp xúc gần với F0 đã được rút ngắn. Bên cạnh đó, vay ngân hàng của các công ty bất động sản nếu tới hạn trong sáu tháng tới sẽ được gia hạn. Về lý thuyết, các thay đổi mới sẽ giúp mọi người đẩy mạnh chi tiêu và các công ty xây nhiều nhà hơn. Nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi lớn.
Nới lỏng hạn chế covid có thể dẫn đến bùng phát trên diện rộng. Số ca nhiễm tại một số thành phố đã tăng lên nhanh chóng, chẳng hạn như Quảng Châu. Hiện vẫn chưa rõ cơ quan chức năng sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào. Còn động thái nới lỏng cho ngành bất động sản sẽ ngăn vỡ nợ nhưng không thể đảm bảo nguồn cầu cho nhà mới. Tăng trưởng kinh tế sẽ chưa thể phục hồi ngay.
Chiến tranh Ukraine trở thành vấn đề mấu chốt của hội nghị G20
Dù không đến dự hội nghị thượng đỉnh G20, tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn phủ bóng lên cuộc họp ở Bali. Cuộc chiến của ông ở Ukraine đã làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề của khối, từ lạm phát cho đến khủng hoảng lương thực. Nó cũng làm cho việc đạt được đồng thuận trở nên khó khăn hơn.
Có lẽ sẽ không có ảnh chung vì nhiều lãnh đạo phương Tây đã từ chối chụp ảnh bên cạnh ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov. Cũng như các sự kiện gần đây khác, G20 có thể sẽ không ra thông cáo chung, vì Nga phản đối việc phương Tây yêu cầu G20 phải lên án cuộc xâm lược và hậu quả của nó. Dự thảo hiện tại ghi “hầu hết các nước thành viên lên án mạnh mẽ” cuộc chiến, nhưng thừa nhận sự khác biệt về “lập trường quốc gia.”
Nhiều nước cảm thấy họ đang phải trả giá cho một cuộc xung đột không liên quan đến mình. “Nếu chiến tranh không kết thúc, thế giới sẽ khó tiến lên,” chủ nhà của hội nghị thượng đỉnh, tổng thống Joko Widodo của Indonesia, nói. Ông Putin trả lời bằng cách phóng một loạt tên lửa làm tê liệt lưới điện của Ukraine.
Quốc hội Mỹ sẽ tiếp tục ủng hộ hôn nhân đồng tính
Khi Tòa án Tối cao Hoa Kỳ xoá bỏ quyền phá thai, nó cũng làm dấy lên quan ngại cho các quyền tự do khác. Trong bản ý kiến của mình, thẩm phán bảo thủ Clarence Thomas đã viết rằng tòa “nên xem xét lại” các phán quyết bảo vệ hôn nhân đồng giới và việc tiếp cận các biện pháp tránh thai. Để phòng ngừa, vào thứ Tư này quốc hội Mỹ sẽ chính thức ghi vào luật quyền hôn nhân đồng giới và khác chủng tộc— vốn trở nên hợp pháp nhờ phán quyết của Tòa Tối cao chứ không phải luật liên bang.
Đạo luật Tôn trọng Hôn nhân bị bỏ lửng suốt mười năm qua, nhưng rồi được hồi sinh vào tháng 7. Nếu được thông qua, nó sẽ bãi bỏ Đạo luật Bảo vệ Hôn nhân được Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua hồi năm 1996, trong đó cho phép các bang cấm hôn nhân đồng tính. Đạo luật này đã bị Tòa án Tối cao đảo ngược.
Rất ít thành viên Cộng hòa ở Thượng viện công khai ủng hộ dự luật. Nhưng phe Dân chủ nói họ có đủ phiếu để đảm bảo thông qua — chưa kể có 47 nghị sĩ Cộng hòa tại Hạ viện bỏ phiếu ủng hộ vào tháng 7. Với hơn 70% người Mỹ được khảo sát cho biết họ ủng hộ hôn nhân đồng tính, việc bảo vệ quyền này là hoàn toàn hợp lý.
Kế hoạch đưa người quay lại Mặt trăng của NASA bị chậm tiến độ
Vào thứ Tư, cơ quan vũ trụ Mỹ NASA sẽ một lần nữa thử phóng tên lửa mang tên Hệ thống Phóng Không gian (SLS) của mình. SLS ban đầu được lên kế hoạch cho năm 2016. Và dù bệ phóng được lắp ráp từ năm 2021, vụ phóng đã nhiều lần bị hoãn do hai lần động cơ gặp sự cố.
Tên lửa bị bỏ ngoài trời trong cơn bão Nicole hôm 10 tháng 11, nhưng các kỹ sư NASA cho rằng không có thiệt hại đáng kể. Dẫu vậy NASA vẫn sẽ bị chỉ trích dù có phóng thành công. Được chế tạo từ các bộ phận tái chế của chương trình Tàu Con thoi, SLS đã tiêu tốn 23 tỷ đô la để phát triển. Ước tính chi phí của một lần phóng không phi hành đoàn lên tới ít nhất 2 tỷ đô la. Trong khi đó, công ty SpaceX đang chế tạo một tên lửa tương tự mang tên Starship với mục tiêu chi phí chỉ bằng 1% con số đó. Về lý thuyết, theo chương trình Artemis của NASA, SLS sẽ đưa các phi hành gia Mỹ trở lại Mặt trăng vào năm 2025. Nhưng hầu như không ai tin họ sẽ đáp ứng được thời hạn đó.
