Nguồn: Gideon Rachman, “Joe Biden’s claim to presidential greatness,” Financial Times, 09/01/2023
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Giống như Truman và Johnson, Biden đã bị đánh giá thấp trong vai trò phó tổng thống, nhưng lại đang thể hiện xuất sắc trong Phòng Bầu dục.
Người ta cần gì để trở thành một tổng thống vĩ đại của nước Mỹ? Các nhà lãnh đạo nổi tiếng của Đảng Dân chủ có những đặc điểm giống nhau đến kinh ngạc. Franklin Roosevelt, John Kennedy, và Barack Obama đều là những nhà hùng biện xuất sắc xuất thân từ Harvard, với phong cách của giới quý tộc.
Các phó tổng thống mà họ chọn cũng có nhiều điểm chung. Harry Truman, Lyndon Johnson, và Joe Biden đều đã tạo dựng sự nghiệp của mình tại Thượng viện – và đều thiếu sức hút cùng xuất thân hào nhoáng như những vị tổng thống mà họ từng làm việc cùng. Khi còn là phó tổng thống, cả ba đôi khi bị các nhân viên của Roosevelt, Kennedy, và Obama đối xử với thái độ khinh bỉ chẳng chút e dè.
Nhưng Truman và Johnson đã trở thành những tổng thống vĩ đại theo cách riêng của mình. Giờ đây, Biden đang cho thấy ông cũng sẽ theo bước những người tiền nhiệm này.
Dù chỉ giành thế đa số sít sao trong cuộc bầu cử Quốc hội năm 2020, Biden đã lập ra một kỷ lục đáng gờm về việc thông qua các đạo luật trong nước. Hai năm đầu trong nhiệm kỳ của ông được The Atlantic mô tả chính xác là “một trong những giai đoạn năng suất nhất của một tổng thống Mỹ trong nửa thế kỷ qua.”
Giống như Johnson và Truman, những năm làm việc tại Thượng viện đã giúp Biden hiểu được cách thức để một đạo luật được thông qua. Chính quyền của ông đã thông qua luật cơ sở hạ tầng lưỡng đảng trị giá 1 nghìn tỷ đô la, cũng như gói biện pháp về khí hậu lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ – được đính kèm trong Đạo luật Giảm lạm phát, dù cái tên này có thể gây hiểu nhầm.
Biden cũng đã thông qua nhiều cải cách y tế quan trọng và Đạo luật Chips nhằm thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn trong nước. Đã có sự thắt chặt vừa phải luật kiểm soát súng, tiến bộ trong việc xóa nợ cho sinh viên, và viện trợ hàng tỷ đô la cho Ukraine.
Thất bại khi rút quân khỏi Afghanistan tạo cho Biden một khởi đầu tồi tệ ở nước ngoài. Tuy nhiên, trong năm qua, sự hỗ trợ hiệu quả và kịp thời mà chính quyền của ông dành cho Ukraine đã giúp Mỹ khôi phục uy tín về sức mạnh và năng lực trên trường quốc tế.
Cuộc kháng chiến anh dũng của chính phủ Zelenskyy sẽ không thể thành công nếu không có sự trợ giúp của vũ khí và tình báo Mỹ. Sau những tổn hại dưới thời Trump, ý tưởng về nước Mỹ với tư cách là “lãnh đạo của thế giới tự do” một lần nữa trở nên đáng tin cậy.
Sự vĩ đại của một tổng thống được xác định một phần bởi quy mô của những thách thức mà họ vượt qua. Roosevelt đã lèo lái nước Mỹ vượt qua Đại Suy thoái và Thế chiến II. Truman giải quyết hồi kết của cuộc xung đột đó và giai đoạn chuyển giao sang Chiến tranh Lạnh. Giữa tình trạng hỗn loạn của thập niên 1960, Johnson đã đóng một vai trò không thể thiếu trong cuộc đấu tranh vì dân quyền.
Những thách thức mà Biden phải đối mặt cũng mang tính thời đại. Donald Trump đặt ra một thách thức chưa từng có tiền lệ đối với nền dân chủ Mỹ. Cuộc tấn công vào Tòa nhà Quốc hội Mỹ hồi tháng 1/2021 là một thời khắc nguy hiểm trong lịch sử nước này. Chủ nghĩa chuyên chế cũng đang lan rộng khắp nơi ở thời điểm Biden nhậm chức, với số lượng các nền dân chủ trên thế giới giảm dần.
Như Biden đã nói rõ trong bài diễn văn nhậm chức vào năm 2021, ông nhận ra mối liên hệ chặt chẽ giữa cuộc đấu tranh cho dân chủ ở trong và ngoài nước. Hai năm sau nhiệm kỳ tổng thống của ông, những trận chiến đó đang mang lại kết quả tốt hơn nhiều so với những gì người ta dám hy vọng khi ông tuyên thệ nhậm chức.
Thành tựu chính trị trong nước quan trọng nhất của Biden chỉ đơn giản là đánh bại Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Với tư cách là tổng thống, ông đã tạo ra lợi thế cho đảng của mình. Đảng Dân chủ đã vượt qua kỳ vọng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, giữ được Thượng viện và chỉ để mất Hạ viện. Các đảng viên Cộng hòa mất tinh thần hiện đang quay lưng lại với nhau, trong khi các đảng viên Dân chủ của Biden tỏ ra kỷ luật và đoàn kết một cách đáng ngạc nhiên. Trump không bao giờ nên bị làm ngơ hoàn toàn. Nhưng cơ hội để ông trở lại Nhà Trắng vào năm 2024 dường như đang giảm dần.
Với việc Đảng Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện, Biden có thể sớm phải đối mặt với một cuộc luận tội do phe cực hữu của Đảng Cộng hòa đề xuất. Nhưng bất kỳ nỗ lực luận tội nào cũng chắc chắn sẽ thất bại, và thậm chí có thể giúp ích cho Biden. Khả năng duy trì suy nghĩ hợp lý, thực dụng, và bình tĩnh của ông trong thời đại chia rẽ đảng phái là một tài sản chính trị đáng kể. Tỷ lệ ủng hộ tổng thống hiện là dưới 50%, nhưng đây là con số tương đương với xếp hạng của Reagan và Obama ở giai đoạn tương tự trong nhiệm kỳ tổng thống của họ.
Bất chấp những thành công của mình, Biden vẫn thường xuyên bị cánh hữu của Đảng Cộng hòa phê phán là không phù hợp, hoặc quá già yếu, để làm lãnh đạo. Ngay cả các thành viên trong chính quyền của tổng thống đôi khi cũng nói về ông như thể ông là một ông chú già ưa lan man.
Nhưng việc Biden bị đánh giá thấp không phải chuyện gì mới. Việc này đã xảy ra trong suốt sự nghiệp của ông – tại Thượng viện, với tư cách là phó tổng thống, ứng viên tổng thống, và bây giờ là tổng thống. Sự thật là, ở trong và ngoài nước, ông vẫn là một nhà lãnh đạo thành công rực rỡ.
Hiện nay, nhiều người cho rằng Biden sẽ tái tranh cử vào năm 2024. Một số người ủng hộ ông cảm thấy lo lắng về điều này, vì ngoại hình và giọng điệu của tổng thống đều đúng với độ tuổi của mình, và ông sẽ 82 tuổi khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.
Nhưng năng lực của Biden trong vai trò tổng thống phần lớn bắt nguồn từ khả năng “giống như Reagan”: đặt ra định hướng chính sách rõ ràng và sau đó ủy quyền cho cấp dưới. Các đảng viên Dân chủ trên Đồi Capitol đã nỗ lực rất nhiều để Quốc hội thông qua các đạo luật. Các cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống đã soạn thảo chính sách về Ukraine. Biden có giám sát, nhưng ông không cố gắng quản lý chính sách một cách vi mô.
Nhiệm kỳ thứ hai có vẻ là một điều hơi quá sức. Nhưng trong suốt sự nghiệp chính trị của mình, Biden đã thể hiện khả năng gây bất ngờ và khiến những người chỉ trích ông phải bối rối. Ông hoàn toàn có thể làm điều đó một lần nữa.
