Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Năm 2022 là năm đầu tiên dân số Trung Quốc giảm kể từ 1961, thời điểm xảy ra nạn đói lớn của Mao. Số liệu thống kê chính thức cho thấy dân số nước này đã giảm 850.000 người vào năm ngoái so với 2021, xuống còn 1,4118 tỷ người. Như vậy Trung Quốc đã mất vị trí quốc gia đông dân nhất thế giới vào tay Ấn Độ. Thay đổi trên làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học khi người trẻ Trung Quốc không đủ hỗ trợ cho dân số già.
Thu nhập quý bốn của các ngân hàng lớn cho thấy mảng ngân hàng đầu tư đã chậm lại vì lãi suất cao và triển vọng kinh tế xấu đi. Lợi nhuận tại Goldman Sachs, ngân hàng vừa cắt giảm nhân sự gần đây, giảm 66% so với cùng kỳ năm trước. Giá cổ phiếu của công ty cũng giảm 7%. Lợi nhuận của Morgan Stanley giảm 40% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng vẫn cao hơn dự đoán.
Oleksiy Arestovych, cố vấn cấp cao của tổng thống Ukraine, từ chức sau khi cho rằng phòng không Ukraine đã bắn hạ quả tên lửa Nga vốn rơi trúng một tòa nhà chung cư ở Dnipro. Nga đã lợi dụng các bình luận của ông để đổ lỗi cho Ukraine về vụ tấn công khiến ít nhất 44 người thiệt mạng. Ukraine phản bác rằng quả tên lửa được đề cập là Kh-22 của Nga – một mẫu mà hệ thống phòng thủ Ukraine không thể bắn hạ.
Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã từ chức. Đảng Cộng sản cho biết ông phải chịu trách nhiệm chính trị cho “sai phạm” của các bộ trưởng dưới quyền thời ông còn làm thủ tướng. Ông là lãnh đạo mới nhất phải rời nhiệm sở vì cuộc chiến chống tham nhũng của Đảng. Chỉ trong năm 2022 có tới 539 đảng viên bị khởi tố về tội tham nhũng.
Trung Quốc bỏ lỡ mục tiêu GDP của năm 2022 khi kinh tế chỉ tăng trưởng 3%. Nếu không tính 2020, đây là con số tệ nhất trong gần nửa thế kỷ qua. Mục tiêu 5,5% ban đầu thật ra đã khiêm tốn hơn nhiều so với những năm gần đây. Nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng bởi chính sách zero covid, đặc biệt là các đợt phong tỏa toàn bộ thành phố kéo dài nhiều tháng.
Chính phủ Anh chính thức chặn một luật chuyển giới gây tranh cãi của Scotland, vốn được thiết kế để hợp lý hóa quy trình thay đổi giới tính hợp pháp của người dân Scotland. Đây là lần đầu tiên quốc hội Westminster bác bỏ đạo luật do nghị viện Scotland thông qua. Nicola Sturgeon, thủ hiến Scotland, gọi động thái này là “đòn đánh thẳng mặt vào quốc hội Scotland do dân cử của chúng tôi.”
Xpeng, nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, đã giảm giá lên tới 12,5% đối với một số mẫu xe cho thị trường nội địa. Quyết định này đến sau động thái giảm giá của hai đối thủ Tesla và Seres hồi đầu tháng. Trung Quốc sản xuất nhiều xe điện nhất thế giới, nhưng các nhà sản xuất Trung Quốc có thể gặp khó khăn trong việc duy trì doanh số bán hàng khi nhu cầu trong nước được dự báo giảm trong những tháng tới.
Con số trong ngày: 37%, là tỷ lệ người Brazil ủng hộ đảo chính phế truất tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva, theo một cuộc thăm dò.
TIÊU ĐIỂM
Thị trường chờ cuộc họp chính sách của ngân hàng trung ương Nhật
Thị trường sẽ hồi hộp chờ Ngân hàng Trung ương Nhật Bản công bố kết quả cuộc họp mới nhất vào thứ Tư. Ngân hàng đã gây sốc vào tháng 12 khi mở rộng biên độ cho lợi suất trái phiếu 10 năm theo chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC). Khi ấy, thống đốc Kuroda Haruhiko tuyên bố thay đổi là nhằm cải thiện chức năng của thị trường trái phiếu. Nhưng nhiều người cho rằng đây là bước tiến tới bình thường hóa chính sách tiền tệ cực kỳ nới lỏng của ngân hàng. Lợi suất đã đạt mức giới hạn mới 0,5% trong những tuần gần đây, khi thị trường thử nghiệm với mục tiêu mới. Họ đã buộc ngân hàng phải chi hàng nghìn tỷ yên mua trái phiếu để bảo vệ YCC.
Ngân hàng có thể sẽ không đổi ý. Nhưng họ cũng có thể thử điều chỉnh thêm, chẳng hạn như mở rộng biên độ lợi suất một lần nữa, linh hoạt hoá mức mục tiêu hoặc chuyển từ nhắm mục tiêu lợi suất 10 năm sang lợi suất 5 năm. Hoặc ông Kuroda có thể làm mọi người ngạc nhiên bằng cách từ bỏ YCC hoàn toàn.
Họp báo thường niên của bộ ngoại giao Nga
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ tổ chức họp báo thường niên vào thứ Tư. Đây là cơ hội để nhà ngoại giao kỳ cựu tóm tắt điều mà người phát ngôn của ông gọi là “kết quả chính sách đối ngoại chính” của Nga trong năm qua. Với thế bế tắc ở Ukraine, người ta đang tự hỏi ông sẽ có gì để khoe khoang. Nhưng đó không phải là vấn đề đối với ông Lavrov. Những hội nghị như vậy ngày càng trở thành dịp để thảo luận về chủ đề ưa thích của Điện Kremlin: tại sao phương Tây, chứ không phải Nga, mới là bên phải chịu trách nhiệm cho các vấn đề của châu Âu.
Nhưng đằng sau những luận điệu đó, ông Lavrov phải nhận thức được cái giá ngày càng cao của việc bị quốc tế cô lập. Ảnh hưởng của Nga ở sân sau, nam Kavkaz và Trung Á, đã giảm. Lãnh đạo từ các cường quốc thân thiện truyền thống ở châu Á, cụ thể là Trung Quốc và Ấn Độ, đã bình luận một cách gay gắt về cuộc xâm lược của Nga. Bản thân NATO cũng sắp kết nạp thêm Phần Lan và Thụy Điển. Sự thật là các lãnh đạo Nga chỉ có thể đổ lỗi cho chính mình.
Anh đối mặt khủng hoảng y tế quốc gia
Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) của Anh một lần nữa phá kỷ lục, nhưng theo một nghĩa tiêu cực. Trong tháng 12, những người gặp các tình huống cấp cứu y tế như nghi ngờ đau tim đã phải đợi xe cấp cứu tới 93 phút (trong khi mục tiêu là 18 phút). Hơn 54.000 người phải chờ nhập viện dù đã có quyết định tiếp nhận. Người ta hay nói NHS đang chìm trong “khủng hoảng,” nhưng mùa đông năm nay đặc biệt khủng khiếp.
Người lao động cũng bất mãn. Vào thứ Tư, các y tá của NHS sẽ bước vào cuộc đình công thứ hai, với đợt tiếp theo được lên kế hoạch cho tháng 2. Nhân viên cứu thương sẽ đình công vào ngày 23 tháng 1; còn các bác sĩ vật lý trị liệu là ba ngày sau đó (các bác sĩ cấp dưới cũng có thể sẽ làm theo). Các tranh chấp sẽ chỉ được giải quyết bằng cách tăng lương, điều có thể giúp khắc phục phần nào vấn đề lớn nhất của NHS: thiếu nhân sự. Cứ mười vị trí lại thiếu một người, khiến có tới 7 triệu người phải chờ điều trị chuyên khoa.
