Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Thủ tướng Anh Rishi Sunak và chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đạt thỏa thuận sửa lại các dàn xếp thương mại hậu Brexit về Bắc Ireland. “Khuôn khổ Windsor” mới, tên gọi của dàn xếp này, cho phép hàng hóa của Anh nhập vào Bắc Ireland nhưng không đi tiếp vào EU được đi qua làn đường “xanh,” từ đó giảm thiểu phần lớn thủ tục hải quan. Ông Sunak ca ngợi thỏa thuận này là một “chương mới” trong quan hệ Anh-EU và khẳng định Quốc hội sẽ bỏ phiếu thông qua trong thời gian tới.
Ít nhất 62 người đã thiệt mạng khi một chiếc thuyền chở khoảng 150 người di cư bị chìm ngoài khơi bờ biển phía nam Italy. Hơn một chục trẻ em nằm trong số những người thiệt mạng. Khoảng 105.000 người đã tìm cách xin tị nạn ở Ý trong năm 2022; nhiều người băng qua biển Địa Trung Hải trên những con tàu mỏng manh từ Bắc Phi. Thủ tướng chống nhập cư của Ý, Giorgia Meloni, bày tỏ “sự đau buồn sâu sắc” với các nạn nhân.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã bất ngờ đến Kyiv nhằm thúc đẩy viện trợ phi quân sự của nước bà. Tiếp lời tổng thống Biden, bà Yellen cho biết Mỹ sẽ sát cánh bên Ukraine “chừng nào còn cần thiết.” Bà cũng tuyên bố phân phối 1,25 tỷ đô la đầu tiên trong gói viện trợ 9,9 tỷ đô la Mỹ đã hứa với Ukraine.
Bola Tinubu, thuộc đảng All Progressive Congress cầm quyền, đã sớm dẫn trước trong cuộc bầu cử ở Nigeria. Phải mất vài ngày nữa mới có kết quả cuối cùng, đặc biệt vì hệ thống bỏ phiếu điện tử mới làm chậm công bố kết quả kiểm phiếu. Thường chỉ là cuộc đua song mã, bầu cử tổng thống năm nay ở Nigeria ghi nhận ứng viên thứ ba Peter Obi, người đã bất ngờ giành chiến thắng ở bang Lagos.
Ueda Kazuo, thống đốc sắp tới của Ngân hàng Nhật Bản, cho biết ông có ý tưởng điều chỉnh các chính sách cực kỳ nới lỏng của ngân hàng nhưng tin rằng chưa cần đến một cách tiếp cận thắt chặt. Tại phiên điều trần phê chuẩn thứ hai ở quốc hội, ông Ueda đã nói chính sách sẽ chỉ thay đổi một khi lạm phát dài hạn của Nhật Bản tăng.
NASA và SpaceX, một công ty tên lửa do Elon Musk thành lập, đã tạm dừng phóng tàu vũ trụ chỉ vài phút trước giờ G khi phát hiện ra trục trặc trong hệ thống đánh lửa nhiên liệu. Con tàu này đáng lẽ sẽ đưa bốn phi hành gia lên Trạm Vũ trụ Quốc tế. Phi hành đoàn hiện sẽ ở lại Trung tâm vũ trụ Kennedy ở Florida cho đến cuộc phóng lại tiếp theo.
Con số trong ngày: 1,1 nghìn tỷ USD, là phần giảm dự trữ ngoại hối toàn cầu từ cuối năm 2020 đến quý 3 năm 2022.
TIÊU ĐIỂM
Chicago bầu thị trưởng
Thành phố lớn thứ ba nước Mỹ sẽ đi bỏ phiếu vào thứ Ba để chọn ra thị trưởng từ chín ứng viên, bên cạnh các chức vụ khác. Đây là một trong những cuộc bầu cử đầu tiên đặt ra thách thức cho thị trưởng của một thành phố lớn tại Mỹ kể từ đại dịch coronavirus. Người đương nhiệm Lori Lightfoot đang gặp khó khăn. Cơ hội lọt vào vòng hai của bà (nếu không ứng viên nào đạt hơn 50%, một cuộc bầu cử khác sẽ được tổ chức vào ngày 4 tháng 4) là chưa chắc chắn.
Nhiều khả năng vượt qua vòng một nhất là Paul Vallas, cựu uỷ viên điều hành hệ thống trường học của thành phố và là người hữu khuynh. Ông này được hỗ trợ bởi Hội Huynh đệ Cảnh sát, một nghiệp đoàn. Chiến dịch tranh cử của ông đã tập trung gần như hoàn toàn vào vấn đề tội phạm. Nếu bà Lightfoot thất bại, đối thủ của ông có thể sẽ là Jesús (Chuy) García, một nghị viên cấp tiến gốc Mexico, hoặc Brandon Johnson, một nhân vật cánh tả lôi cuốn được công đoàn giáo viên hậu thuẫn. Tại một thành phố đang kẹt trong khủng hoảng danh tính, bấy nhiêu là đủ để cuộc đua trở nên chia rẽ đáng lo ngại.
Liệu kinh tế Ấn Độ có phải là điểm sáng toàn cầu?
Vào thứ Ba, chính phủ Ấn Độ sẽ công bố dữ liệu GDP quý cuối của năm 2022. Các dự báo cho thấy tốc độ tăng trưởng giảm xuống 4,6% so với cùng kỳ năm ngoái, từ mức 6,3% của quý trước đó. Lạm phát và việc ngân hàng trung ương tăng lãi suất đã ảnh hưởng đến tiêu dùng, trong khi suy thoái toàn cầu làm giảm xuất khẩu.
Nhưng IMF vẫn cho rằng kinh tế Ấn Độ là một “điểm sáng tương đối” trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ảm đạm. Tổ chức này kỳ vọng Ấn Độ trở thành nền kinh tế lớn phát triển nhanh nhất thế giới trong năm 2023, chiếm 15% tăng trưởng của thế giới. Đảng Bharatiya Janata cầm quyền đã công bố các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng mà họ tin sẽ đưa đất nước bước vào “Amrit Kaal,” một thời kỳ thịnh vượng tốt lành. Nhưng người dân Ấn Độ không lạc quan như vậy. Theo khảo sát của Trung tâm Giám sát Kinh tế Ấn Độ, chưa đến 1/5 số hộ gia đình tin thu nhập sẽ tăng trong một năm kể từ hôm nay.
Toà Tối cao Mỹ xem xét tính pháp lý của xoá nợ sinh viên
Tháng 8 năm ngoái, tổng thống Joe Biden tuyên bố chính phủ liên bang sẽ xóa các khoản nợ vay sinh viên lên tới 10.000 đô la cho những người có thu nhập dưới 125.000 đô la một năm và lên tới 20.000 đô la cho những người thu nhập thấp nhất. Một loạt các vụ kiện xảy ra sau đó, với một trong hai sẽ đến Tòa Tối cao Mỹ vào thứ Ba.
Sáu tiểu bang và hai cựu sinh viên mắc nợ lập luận rằng chương trình (trị giá gần nửa nghìn tỷ đô la) có biểu hiện lạm quyền hành pháp. Họ nói việc ông Biden viện dẫn khủng hoảng kinh tế trong đại dịch chỉ là “cái cớ” để thực hiện một lời hứa tranh cử. Trên thực tế, ông không có thẩm quyền pháp lý để xóa nợ, họ tuyên bố. Ông Biden bảo vệ động thái này bằng cách trích dẫn Đạo luật HEROES năm 2003, một đạo luật cho phép bộ trưởng giáo dục “từ bỏ hoặc sửa đổi” các chương trình hỗ trợ tài chính-sinh viên trong “trường hợp khẩn cấp quốc gia.” Chín thẩm phán sẽ quyết định xem liệu khoảng 26 triệu người Mỹ có được giảm nợ hay không.
Tổng thống Syria al-Assad bất ngờ hưởng lợi từ thảm họa động đất
Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ họp vào thứ Ba để thảo luận về trận động đất hôm 6 tháng 2 đã giết chết khoảng 6.000 người Syria (và khoảng 44.000 người ở nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ). Hàng chục nghìn gia đình Syria đang bị mất nhà cửa, trong khi trường học, bệnh viện và cơ sở hạ tầng đều bị hư hại nặng nề. Động đất chỉ làm tăng thêm sự khốn khổ do một thập niên nội chiến gây ra. Dù viện trợ được rót đến cả phần lãnh thổ do chế độ Syria kiểm soát lẫn phía tây bắc của quân nổi dậy, bấy nhiêu vẫn là quá ít.
Chỉ Bashar al-Assad, nhà độc tài của Syria, là được hưởng lợi. Từ lâu bị cộng đồng quốc tế xa lánh, ông gần đây đã được các lãnh đạo Ả Rập khác chấp nhận ở một mức độ nhất định khi họ nhận ra ông sẽ không bị lật đổ. Các trận động đất đã đẩy nhanh tiến trình này. Hôm thứ Hai, ngoại trưởng Ai Cập đã có chuyến thăm đầu tiên tới Damascus kể từ đầu nội chiến. Ả Rập Saudi cũng có thể đang tìm cách hòa giải với chế độ. Nhà lãnh đạo Syria tỏ ra quyết tâm không để một cuộc “khủng hoảng tốt” bị lãng phí.
