Nguồn: Fertilizer explosion kills 581 in Texas, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1947, một vụ nổ kinh hoàng đã xảy ra trong quá trình chất phân bón lên tàu chở hàng Grandcamp tại một bến tàu ở Thành phố Texas, bang Texas. Gần 600 người đã thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương, còn con tàu bị nổ tung thành từng mảnh.
Ammonium nitrate đã được Quân đội Mỹ sử dụng làm chất nổ trong Thế chiến II và sau khi chiến tranh kết thúc, người ta vẫn tiếp tục sản xuất loại hóa chất này vì nó được phép dùng làm phân bón. Tuy nhiên, các biện pháp phòng ngừa trong quá trình vận chuyển hóa chất đã trở nên lỏng lẻo hơn rất nhiều trong những năm sau chiến tranh.
Ngày 16/04, Grandcamp đã được chất đầy ammonium nitrate, cùng với thuốc lá và đạn dược thuộc sở hữu của chính phủ. Hút thuốc lá, mặc dù đã chính thức bị cấm, là một thói quen phổ biến của những người làm nghề bốc vác tại bến cảng. Chỉ hai ngày trước khi xảy ra vụ nổ, một điếu thuốc đã gây ra đám cháy ở bến tàu. Sáng ngày 16/4, khói được phát hiện sâu bên trong một trong những hầm chứa của Grandcamp.
Người ta đã dùng nước và bình chữa cháy để chữa cháy, nhưng các vòi lớn đã không được sử dụng vì sợ làm hỏng hàng hóa; khi đó đã có 2.300 tấn hàng được chất lên tàu. Trong lúc đạn được lấy ra khỏi tàu, thủy thủ đoàn đã cố gắng hạn chế lượng oxy trong hầm với hy vọng dập tắt được ngọn lửa. Rõ ràng, họ đã không biết rằng do thành phần hóa học của ammonium nitrate, nó không cần phải có oxy thì mới bốc cháy.
Đến 9 giờ sáng, ngọn lửa bùng lên từ hầm chứa, và trong vòng vài phút, con tàu đã phát nổ. Tiếng nổ vang xa 240 km và mạnh đến nỗi người ta đã tìm thấy chiếc mỏ neo nặng 1,5 tấn của con tàu nằm cách đó hơn 3km. Lực của vụ nổ đã nâng một con tàu khác lên khỏi mặt nước. Những người làm việc tại bến tàu đã thiệt mạng ngay lập tức.
Những mảnh vụn bốc cháy đã làm hư hại các nhà máy lọc dầu trong khu vực. Một kho chứa hóa chất của công ty Monsanto gần đó cũng phát nổ, khiến 234 trong số 574 công nhân ở đó thiệt mạng. Gần như tất cả những người sống sót đều bị thương rất nặng. Một khu dân cư gồm 500 ngôi nhà cũng bị san bằng sau vụ nổ. Một con tàu khác, High Flyer, chở loại hàng hóa tương tự, đã bị đẩy xa khỏi bến cảng. Thủy thủ đoàn đã rời đi khi tàu neo đậu, không nhận thấy rằng một đám cháy đã bắt đầu, và ngày hôm sau High Flyer cũng phát nổ, làm hai người chết.
Tổng cộng có 581 người chết và 3.500 người bị thương. Vụ nổ gây thiệt hại 100 triệu USD. Một vụ kiện kéo dài xoay quanh nguyên nhân vụ nổ đã được giải quyết khi Quốc hội Mỹ cấp bồi thường cho 1.394 nạn nhân. Họ đã nhận được tổng cộng 17 triệu đô la vào năm 1955. Khu cảng sau đó được xây dựng lại, nhưng chỉ để xử lý các sản phẩm dầu mỏ.
