Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Kinh tế Trung Quốc tăng trưởng 4,5% so với cùng kỳ trong quý đầu năm 2023, cao hơn dự đoán của nhiều nhà phân tích. Việc kết thúc các quy định covid khắt nghiệt hồi tháng 12 đã giúp ích nhiều cho kinh doanh nói riêng và nền kinh tế nói chung. GDP tăng 2,9% trong quý trước và 3% trong năm 2022. Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng 5% cho năm 2023.
Phiên tòa xét xử vụ kiện phỉ báng của Dominion Voting System đối với Fox News đã bắt đầu. Dominion đòi Fox bồi thường 1,6 tỷ đô la vì quảng bá các thuyết âm mưu cáo buộc công ty công nghệ bỏ phiếu này gian lận kết quả bầu cử tổng thống năm 2020 có lợi cho Joe Biden. (Fox News nói họ chỉ đơn giản là đưa lại những tuyên bố đáng chú ý.) Không rõ vì sao phiên toà bị hoãn một ngày vào hôm thứ Hai, nhưng một số người cho rằng Dominion đang xem xét đề nghị dàn xếp từ Fox.
Goldman Sachs công bố lợi nhuận quý đầu năm 3,2 tỷ đô la, giảm 18% so với năm trước. Biểu tượng của Phố Wall bị tác động bởi kế hoạch thất bại trong việc xây dựng một ngân hàng tiêu dùng lớn cũng như đà chậm lại của mảng đầu tư vào năm ngoái. Họ mất khoảng 200 triệu đô la sau vụ sụp đổ của Silicon Valley Bank. Hồi tháng 1, Goldman tuyên bố sẽ sa thải 3.000 nhân viên.
Chính quyền quân sự cầm quyền của Sudan và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh, một nhóm dân quân, đã cáo buộc nhau vi phạm “lệnh ngừng bắn” 24 giờ dự kiến bắt đầu vào tối thứ Ba. Hai bên đã giao tranh suốt 4 ngày qua, khiến ít nhất 185 dân thường thiệt mạng và hơn 1.800 người bị thương. Nước và điện bị cắt, và nhiều bệnh viện phải ngừng hoạt động ở thủ đô Khartoum.
Một tòa án Nga đã bác đơn kháng cáo do luật sư của Evan Gershkovich đệ trình, trong đó yêu cầu cho phép nhà báo Mỹ được tại ngoại hoặc quản thúc tại gia trước khi xét xử. Nhà báo Gershkovich bị bắt vào tháng trước với cáo buộc gián điệp khi đang đi thực địa cho Wall Street Journal ở Yekaterinburg, một thành phố phía đông Moscow. Chính phủ Mỹ nói ông Gershovich bị “giam giữ sai trái.”
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến thăm quân đội ở Kherson và Luhansk, hai khu vực của Ukraine bị Nga sáp nhập bất hợp pháp. Đây là chuyến thăm công khai thứ hai của ông Putin tới các khu vực trên kể từ khi Nga xâm lược. Truyền hình nhà nước chiếu cảnh ông đến thăm một trụ sở của lực lượng vệ binh quốc gia ở Luhansk, miền đông Ukraine. Còn tại tỉnh Kherson miền nam, ông đã tham dự một cuộc họp chỉ huy quân sự.
Con số trong ngày: 20 năm, là thời lượng trung bình của các cuộc xung đột đang diễn ra trong năm 2021, tăng từ con số 13 của giữa những năm 1980.
TIÊU ĐIỂM
Ấn Độ xem xét hợp pháp hoá hôn nhân đồng tính
Năm 2018, Tòa án Tối cao Ấn Độ đã đưa ra một phán quyết mang tính bước ngoặt, theo đó hợp pháp hóa quan hệ đồng giới vì cho rằng luật cấm quan hệ tình dục giữa nam giới với nhau từ thời thuộc địa là vi hiến. Tuần này, tòa án sẽ nghe các tranh luận cuối cùng của một vụ án có thể dẫn đến một phán quyết lịch sử khác, vốn dựa trên một loạt các kiến nghị yêu cầu công nhận tính hợp pháp của hôn nhân đồng giới.
Chương trình nghị sự của tòa án, vốn đã bày tỏ ủng hộ việc mở rộng quyền đồng tính, đi ngược lại chính phủ, bên cho rằng yêu cầu trao quyền kết hôn cho các cặp đồng giới là “quan điểm tinh hoa thành thị” đi ngược với văn hóa Ấn Độ. Chính phủ cũng khẳng định việc hợp pháp hóa thuộc thẩm quyền của quốc hội chứ không phải tòa án.
Thăm dò cho thấy hầu hết người Ấn Độ vẫn phản đối hôn nhân đồng tính, dù các mối quan hệ đồng tính đang dần được chấp nhận hơn. Nếu bên khởi kiện thắng, Ấn Độ sẽ có một trong những luật tiến bộ nhất khu vực; trước đó Đài Loan cho phép các cặp đồng giới kết hôn vào năm 2019.
Toà Tối cao Mỹ xem xét một vụ kiện về tự do ngôn luận
Vào thứ Tư, Tòa án Tối cao Mỹ sẽ xem xét “các mối đe dọa thực sự,” một trong số ít những dạng biểu đạt ngôn luận nằm ngoài phạm vi bảo vệ của Tu chính Án thứ nhất. Counterman kiện bang Colorado liên quan đến một loạt các tin nhắn kỳ lạ và không mong muốn (bao gồm “Hãy chết luôn đi” và “Có phải mày đang ngồi trên chiếc xe jeep màu trắng không?”) mà Billy Raymond Counterman đã gửi cho Coles Whalen, một nhạc công, trên Facebook suốt nhiều năm.
Các tin nhắn trên khiến bà Whalen khiếp sợ và phải hủy các buổi biểu diễn, theo luật sư của bà. Ông Counterman sau đó đã bị kết án vì vi phạm luật chống rình rập của bang Colorado. Nhưng luật sư của ông khẳng định thân chủ của mình, người có bệnh tâm thần, không bao giờ có ý đe dọa và cảnh báo rằng những biểu đạt vô tội có thể bị hình sự hoá nếu nhà chức trách được quyền truy tố một người dù phát ngôn của người đó không có ý định thù địch. Các luật sư của Colorado đáp trả là những tin nhắn như vậy gây hại “bất kể người đưa ra lời đe dọa có ý định gì.” Tòa sẽ phải quyết định xem liệu lời nói của một người có khác với ý định của họ hay không.
Các con số vững chắc của Tesla
Dù Elon Musk, người giàu thứ hai thế giới, sẽ phóng tên lửa mạnh nhất trong lịch sử vào tuần này, các nhà đầu tư trên Trái đất lại đang tập trung vào công ty ô tô điện Tesla của ông khi hãng công bố kết quả quý đầu vào thứ Tư. Tesla đang cố gắng duy trì tốc độ tăng trưởng trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng chậm lại do lạm phát. Họ đã giảm giá năm lần chỉ trong năm nay ở Mỹ, thị trường lớn nhất, và cũng đang giảm giá ở Trung Quốc, thị trường lớn thứ hai. Làm vậy thu hẹp biên độ lợi nhuận — giới phân tích dự báo tỷ suất lợi nhuận gộp là 21% trong quý đầu, giảm từ 29% của năm trước.
Nhưng điều đó không có gì đáng để chế giễu, khi các đối thủ Ford và General Motors dự kiến chỉ đạt mức 16%. Việc lithium giảm giá, một thành phần quan trọng trong pin điện, cũng giúp ích ít nhiều cho Tesla. Các nhà đầu tư đã quen với những chuyến đi gập ghềnh — sau khi mất khoảng 672 tỷ đô la (khoảng 2/3) giá trị thị trường trong năm 2022, Tesla đã lấy lại được 204 tỷ đô la kể từ tháng 1.
SpaceX sắp phóng tên lửa lớn nhất lịch sử
Trong tuần này SpaceX dự định phóng hệ thống Starship của họ lên vũ trụ từ Bờ biển vùng Vịnh của Texas. Vốn được lên kế hoạch cho thứ Hai, vụ phóng đã bị hoãn lại cho tới thứ Năm do một van nhiên liệu bị đóng băng.
Hệ thống của SpaceX kết hợp tên lửa “Siêu Nặng” của họ với một nguyên mẫu của tàu vũ trụ Starship. Nếu phóng thành công, tên lửa mạnh nhất từng được chế tạo sẽ đưa chiếc tàu vũ trụ lớn nhất lên không gian kể từ sau sứ mệnh tàu con thoi. Hệ thống Starship sẽ mở một kỷ nguyên không gian mới trong đó các phi thuyền lớn có thể được tái sử dụng lại. Điều này cho phép SpaceX, công ty đã thống trị lĩnh vực kinh doanh phóng vệ tinh, đưa vào quỹ đạo nhiều vệ tinh lớn hơn bao giờ hết. Elon Musk, ông chủ của SpaceX, cũng muốn nó đưa phi hành đoàn lên Mặt Trăng và Sao Hỏa. Nhưng trước mắt họ còn rất nhiều việc: quy trình hạ cánh chưa được thử nghiệm, chưa nói gì đến các chuyến bay ra khỏi quỹ đạo Trái đất.
