Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Ukraine cho biết đã phát động “các động thái tiến công” ở tiền tuyến và đạt được thắng lợi gần thị trấn Bakhmut. Đây dường như là màn khởi đầu cho cuộc phản công được chờ đợi bấy lâu nay của Ukraine. Trước đó, Nga tuyên bố chặn thành công một đợt tấn công “quy mô lớn” của Ukraine và tiêu diệt 250 binh sĩ nước này. Theo bộ quốc phòng Nga, các cuộc xâm nhập bắt nguồn từ 5 điểm khác nhau dọc theo chiến tuyến ở Donetsk.
Mike Pence đã nộp các thủ tục giấy tờ để ra tranh cử tổng thống Mỹ, trước khi tuyên bố chính thức vào thứ Tư. Ông từng là nhân vật trung thành với Donald Trump trên cương vị phó tổng thống. Nhưng mối quan hệ giữa hai người xấu đi sau cuộc nổi loạn ở Điện Capitol, khi những người bạo loạn hô vang “treo cổ Mike Pence” vì ông từ chối lật ngược kết quả bầu cử năm 2020. Thăm dò cho thấy khoảng 5% đảng viên Cộng hòa nói sẽ bỏ phiếu cho ông.
Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã cáo buộc Binance và nhà sáng lập Changpeng Zhao vi phạm nhiều luật. Theo cơ quan quản lý, sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới đã đánh lừa nhà đầu tư về các biện pháp kiểm soát giao dịch, trong khi bí mật chuyển tài sản của khách hàng cho một thực thể khác do ông Zhao sở hữu. SEC cho biết hoạt động này giống như một “mạng lưới lừa đảo rộng lớn.” Binance phủ nhận các cáo buộc.
Tòa án Công lý châu Âu (ECJ) tuyên bố những cải cách của chính phủ Ba Lan đối với hệ thống tư pháp hồi năm 2019 đã vi phạm luật EU. ECJ giữ nguyên phán quyết của Ủy ban Châu Âu rằng các thay đổi trên, vốn mang lại cho các chính trị gia quyền quyết định cuối cùng trong vấn đề bổ nhiệm và bãi nhiệm các thẩm phán, khiến cho Tòa Tối cao Ba Lan mất đi tính độc lập và công bằng. Cho đến nay, EU đã phạt Ba Lan 500 triệu euro (536 triệu đô la) vì vấn đề này.
IATA, một hiệp hội thương mại của các hãng hàng không, dự báo ngành sẽ kiếm được 9,8 tỷ đô la lợi nhuận trong năm nay từ doanh thu 803 tỷ đô la; tăng so với mức lỗ 3,6 tỷ đô la của năm 2022. Nhưng Willie Walsh, người đứng đầu IATA, nói tỷ suất lợi nhuận của các hãng vẫn “mỏng manh” dù có phục hồi. Các hãng hàng không dự kiến sẽ vận chuyển 4,4 tỷ hành khách trong năm 2023, ít hơn 4% so với trước đại dịch.
Delfina Gómez, cựu bộ trưởng giáo dục từ đảng cầm quyền Morena của Mexico, thắng cử trong cuộc đua thống đốc của bang đông dân nhất đất nước với khoảng 52% phiếu bầu. Chiến thắng của bà chấm dứt gần 100 năm thống trị của Đảng Cách mạng Thể chế đối lập ở Bang Mexico, bang bao quanh thành phố thủ đô. Chiến thắng mang lại động lực cho Morena trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới.
Giá dầu tăng sau khi Ả Rập Saudi tuyên bố cắt giảm sản lượng 1 triệu thùng mỗi ngày. Thông báo của nước này được đưa ra sau khi OPEC+, các-ten dầu mỏ và các đồng minh, gồm Nga, quyết định tăng mức cắt giảm sản lượng chung so với tuyên bố trước đó. Dầu thô Brent tăng 2% trong giao dịch đầu phiên thứ Hai.
Con số trong ngày: 42%, là tỷ lệ phát thải carbon liên quan đến năng lượng dựa vào than trong năm 2022.
TIÊU ĐIỂM
Ukraine ra đòn nhử trước phản công quy mô lớn
Hôm Chủ nhật, các lực lượng Ukraine đã phát động cái mà bộ quốc phòng Nga gọi là một cuộc tấn công “quy mô lớn” ở phía đông nam tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine. Nga tuyên bố đã đẩy lùi cuộc tấn công, khiến 250 binh sĩ Ukraine thiệt mạng và phá hủy 16 xe tăng. Song các nguồn tin nói với The Economist là trên thực tế Ukraine đã tiến được 5-6 km. Quân đội Ukraine cũng được cho là đã giành lại lãnh thổ ở các vùng ngoại ô phía tây, nam và bắc Bakhmut, tâm điểm giao tranh trong phần lớn năm qua.
Cuộc tấn công trên của Ukraine có thể là tiếng súng báo hiệu khai màn cho chiến dịch phản công được chờ đợi bấy lâu nay. Song có lẽ họ chưa dốc toàn lực. Mặt trận dài ít nhất 900 km và Ukraine có ít nhất 12 lữ đoàn mới để triển khai. Vì vậy, có khả năng là họ vẫn đang tìm kiếm các điểm yếu của Nga — hoặc tạo ra điểm yếu — trước khi triển khai các đơn vị mạnh nhất. Chừng nào chín lữ đoàn do phương Tây trang bị và đào tạo mà Ukraine đã xây dựng trong sáu tháng qua ra trận, chúng ta mới biết được liệu cuộc phản công đã bắt đầu hay chưa.
Cựu đồng minh của Trump tuyên bố tranh cử
Sau cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022, vị thế của Donald Trump dường như đi xuống khi nhiều ứng viên do ông ủng hộ thất bại. Nhưng giờ đây ông đang lấy lại phong độ. Các cử tri vòng sơ bộ của đảng Cộng hòa cho thấy họ thích ông hơn Ron DeSantis, đối thủ chính và là thống đốc bang Florida, hơn 30 điểm phần trăm. Vì lo ngại những người ủng hộ Trump, những người thách thức ông trong đảng Cộng hòa cho tấm vé 2024 cho tới nay chưa một lời chỉ trích ông.
Nhưng Chris Christie, người thua áp đảo trước ông Trump trong cuộc bầu cử sơ bộ năm 2016, dường như không nghĩ vậy. Cựu thống đốc bang New Jersey sẽ tuyên bố tranh cử vào thứ Ba tại New Hampshire với khẩu hiệu “Tell It Like It Is.” Đây cũng là tên của ủy ban hành động chính trị do các đồng minh của ông Christie thành lập vào tuần trước (và là khẩu hiệu của ông hồi năm 2016). Ông Christie ủng hộ Trump trong nhiệm kỳ tổng thống trước, nhưng mất niềm tin khi ông Trump từ chối nhận thua trong cuộc bầu cử 2020. Ông đang đánh cược rằng còn một số cử tri Cộng hòa cùng chí hướng với ông.
Kỳ vọng lạm phát tăng ở châu Âu
Trong cuộc chiến chống lạm phát, Ngân hàng Trung ương châu Âu phải hết sức chú ý đến kỳ vọng của thị trường và người tiêu dùng. Đó là bởi vì lạm phát xuất phát từ quan điểm của các công ty, người lao động và người tiêu dùng. Ví dụ, nếu người lao động dự đoán lạm phát tăng, họ sẽ yêu cầu mức lương cao hơn để bù đắp. Do đó, kỳ vọng lạm phát của người tiêu dùng tăng trong tháng 3 là một tin xấu cho ECB. Dữ liệu do ngân hàng công bố vào thứ Ba sẽ cho thấy liệu đó có phải chỉ là một đốm sáng tạm thời hay không.
Lạm phát toàn phần ở khu vực đồng euro đạt đỉnh vào tháng 10 năm ngoái ở mức trên 10% và gần đây đã giảm xuống còn trên 6%. Tuy nhiên, trong khi giá năng lượng bán lẻ giảm, giá thực phẩm vẫn tăng ở mức hai con số. Điều này có thể đã khiến người tiêu dùng kỳ vọng lạm phát cao hơn, gây áp lực lên tiền lương. Một ví dụ là công nhân đường sắt ở Đức. Họ vừa từ chối lời đề nghị 24 tháng với mức lương cao hơn tới 12% cộng khoản bồi thường trị giá 2.850 euro (3.050 đô la) để bù lạm phát, với lý do mức đó chưa đủ.
Thiếu điện gây khó khăn cho kinh tế Nam Phi
Đã từng có lúc Nam Phi được biết đến qua những dòng tin tức tốt đẹp, từ quá trình chuyển đổi sang chế độ dân chủ cho đến chiến thắng của đội bóng bầu dục Springboks. Nhưng giờ đây, chính phủ của Đại hội Dân tộc Phi cầm quyền thu hút sự chú ý chủ yếu vì những sai lầm ngớ ngẩn do họ tự gây ra. Mối quan hệ ngoại giao gần gũi của Nam Phi với Nga đang khiến phương Tây lo ngại, dù họ phụ thuộc vào phương Tây về thương mại và đầu tư. Nạn cắt điện luân phiên của Nam Phi – sản phẩm của nhiều năm tham nhũng và quản lý yếu kém tại công ty điện lực quốc doanh – khiến người ngoài kinh ngạc và người dân thất vọng.
Những khó khăn của Nam Phi sẽ một lần nữa được nhấn mạnh khi số liệu GDP quý đầu năm công bố vào thứ Ba. Nếu tăng trưởng âm, Nam Phi sẽ bước vào suy thoái lần thứ ba chỉ trong vòng 5 năm. Nhưng kể cả nếu có tăng trưởng, kết quả vẫn sẽ bị hạn chế bởi tác động của cắt điện lên các mỏ, trang trại và nhà máy. Nam Phi có tiềm năng rất lớn, nhưng chưa bao giờ được phát huy hết.
