Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành
Có thể bạn cho rằng việc Nga xâm chiếm Ukraine là một chiến dịch quân sự được lên kế hoạch công phu, là cơ hội để Tổng thống Putin thể hiện sự cứng rắn và trí tuệ của mình. Thế nhưng bạn đã nhầm rồi. Tờ “The Times” [Anh Quốc] có đăng bài của một chuyên gia gián điệp Anh, gọi việc Nga xâm lược Ukraine là “thất bại tình báo lớn nhất” của Putin và là một “thảm họa tình báo” đối với cơ quan tình báo của ông. Tác giả bài báo cũng tiết lộ rằng các hoạt động gián điệp của Nga ở châu Âu đã giảm bớt một nửa và nhiều điệp viên “bất hợp pháp”của Nga tại Brazil, Hy Lạp, Na Uy và các nước khác đã bị lộ.
Vị chuyên gia gián điệp ấy tên là Calder Walton, một học giả tại Học viện Kennedy về Quản trị chính quyền của Đại học Harvard và là tác giả cuốn sách Spies: The Epic Intelligence War Between East and West (tạm dịch: Gián điệp: Cuộc đại chiến tình báo giữa Đông và Tây).
Trong bài báo, ông nói rằng Tổng cục An ninh Liên bang Nga (FSB) đã không làm tốt việc luyện tập khi chuẩn bị xâm lược Ukraine, không thành lập đủ lực lượng tuyển mộ [người Ukraine] và lực lượng phá hoại ở nước này để giúp quân đội Nga xâm nhập và tàn phá Ukraine.
Walton cũng cho rằng do phong cách cá nhân của Putin dẫn đến “sự a dua xu nịnh chết người”, rất có thể Putin không nhận được thông tin tình báo chính xác mà chỉ nghe thấy những tiếng nói trùng hợp với quan điểm của ông, mà tất cả những tiếng nói ấy đều đến từ những người không dám phản đối ông.
Walton cho biết, sau khi xâm nhập Ukraine, phía Nga đã gặp phải những khó khăn và thất bại không ngờ tới. Quân đội Ukraine triển khai sức chống trả và sức chiến đấu ngoan cường, trong khi quân đội Nga tinh thần thấp kém và thương vong nặng nề. Theo ước tính, kể từ ngày bắt đầu xâm nhập Ukraine vào tháng 2 năm 2022 cho tới nay, đã có hơn 50.000 binh sĩ Nga thiệt mạng hoặc bị thương.
Walton nói: “Đây là thảm bại tình báo lớn nhất của Putin. Ông ấy không ngờ người dân Ukraine lại đoàn kết và dũng cảm đến vậy để bảo vệ đất nước của họ”.Walton còn vạch ra rằng hoạt động gián điệp của Nga ở châu Âu cũng bị thiệt hại nặng nề.
Do bị các nước phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt nghiêm khắc và trục xuất ngoại giao, Nga đã mất đi rất nhiều cơ hội sử dụng cán bộ ngoại giao để tiến hành các hoạt động bí mật. Theo ước tính, trong 3 tháng đầu tiên sau ngày bắt đầu chiến tranh, đã có hơn 450 nhà ngoại giao Nga bị trục xuất. Điều đó buộc Putin phải thay đổi chiến lược thu thập thông tin tình báo nước ngoài và sử dụng những thủ đoạn nguy hiểm và kín đáo hơn, như sử dụng gián điệp “bất hợp pháp” và đặc công “ngủ yên”. Những người này là đều là công dân Nga hoặc người có hai quốc tịch sống và làm việc ở nước ngoài nhưng thực chất là các điệp viên được đào tạo và được chỉ đạo. Tuy nhiên trong năm qua đã có ít nhất 7 đặc công như vậy bị phát hiện. Họ bị bắt hoặc trục xuất ở Brazil, Hy Lạp, Na Uy, Hà Lan và Slovenia. Walton cho rằng những vụ việc này cho thấy năng lực và trình độ của các cơ quan tình báo Nga đã suy giảm đáng kể, họ đã mất một nửa mạng lưới gián điệp ở châu Âu.
Walton cho rằng chiến lược tình báo của Putin là một thất bại và đã mang lại những tổn thất và rủi ro lớn cho nước Nga. Walton nói Putin nên rút ra các bài học từ lịch sử, hiểu được tầm quan trọng và tính phức tạp của công tác tình báo, chứ không phải là mù quáng tin tưởng vào trực giác và hệ tư tưởng của mình. Walton cũng nói Putin nên biết rằng hành vi xâm lược của ông chẳng những không đạt được mục đích của mình mà ngược lại còn làm tăng thêm ý chí phản kháng của nhân dân Ukraine, đồng thời đem lại sự lên án và trừng phạt từ cộng đồng quốc tế.
Nguyễn Hải Hoành biên dịch từ nguồn tiếng Trung: 普京的情报大败局：间谍专家揭秘俄罗斯入侵乌克兰的幕后真相, “图志看美国” 2023-08-26.
