Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Những đợt sóng cao khoảng 1 mét đã ập vào nhiều khu vực bờ biển Nhật Bản sau một loạt trận động đất, trong đó có trận mạnh 7,6 độ. Nhà chức trách đã hạ mức cảnh báo sóng thần từ mức cao nhất nhưng vẫn yêu cầu người dân ở các khu vực sơ tán không trở về nhà. Hàng chục ngôi nhà bị sập và ít nhất 4 người thiệt mạng. Hơn 36.000 hộ gia đình bị mất điện.
Tòa án Tối cao Israel bác bỏ một đạo luật gây tranh cãi vốn sẽ hạn chế quyền lực của toà. Hồi tháng 7, quốc hội Israel thông qua luật loại bỏ hoàn toàn quyền của Toà Tối cao trong việc lật ngược các quyết định của chính phủ nếu xét thấy điều này là “hợp lý”, gây ra biểu tình trên toàn quốc. Phán quyết mới của toà có thể gây ra khủng hoảng hiến pháp giữa lúc Israel đang bị cầm chân ở Gaza.
Truyền thông Iran đưa tin một tàu chiến nước này đã tiến vào Biển Đỏ, nơi đang leo thang căng thẳng trong những tuần gần đây. Hôm thứ Bảy, phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn đã tấn công tàu container của Maersk, một hãng vận tải của Đan Mạch, khiến hãng này phải tạm thời đình chỉ các chuyến tàu qua Biển Đỏ. Hôm Chủ nhật, trực thăng của hải quân Mỹ đã bắn hạ ba xuồng tấn công của Houthi và tiêu diệt 10 tay súng.
Một tòa án Bangladesh đã kết án Muhammad Yunus, một doanh nhân đoạt giải Nobel, sáu tháng tù. Ông Yunus và ba cộng sự bị cáo buộc không trả phúc lợi cho người lao động của công ty phi lợi nhuận Grameen Telecom. Các đương sự sẽ kháng cáo phán quyết. Các đồng minh của ông Yunus cho rằng đây là thủ đoạn mới nhất trong chiến dịch chính trị kéo dài nhiều năm qua do thủ tướng Sheikh Hasina tiến hành chống lại ông trước cuộc tổng tuyển cử vào ngày 7 tháng 1.
Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sẽ “tăng cường” tấn công vào Ukraine. Theo các quan chức địa phương, hôm thứ Bảy, Ukraine đã pháo kích Belgorod, một thành phố của Nga gần biên giới Ukraine, khiến 25 người thiệt mạng. Ông Putin gọi đây là “cuộc tấn công có chủ ý nhằm vào dân thường.” Trong khi đó, trong một cuộc phỏng vấn với The Economist, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông không thấy có “bất kỳ bước đi cơ bản nào hướng tới hòa bình từ phía Nga.”
Thuế tối thiểu toàn cầu đối với các công ty đa quốc gia đã có hiệu lực ở một số nước. Đây là sản phẩm của một thỏa thuận được ký kết vào năm 2021 bởi hơn 130 quốc gia quy định rằng không có công ty lớn nào được nộp thuế thấp hơn 15%. Các nước có thể thu thuế “bổ sung” từ các công ty đang lẩn trốn nghĩa vụ tài chính ở các thiên đường thuế. OECD cho biết doanh thu thuế hàng năm có thể tăng thêm 220 tỷ USD trên toàn thế giới.
Tổ chức Nghiên cứu Vũ trụ Ấn Độ đã phóng XPoSat, một vệ tinh trị giá 30 triệu USD sẽ được sử dụng để nghiên cứu các lỗ đen. Đây là sứ mệnh thứ hai theo dạng này kể từ khi NASA phóng một đài quan sát không gian tương tự hồi năm 2021. Cơ quan vũ trụ Ấn Độ đang mở rộng tham vọng của họ. Vào tháng 8, nước này đã hạ cánh thành công tàu vũ trụ lên Mặt trăng – trở thành nước thứ tư làm được điều này.
Con số trong ngày: 449 triệu USD, là tổng số tiền thanh toán tiền chuộc cho tin tặc từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2023, theo hãng dữ liệu Chainalysis. Con số đó là 559 triệu USD cho cả năm 2022.
TIÊU ĐIỂM
Israel rút bớt quân khỏi Gaza
Hôm thứ Hai, quân đội Israel thông báo sẽ bắt đầu rút bớt binh sĩ khỏi Gaza. Quân dự bị từ hai lữ đoàn sẽ được đưa về nhà trong tuần này; trong khi ba lữ đoàn khác sẽ về Israel để huấn luyện. Việc huy động hơn 300.000 quân dự bị đã gây căng thẳng cho nền kinh tế đất nước – với khả năng giảm 2% trong quý 4 năm 2023. Việc đưa một số người về nước có thể giúp giảm bớt tình trạng thiếu lao động. Nó cũng có thể xoa dịu tổng thống Joe Biden, người đã thúc đẩy Israel thay đổi chiến thuật ở Gaza.
Nhưng nó không báo hiệu chiến tranh sẽ kết thúc. Người phát ngôn của quân đội Daniel Hagari cho biết sẽ có “giao tranh kéo dài” trong năm 2024. Liên Hợp Quốc cho biết 85% trong số 2,2 triệu người dân ở Gaza đã phải di dời. Chương trình Lương thực Thế giới cảnh báo về nạn đói đang rình rập, với 26% dân số đang phải chịu cảnh đói cùng cực. Đối với người dân Gaza, năm mới có thể còn ảm đạm hơn năm ngoái.
Cuộc bầu cử đáng ngờ của Congo
Félix Tshisekedi, tổng thống đương nhiệm của Congo, được tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử ở nước này với tỷ lệ phiếu cao ngất ngưởng là 73%. Tuy vậy, chín ứng viên đối thủ, bao gồm cả người về thứ hai Moïse Katumbi, đã bác bỏ kết quả và yêu cầu bỏ phiếu lại, tuyên bố cuộc bầu cử là một “trò hề.”
Theo một nhóm quan sát, cuộc bỏ phiếu ngày 20/12 đã được gia hạn thêm ngày thứ hai sau khi gần 60% điểm bỏ phiếu mở cửa muộn và gần 15% không mở cửa. Ở một số vùng xa xôi, việc bỏ phiếu dường như vẫn diễn ra sau đó 5 ngày. Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu chỉ đạt 43%, thấp nhất kể từ khi bầu cử được tổ chức trở lại ở Congo vào năm 2006.
Một cuộc biểu tình của phe đối lập hôm 27/12 đã bị cảnh sát giải tán thô bạo. Khi kết quả được công bố vào ngày 31 tháng 12, quân đội đã được triển khai tại các khu vực của thủ đô Kinshasa. Ông Katumbi nói sẽ không phản đối kết quả trước tòa vì toà án thiên vị. Trong khi đó, bất kỳ nỗ lực nào để phản đối kết quả trên đường phố cũng sẽ chỉ bị đàn áp.
Lĩnh vực sản xuất bước vào năm 2024 với hy vọng vượt qua khó khăn
Ngành công nghiệp đang chậm lại trên toàn cầu. Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy sau giai đoạn bùng nổ hậu đại dịch Covid, phần lớn các công ty sản xuất đã giảm tốc trong năm 2023. Tình hình đặc biệt nghiêm trọng ở châu Âu: công nghiệp đang suy thoái nghiêm trọng và số liệu mới nhất từ tháng 10 cho thấy đà giảm không hề có dấu hiệu đảo chiều. Liệu năm 2024 có khá hơn? Đợt công bố chỉ số quản lý mua hàng (PMI) của khu vực đồng euro vào thứ Ba có thể sẽ cho thấy triển vọng sáng sủa hơn một chút.
Sản lượng sẽ mất nhiều thời gian để hồi phục. Dữ liệu của Áo từ tuần trước vẫn cho thấy đà sụt giảm mạnh. Triển vọng toàn cầu cũng không được cải thiện nhiều. PMI sản xuất của Trung Quốc đã giảm tháng thứ ba liên tiếp trong tháng 12. Song phần hỏi về tương lai trong khảo sát của Áo ghi nhận nhiều phản hồi tích cực hơn, báo hiệu rằng mọi thứ có thể đã chạm đáy.
Indonesia khép lại năm 2023 thành công và bước vào năm bầu cử 2024
Vào thứ Ba, Indonesia sẽ công bố số liệu lạm phát năm. Lạm phát dự kiến sẽ nằm trong phạm vi mục tiêu 2-4% của ngân hàng trung ương vào năm 2023. Nền kinh tế Indonesia cũng đã trải qua một năm ổn định, với tốc độ tăng trưởng dao động 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong năm 2024, tăng trưởng dự kiến sẽ giảm nhẹ do giá hàng hóa cơ bản giảm. Trong khi đó, đồng rupiah suy yếu có lẽ do bất ổn chính trị trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 2.
Cuộc bầu cử sẽ chứng kiến Joko Widodo, thường được gọi là Jokowi, mãn nhiệm tổng thống. Trong nhiệm kỳ 10 năm của ông, Indonesia là quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh thứ năm trong số 30 nền kinh tế lớn nhất thế giới. Điều này được thúc đẩy bởi các dự án cơ sở hạ tầng đầy tham vọng, bao gồm kế hoạch 34 tỷ USD để xây dựng thủ đô mới Nusantara và sự phát triển của ngành công nghiệp niken. Cả hai ứng viên hàng đầu để kế nhiệm ông, Prabowo Subianto và Ganjar Pranowo, đều nói rằng họ sẽ tiếp tục các chính sách kinh tế của ông Widodo. Cho dù người chiến thắng có là ai, chính sách cũng sẽ không thay đổi quá nhiều.
