Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump đã đưa ra một số lựa chọn nhân sự cho chính quyền mới của ông, với tuyên bố cựu nghị sĩ Lee Zeldin sẽ “nhanh chóng bãi bỏ các quy định” trên cương vị là người đứng đầu cơ quan môi trường của Mỹ. Stephen Miller, người đã xây dựng chính sách nhập cư trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, dự kiến sẽ được bổ nhiệm làm phó chánh văn phòng. Và nữ nghị sĩ Elise Stefanik đã chấp nhận vai trò đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc.
Điện Kremlin phủ nhận việc ông Trump thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine với Vladimir Putin vào cuối tuần qua. Trước đó tờ Washington Post đưa tin ông Trump đã khuyên tổng thống Nga không leo thang xung đột. Người phát ngôn của ông Putin, Dmitry Peskov, gọi tin này là “thông tin sai lệch” và cho biết tổng thống Nga không có kế hoạch cụ thể nào để nói chuyện với tổng thống đắc cử của Mỹ.
Một tòa án ở Rome tuyên bố bảy người xin tị nạn được một con tàu của Ý đưa đến Albania phải được đưa đến Ý. Đây là quyết định thứ hai của toà bác bỏ nỗ lực của chính phủ Ý nhằm chuyển cuộc khủng hoảng người di cư của nước này sang cho Albania, nơi đã xây dựng một trung tâm giam giữ. Thẩm phán đã yêu cầu tòa án tối cao châu Âu quyết định xem nước xuất xứ của những người xin tị nạn – Bangladesh và Ai Cập – có an toàn để họ trở về hay không.
FTX, một sàn giao dịch tiền điện tử phá sản, đã kiện Binance và cựu giám đốc của sàn này, Changpeng Zhao, để đòi lại 1,8 tỷ đô la. Hồi năm 2021 Binance từng bán 20% cổ phần cho FTX. Giờ đây FTX lập luận rằng Sam Bankman-Fried, nhà đồng sáng lập FTX đang thụ án 25 năm tù vì tội gian lận, đã thực hiện giao dịch trên một cách bất hợp pháp bằng tiền gửi của khách hàng, vì FTX đã mất khả năng thanh toán vào thời điểm đó. Binance nói đơn kiện là “vô căn cứ.”
Ishiba Shigeru được bầu lại làm thủ tướng Nhật Bản trong một cuộc bỏ phiếu của quốc hội. Vào tháng 10, Đảng Dân chủ Tự do của ông và liên minh đã mất đa số trong quốc hội, lần đầu tiên kể từ năm 2009. Ông Ishiba, người lên nắm quyền lãnh đạo vào tháng 9, quyết phản đối những lời kêu gọi từ chức. Vì là lãnh đạo của một chính phủ thiểu số, ông sẽ gặp nhiều khó khăn khi tìm cách thực hiện các cải cách kinh tế rất cần thiết.
Thủ tướng Anh Keir Starmer đã gặp tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Paris. Cặp đôi đã cam kết “kiên định ủng hộ Ukraine.” Việc ông Trump tái đắc cử đã gây ra nghi ngờ đáng kể về cam kết của Mỹ trong việc duy trì an ninh châu Âu. Mục đích chính của chuyến đi của ông Starmer là tham dự lễ kỷ niệm Ngày Đình chiến tại thủ đô nước Pháp.
Các tay súng đã bắn vào một chiếc máy bay của Spirit Airlines khi nó gần đến sân bay quốc tế của Haiti, làm bị thương một tiếp viên hàng không và khiến sân bay phải tạm thời đóng cửa. Đại sứ quán Mỹ cho biết các băng đảng đang tìm cách chặn giao thông, gây bất ổn vào cùng ngày Alix Didier Fils-Aimé tuyên thệ nhậm chức thủ tướng Haiti. Người tiền nhiệm của ông đã bị sa thải và ông được bổ nhiệm bởi một hội đồng không do dân cử.
Con số trong ngày: 3,5 triệu, là số người sống ở các khu vực bị chiếm đóng của Ukraine (trừ Crimea).
TIÊU ĐIỂM
Trung Quốc tổ chức triển lãm quân sự
Triển lãm hàng không Chu Hải hai năm một lần sẽ khai mạc tại Trung Quốc vào thứ Ba. Sự kiện kéo dài sáu ngày này là cơ hội để Quân đội Giải phóng Nhân dân phô diễn kho vũ khí của mình trong năm thứ 75 của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Ngôi sao của năm nay là J-35A, một máy bay chiến đấu tàng hình giống hệt F-35 của Mỹ. J-35A là dấu hiệu mới nhất cho thấy lực lượng vũ trang Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh về quy mô và sự tinh vi.
Các tên lửa không đối không mới của Trung Quốc hiện nằm trong số những tên lửa tốt nhất thế giới và khả năng sản xuất động cơ phản lực của nước này – một lĩnh vực mà trước đây họ từng tụt hậu so với phương Tây – đang nhanh chóng được cải thiện. Hải quân Trung Quốc, lực lượng đã phô trương hai tàu sân bay của mình cách đây vài tuần, cũng sẽ tham gia vào hoạt động tại Chu Hải. Lực lượng này sẽ trưng bày nguyên mẫu của một tàu không người lái mới, một tàu ba thân có tên là JARI-USV – hay gợi cảm hơn là “Cá voi Sát thủ.” Lực lượng vũ trang Trung Quốc đã không tham chiến trong nhiều thập niên. Song những thành tựu công nghệ của họ sẽ khiến người phương Tây phải ngồi dậy và chú ý.
Cuộc khủng hoảng nhân đạo không có lối ra ở Sudan
Thảm họa ở Sudan lại đứng đầu chương trình nghị sự tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào thứ Ba. Trong cuộc nội chiến kéo dài 18 tháng, khoảng 150.000 người đã thiệt mạng và 11 triệu người phải di dời. Anh, nước giữ chức chủ tịch Hội đồng Bảo an trong tháng 11, sẽ đưa ra một nghị quyết nhằm bảo vệ dân thường tốt hơn và đẩy nhanh cung cấp viện trợ. Cả hai việc này đều rất cần kíp.
Những hành động tàn bạo ở khu vực phía tây Darfur vẫn tiếp diễn. Lực lượng Hỗ trợ Nhanh bị cáo buộc đã thảm sát 124 thường dân tại một ngôi làng ở bang Gezira vào ngày 25 tháng 10. Nỗi sợ nạn đói lan rộng ngày càng gia tăng, đặc biệt là khi thỏa thuận giữa LHQ và chính quyền Sudan về việc dùng cửa khẩu biên giới Adre với Chad để vận chuyển hàng tiếp tế sẽ hết hạn vào giữa tháng 11. Và theo sau suy dinh dưỡng là bệnh tật. Tuần trước, LHQ đã báo cáo 28.000 trường hợp mắc bệnh tả từ tháng 7 đến tháng 10, với 836 ca tử vong. Số ca sốt xuất huyết cũng tăng vọt. Bất kể điều gì xảy ra tại LHQ, nỗi thống khổ của Sudan vẫn chưa đi đến hồi kết.
Trump rũ bỏ hết những rắc rối pháp lý
Donald Trump đã được cử tri trao cho một tấm thẻ kim bài. Trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào ngày 5 tháng 11, ông bị kẹt trong một loạt những vụ án hình sự. Một vụ đã đưa ra phán quyết có tội. Và chỉ cần một bản án nữa trong ba vụ án còn lại là ông sẽ phải ngồi tù.
Nhưng chiến thắng của ông Trump đã thay đổi mọi thứ. Vào thứ Ba, một thẩm phán Manhattan có thể sẽ bác bỏ bản án của tổng thống đắc cử trong một vụ án tiền bịt miệng. Thẩm phán Juan Merchan phải xem xét liệu phán quyết của Tòa án Tối cao về quyền miễn trừ của tổng thống, được công bố sau phiên tòa, có làm mất hiệu lực một số bằng chứng của bên công tố hay không. Thẩm phán có thể bác bỏ phán quyết hoặc quyết định rằng bản án vẫn có hiệu lực và tiến hành tuyên án. Nhưng ông Trump sẽ thoải mái với cả hai kết quả. Ngay cả khi phán quyết được giữ nguyên, án tù – viễn cảnh xa vời đối với một người lớn tuổi lần đầu phạm tội – là điều không thể xảy ra khi ông đã giành lại Nhà Trắng. Hơn nữa, các vụ án khác chống lại ông sẽ biến mất hoặc bị đóng băng trong bốn năm.
Azerbaijan muốn có thắng lợi ở COP29
Các nước chủ nhà của hội nghị khí hậu Liên Hợp Quốc (COP) thường thể hiện vai trò lãnh đạo bằng cách thúc đẩy một thỏa thuận lớn ngay từ đầu. Và Azerbaijan, nước có thủ đô Baku là địa điểm tổ chức COP29, cũng không ngoại lệ. Hội nghị sẽ khai mạc vào thứ Hai với quyết định về Điều 6, một điều khoản trong Thỏa thuận Paris nhằm tạo ra một thị trường carbon quốc tế. Các cuộc đàm phán về vấn đề này tại COP28 năm ngoái đã sụp đổ, một phần vì các nước không thể thống nhất về những gì được coi là khí thải carbon “bù trừ.”
Giải pháp của Azerbaijan cũng khác người. Thay vì đàm phán, nước chủ nhà đã đơn phương soạn các tiêu chuẩn về cách giao dịch tín dụng carbon và thuyết phục các nước khác đồng ý với những tiêu chuẩn đó. Chúng bao gồm các quy định chống việc dùng đất của người bản địa mà không có sự đồng ý của họ, và một cơ chế sử dụng số tiền thu được để tài trợ cho việc thích ứng với biến đổi khí hậu. Nhiều nước cảm thấy không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp thuận (và đã miễn cưỡng chấp thuận). Mọi chuyện sẽ trở nên rõ ràng hơn trong những ngày tới của hội nghị.
