Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Israel tuyên bố sẽ không cho phép hàng trăm nghìn người Palestine trở về bắc Gaza cho đến khi một nữ thường dân bị bắt làm con tin, người dự kiến được trả tự do vào thứ Bảy, được phóng thích. Trong khi đó, tổng thống Donald Trump gọi Dải Gaza là một “khu vực bị phá hủy” và kêu gọi Ai Cập và Jordan tiếp nhận người tị nạn Palestine. Hamas phản đối mạnh mẽ gợi ý này. Hôm thứ Bảy Hamas đã trả tự do cho bốn con tin Israel, tất cả đều là nữ binh sĩ; đổi lại Israel thả 200 tù nhân Palestine.
Các công tố viên Hàn Quốc đã buộc tội tổng thống Yoon Suk Yeol về tội nổi loạn vì ra lệnh thiết quân luật vào ngày 3 tháng 12. Ông Yoon từ chối hợp tác với các công tố viên, lập luận rằng họ không có thẩm quyền pháp lý đối với ông. Hiện Tòa án Hiến pháp vẫn đang quyết định xem có nên giữ nguyên điều khoản luận tội và cách chức ông hay không.
Donald Trump tuyên bố sẽ áp đặt thuế quan “khẩn cấp” 25% đối với hàng hóa Colombia, sau khi tổng thống Colombia, Gustavo Petro, từ chối cho phép hai máy bay quân sự Mỹ chở người di cư bị trục xuất. Trên Truth Social, nền tảng mạng xã hội của mình, ông Trump cũng hứa sẽ thực hiện các biện pháp khác, bao gồm hạn chế đi lại, và cho biết mức thuế sẽ được tăng lên 50% sau một tuần.
Chính quyền Trump sẽ tiếp tục gửi các loại bom mạnh 2.000 pound đến Israel. Tổng thống tiền nhiệm Joe Biden đã tạm ngừng chuyển giao các loại vũ khí này vào năm ngoái vì lo ngại về thương vong đối với dân thường ở Gaza. Khi được hỏi lý do tại sao ông đưa ra quyết định này, ông Trump trả lời: “Vì họ đã mua chúng.”
Thăm dò ý kiến hậu bầu cử cho thấy Alexander Lukashenko sẽ giành được nhiệm kỳ tổng thống thứ bảy với 88% số phiếu bầu. Ông đã đàn áp hầu hết các phe đối lập với quyền lực của mình trong ba thập niên cầm quyền. Sau vụ biểu tình trên toàn quốc phản đối chiến thắng cách đây năm năm của ông, Lukashenko đã phát động một cuộc đàn áp lớn, bắt giam hàng nghìn đối thủ chính trị.
Congo cắt đứt toàn bộ quan hệ ngoại giao với Rwanda sau khi giao tranh tiếp diễn giữa quân đội Congo, các đồng minh của họ, và M23, một nhóm nổi dậy được Rwanda hậu thuẫn đang tiến vào Goma, một thành phố ở đông Congo. Khoảng 13 nhân viên gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công hôm thứ Bảy, trong đó có chín người đến từ Nam Phi. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ thảo luận về cuộc khủng hoảng vào Chủ nhật.
Con số trong ngày: 200.000, là quân số của lực lượng vũ trang Ba Lan, tăng gấp đôi kể từ năm 2014.
TIÊU ĐIỂM
Bùng nổ tiêu dùng ở Trung Quốc nhờ Tết
Người dân Trung Quốc sẽ được hưởng thêm một ngày nghỉ trong kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán năm nay, kéo dài từ ngày 28 tháng 1 đến ngày 4 tháng 2. Nhưng điều kiện đi kèm là gì? Để bù đắp cho kỳ nghỉ dài hơn, chính phủ đã chỉ định Chủ Nhật trước đó (26 tháng 1) và thứ Bảy sau đó (8 tháng 2) là ngày làm việc. Sự điều chỉnh lịch này cũng sẽ tạo thêm công việc cho các nhà kinh tế, vì khiến cho dữ liệu của Trung Quốc khó phân tích hơn bình thường.
Hôm thứ Hai, Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc sẽ công bố chỉ số quản lý mua hàng (PMI) dựa trên khảo sát các công ty trong tháng 1. Chỉ số này có thể cho thấy suy giảm trong sản xuất và xây dựng, vì nhiều lao động đã về quê trước kỳ nghỉ lễ kéo dài. Song dịch vụ có lẽ là mạnh nhờ vào du lịch và mua sắm trước tết. Truyền thông chính thức dự đoán có 9 tỷ chuyến đi trong suốt mùa lễ hội này. Trung Quốc nổi tiếng vì ưu tiên sản xuất hơn tiêu dùng, nhưng Tết Nguyên Đán là khoảng thời gian ngắn ngủi mà ưu tiên này bị đảo ngược.
Liệu Mexico có thể thoát khỏi thuế quan của Mỹ?
Ngân hàng trung ương Mexico (Banxico) dự kiến sẽ công bố các số liệu thương mại nước ngoài hàng tháng vào thứ Hai. Những số liệu này được kỳ vọng là tốt, nhưng bây giờ lại trở thành con dao hai lưỡi đối với Mexico. Thương mại bùng nổ đã đưa Mexico trở thành nhà xuất khẩu số một sang Mỹ kể từ năm 2023, và cũng khiến nước này trở thành mục tiêu trong mắt của tổng thống Donald Trump. Ông Trump không hài lòng với thặng dư thương mại của Mexico với Mỹ, vốn đạt mức kỷ lục 157 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2024.
Vào ngày nhậm chức, ông Trump đã yêu cầu các quan chức xem xét các “hành vi thương mại không công bằng” và đe dọa áp đặt thuế quan 25% đối với hàng xuất khẩu của Mexico, có thể sớm nhất là vào ngày 1 tháng 2. Các quan chức Mexico đang khẩn trương đàm phán để tránh thuế quan và bảo vệ thỏa thuận thương mại tự do khu vực mà Mỹ, Mexico, và Canada là thành viên. Khoảng 80% hàng xuất khẩu của Mexico hướng đến Mỹ. Với những vấn đề kinh tế của riêng mình, Mexico không thể chịu nổi nếu bị tăng thuế.
Lệnh ngừng bắn mong manh ở Lebanon
Lệnh ngừng bắn mà Israel và Hizbullah đồng ý vào tháng 11 có thời hạn 60 ngày. Đến Chủ Nhật vừa qua, các bên tham chiến lẽ ra đã phải rút quân khỏi miền nam Lebanon. Nhưng điều đó đã không xảy ra. Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, đổ lỗi cho quân đội Lebanon, lực lượng được giao nhiệm vụ cử hàng nghìn quân đến bảo vệ khu vực này. Lebanon lập luận rằng họ không thể triển khai hoàn toàn quân đội của mình khi quân đội Israel vẫn còn rải rác khắp miền nam. Ít nhất 11 người đã bị binh lính Israel giết vào Chủ Nhật khi người Lebanon cố gắng trở về các ngôi làng trong khu vực.
Mỹ muốn kéo dài thỏa thuận thêm 30 ngày. Hizbullah nói họ sẽ không chấp nhận Israel trì hoãn rút quân. Nhưng trên thực tế, họ có rất ít lựa chọn ngoài việc âm thầm chấp nhận, khi không đủ khả năng để khởi động lại chiến tranh. Sự trì hoãn là một thách thức đối với Joseph Aoun, người vừa được bầu làm tổng thống Lebanon vào đầu tháng. Ông đã hứa là quân đội có thể bảo vệ miền nam và kiềm chế Hizbullah. Ông cần phải thực hiện lời hứa đó.
Tổng thống Trump tham gia sâu hơn vào tiến trình lập pháp
Phe Cộng hòa ở Hạ viện Mỹ sẽ tổ chức một buổi họp tại khách sạn Trump National Doral ở Miami vào thứ Hai, một trong những bất động sản ở nam Florida của tổng thống. Địa điểm này không có gì bất ngờ, khi đảng Cộng hòa đã tận dụng nhiều bất động sản của tổng thống trong nhiệm kỳ trước của ông. Điểm khác biệt lớn lần này là sự tham gia sâu hơn của ông Trump vào các vấn đề của Quốc hội.
Tám năm trước, ông Trump bước vào Washington như một người mới làm chính trị, dường như không hiểu cách Quốc hội hoạt động. Ông đã giao phần lớn các chi tiết trong ưu tiên chính sách của mình cho các nhà lập pháp, những người đóng vai trò chính trong việc định hình các dự luật như luật cắt giảm thuế năm 2017. Lần này ông tham gia sâu hơn. Mặc dù không tham dự cuộc họp tại Doral, ông Trump dự định gặp từng thành viên Cộng hòa tại Hạ viện trước tháng tới. Mục tiêu chính là gia hạn luật thuế, nhưng ông Trump cũng sẽ thúc giục các hạ nghị sĩ Cộng hòa thông qua luật về các chủ đề khác như năng lượng và nhập cư.
