Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Trong cuộc gặp với thủ tướng Anh Keir Starmer tại Nhà Trắng, Donald Trump cho biết Mỹ đang tiến gần một thỏa thuận thương mại với Anh “mà không cần áp thuế quan.” Về các cuộc đàm phán hòa bình ở Ukraine, thủ tướng Anh nói rằng ông muốn thấy một thỏa thuận bền vững “để ngăn Putin quay lại lần nữa.” “Tôi nghĩ ông ấy sẽ giữ lời,” ông Trump nói về Putin. Vào thứ Sáu, ông Trump sẽ gặp tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky.
Trước đó, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada từ ngày 4 tháng 3, viện dẫn lý do hai nước này không kiểm soát được nạn buôn bán ma túy, đặc biệt là fentanyl, vào Mỹ. Ông cũng sẽ áp thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, gấp đôi mức thuế đã áp dụng hồi đầu tháng. Trung Quốc kêu gọi ông Trump giải quyết các vấn đề thương mại thông qua đối thoại.
Công ty công nghệ Tencent của Trung Quốc đã ra mắt mô hình trí tuệ nhân tạo mới có tên Hunyuan Turbo S. Hãng tuyên bố mô hình này nhanh hơn R1 của DeepSeek, công nghệ đã gây ra đợt bán tháo cổ phiếu tháng trước, gây ảnh hưởng đến các nhà sản xuất chip như Nvidia. Nhà đầu tư lo ngại các mô hình AI hiệu quả hơn sẽ làm giảm nhu cầu về chip. Động thái của Tencent cho thấy cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực AI tại Trung Quốc.
Hamas cho biết sẵn sàng đàm phán về giai đoạn hai của thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza sau khi Israel thả khoảng 600 tù nhân Palestine để đổi lấy thi thể của bốn con tin. Giai đoạn đầu tiên của lệnh ngừng bắn mong manh này đã hoàn tất. Giai đoạn thứ hai dự kiến bắt đầu vào cuối tuần, nhưng Israel tuyên bố sẽ không tiến hành nếu Hamas vẫn nắm quyền.
Ba đảng trung dung lớn nhất của Áo đã đồng ý thành lập chính phủ liên minh, loại bỏ Đảng Tự do cực hữu (FPO), bên giành nhiều phiếu nhất trong cuộc bầu cử hồi tháng 9. Chính phủ mới, liên minh ba đảng đầu tiên của Áo kể từ những năm 1940, có thể nhậm chức vào tuần sau, tùy thuộc vào cuộc bỏ phiếu trong nội bộ đảng NEOS. Herbert Kickl, lãnh đạo của FPO, gọi đây là “liên minh của những kẻ thất bại.”
Tỷ lệ sinh của Nhật Bản đã xuống mức thấp kỷ lục vào năm 2024, với chưa đến 721.000 trẻ sơ sinh được sinh ra trên tổng dân số khoảng 123 triệu người — giảm 5% so với năm trước — đánh dấu năm thứ chín liên tiếp giảm số trẻ mới sinh. Trong khi đó số người qua đời cao hơn số ca sinh tới hai lần. Số người kết hôn sụt giảm kể từ đại dịch đã góp phần vào xu hướng này, bất chấp nỗ lực của chính phủ nhằm đảo ngược tình trạng suy giảm dân số.
Con số trong ngày: 42 tỷ USD, là mức chi tiêu vốn dự kiến của TSMC cho năm 2025, tăng 41% so với năm trước.
TIÊU ĐIỂM
Zelensky thăm Mỹ
Thứ Sáu này tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, sẽ gặp Donald Trump tại Nhà Trắng để ký một thỏa thuận với Mỹ nhằm cùng khai thác khoáng sản của Ukraine. Các cuộc đàm phán diễn ra rất khó khăn. Ông Trump yêu cầu Ukraine trả lại 500 tỷ USD — số tiền mà ông cho rằng Mỹ đã chi để giúp Ukraine chống lại Nga — và toàn quyền sở hữu khoáng sản cho đến khi số tiền đó được hoàn trả.
Ukraine dường như đã tránh được những điều khoản này. Ông Zelensky sẽ ký một thỏa thuận khung ban đầu. Hai chính phủ sẽ thành lập một quỹ chung để đầu tư vào Ukraine. Phía Ukraine sẽ chia một nửa doanh thu từ các dự án nhà nước trong tương lai liên quan đến tài nguyên như khoáng sản và dầu khí, cũng như cơ sở hạ tầng, bao gồm cả cảng biển. Song thỏa thuận vẫn khá mơ hồ — có lẽ là có chủ ý. Giai đoạn hai của các cuộc đàm phán sẽ làm rõ mức độ kiểm soát của Mỹ đối với quỹ này và chính xác số tiền sẽ được chi vào đâu. Nó cũng sẽ quyết định liệu Mỹ có cung cấp đảm bảo an ninh hay không. Hiện tại, Ukraine đã cho ông Trump thứ ông thích nhất — một thỏa thuận — và tự cho mình thêm thời gian để thương lượng.
Liệu Đảng Công nhân Kurdistan có giải tán?
Hôm thứ Năm, lãnh đạo Abdullah Ocalan của Đảng Công nhân Kurdistan (PKK) đã kêu gọi nhóm nổi dậy này giải giáp và giải tán. Lời kêu gọi của ông — được đưa ra từ nhà tù trên một hòn đảo ở biển Marmara của Thổ Nhĩ Kỳ — đã thắp lên hy vọng về một giải pháp cho một trong những cuộc xung đột kéo dài nhất thế giới. Cuộc nổi dậy của PKK bắt đầu cách đây ba mươi năm tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi có khoảng 15 triệu người Kurd sinh sống.
Vào thứ Sáu, mọi ánh mắt sẽ đổ dồn về các chỉ huy của nhóm này ở miền bắc Iraq và nhánh PKK tại Syria, lực lượng nòng cốt của Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn. Liệu họ có tuân theo lời kêu gọi của ông Ocalan không?
PKK trước đây đã từng phát tín hiệu là họ sẽ ủng hộ kế hoạch của ông Ocalan. Nhưng một số phe phái có thể phản đối. Tình hình ở Syria thậm chí còn phức tạp hơn, nơi SDF đang chống lại yêu cầu từ chính phủ lâm thời ở Damascus về việc giải tán và giải giáp. Chỉ huy quân sự của SDF, Mazloum Abdi, đã nhanh chóng tách mình khỏi lệnh của ông Ocalan, tuyên bố rằng “điều đó không liên quan đến chúng tôi ở Syria.”
Niềm tin tiêu dùng ở Mỹ có dấu hiệu đi xuống
Người tiêu dùng Mỹ đột nhiên trở nên kém tự tin hơn. Dữ liệu công bố vào thứ Sáu dự kiến cho thấy chi tiêu chỉ tăng 0,1% trong tháng 1 so với tháng 12 — mức yếu nhất trong một năm và chậm lại đáng kể so với mức tăng 0,7% của tháng trước. Một số yếu tố nhất thời — kỳ nghỉ đông kết thúc cộng với thời tiết lạnh giá — có thể giải thích phần lớn cho sự suy giảm. Nhưng cũng có lo ngại về một điều gì đó nghiêm trọng hơn.
Niềm tin tiêu dùng đã giảm sút trong những tuần gần đây. Các mối đe dọa liên tục của Donald Trump về thuế quan đã làm sống lại nỗi lo lạm phát, từ đó làm ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Với vai trò quan trọng của thị trường tài chính đối với tâm lý ở Mỹ, sự bi quan có thể trở thành một lời tiên tri tự ứng nghiệm. Dù vậy, bức tranh kinh tế vĩ mô vẫn ổn định: thị trường chứng khoán đạt mức cao nhất mọi thời đại vào tuần trước và tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp. Do đó khả năng cao là chi tiêu sẽ chỉ chững lại chứ không sụp đổ.
Sắp đến tháng Ramadan
Đối với khoảng 2 tỷ người Hồi giáo trên thế giới, tháng Ramadan có thể bắt đầu vào thứ Sáu — hoặc cũng có thể chưa. Tháng ăn chay kéo dài từ bình minh đến hoàng hôn này dự kiến sẽ khởi điểm vào lúc mặt trời lặn. Nhưng nó chỉ chính thức bắt đầu khi người Hồi giáo nhìn thấy trăng lưỡi liềm đầu tháng, đánh dấu tháng mới trong lịch Hồi giáo. Ngày khởi đầu có thể thay đổi đôi chút giữa các quốc gia, thậm chí giữa các nhà thờ Hồi giáo.
Lịch không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra tình huống này. Ở các vĩ độ cao, thời gian ban ngày thay đổi đáng kể theo mùa: vào mùa hè, thời gian nhịn ăn sẽ kéo dài gần như vô tận, trong khi vào mùa đông, nó gần như còn không bắt đầu. Vì vậy, một số người Hồi giáo ở các nước vùng cực như Thụy Điển sẽ tuân theo thời gian ở Mecca, thành phố linh thiêng nhất của Hồi giáo. Nhưng nhìn chung thì năm nay việc nhịn ăn sẽ tương đối dễ dàng đối với tất cả mọi người. Ramadan rơi vào mùa xuân ở bán cầu bắc và mùa thu ở bán cầu nam: từ Stockholm đến Mecca, thời gian ban ngày chỉ kéo dài từ 10 đến 12 giờ.
