Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Thị trường chứng khoán Mỹ — bao gồm cả cổ phiếu của các hãng xe như GM và Ford — giảm điểm sau khi Trung Quốc, Canada, và Mexico đáp trả các mức thuế nặng nề của Mỹ, vốn có hiệu lực từ thứ Ba. Trung Quốc phản ứng nhanh chóng bằng cách áp thuế 10-15% đối với một loạt sản phẩm nông nghiệp của Mỹ. Canada theo sau với thông báo áp thuế 25% lên hàng hóa Mỹ. Tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum, cho biết chính phủ của bà sẽ công bố chi tiết về các “biện pháp thuế quan và phi thuế quan” trong một cuộc mít tinh vào Chủ nhật.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, đã cố gắng hàn gắn quan hệ với Mỹ sau khi Donald Trump đình chỉ viện trợ quân sự cho nước này. Ông Zelensky dường như bác bỏ cáo buộc của ông Trump rằng Ukraine không “sẵn sàng cho hòa bình” và nhắc lại lời đề nghị ký kết một thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ. Trước đó, ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nói việc gây sức ép với Ukraine có thể “khiến Nga chấp nhận đàm phán.”
Các đảng đang đàm phán để thành lập chính phủ liên minh tiếp theo của Đức cho biết họ đã đồng ý thành lập một quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng trị giá 500 tỷ euro, được tài trợ bằng nợ. Liên minh Dân chủ Thiên Chúa giáo bảo thủ và đảng Dân chủ Xã hội cũng có kế hoạch miễn trừ chi tiêu quốc phòng vượt mức 1% GDP khỏi quy tắc giới hạn thâm hụt ngân sách của Đức. Quốc hội sắp mãn nhiệm sẽ bỏ phiếu trong tháng này; thỏa thuận cần có đa số hai phần ba để được thông qua.
CK Hutchison, một công ty có trụ sở tại Hồng Kông, đã đồng ý bán hai cảng dọc kênh đào Panama cho một nhóm nhà đầu tư dẫn đầu bởi BlackRock, một công ty quản lý tài sản của Mỹ, với giá hơn 20 tỷ USD. Thỏa thuận được công bố trong bối cảnh có thông tin Panama đang cân nhắc hủy hợp đồng với CK Hutchison dưới áp lực từ ông Trump. Tổng thống Mỹ đã tuyên bố vô căn cứ rằng kênh đào này bị Trung Quốc kiểm soát.
Chính quyền Trump đã ra quyết định thu hồi giấy phép xuất khẩu dầu thô từ Venezuela của Chevron, một tập đoàn dầu khí Mỹ. Giấy phép này được chính quyền Biden cấp vào năm 2022 sau khi tổng thống Venezuela, Nicolás Maduro, đồng ý tổ chức đàm phán với phe đối lập. Ông Trump quyết định đảo ngược chính sách này vào tuần trước, tuyên bố rằng ông Maduro đã quá chậm trễ trong việc tiếp nhận người di cư bị Mỹ trục xuất.
Nga đã đồng ý làm trung gian đàm phán giữa Mỹ và Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran. Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov, nói với Bloomberg rằng Nga sẽ “làm mọi thứ trong khả năng” để giúp hai nước “giải quyết tất cả các vấn đề thông qua đàm phán.” Những tuyên bố này cũng được các phương tiện truyền thông nhà nước Nga lặp lại. Donald Trump đã cam kết “gây áp lực tối đa” lên Iran bằng cách siết chặt các biện pháp trừng phạt.
Hai kẻ đánh bom liều chết đã tấn công một căn cứ quân sự ở thành phố Bannu miền tây bắc Pakistan. Ít nhất 12 người, bao gồm cả trẻ em, bị thiệt mạng và 30 người bị thương. Các vụ nổ đã làm sập mái của một nhà thờ Hồi giáo gần đó. Một nhóm liên kết với Taliban Pakistan đã nhận trách nhiệm — vụ tấn công thứ ba do các phần tử cực đoan thực hiện tại Pakistan kể từ khi tháng Ramadan bắt đầu vào Chủ nhật.
Con số trong ngày: 65 triệu, là số lượt du khách đến New York trong năm 2024, con số cao thứ hai trong lịch sử của thành phố.
TIÊU ĐIỂM
Lưỡng Hội khai mạc ở Trung Quốc
Hàng nghìn đại biểu đã về Bắc Kinh vào thứ Tư để tham dự kỳ họp thường niên kéo dài một tuần của Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc. Cơ quan này, cùng với Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân, có rất ít quyền lực thực tế. Song các cuộc họp sẽ được theo dõi sát sao, đặc biệt là về kế hoạch của Đảng Cộng sản nhằm vực dậy nền kinh tế trong bối cảnh gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu. Trước thềm hội nghị Mỹ đã áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Đây là mức thuế bổ sung thêm vào mức 10% mà chính quyền Donald Trump áp đặt một tháng trước. Trung Quốc đáp trả bằng thuế suất 10-15% lên nông sản Mỹ.
Khi các đại biểu bày tỏ sự bất bình, các quan chức Trung Quốc sẽ giữ thái độ bình tĩnh. Trong bài phát biểu về tình trạng quốc gia, thủ tướng Lý Cường dự kiến sẽ đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 5% trong năm nay, tương tự như năm 2024. Ông cũng sẽ công bố mục tiêu thâm hụt ngân sách trong năm — có thể là 4% GDP, tăng so với mức 3% của năm ngoái. Điều này sẽ thể hiện sự sẵn sàng hy sinh kỷ luật tài khóa để kích thích nền kinh tế.
Tình hình kinh tế Nga
Một loạt dữ liệu công bố vào thứ Tư sẽ giúp trả lời một câu hỏi quan trọng: nền kinh tế Nga thực sự đang diễn biến ra sao? Trong ba năm kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, nền kinh tế nước này đã trụ vững hơn so với dự đoán của nhiều chuyên gia. Tỷ lệ thất nghiệp giảm còn 2%. Tăng trưởng GDP khá vững nhờ vào xuất khẩu dầu mỏ, bất chấp các lệnh trừng phạt từ phương Tây. Người tiêu dùng Nga cũng được hưởng lợi từ làn sóng chi tiêu khổng lồ vào quốc phòng, phúc lợi xã hội, và cơ sở hạ tầng.
Nhưng điều đó có thể đang thay đổi. Cuối năm 2024, phương Tây đã thắt chặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga, đặc biệt là những lệnh nhắm vào hệ thống tài chính và thương mại dầu mỏ. Trước khi Donald Trump nhậm chức, vào ngày 10 tháng 1 Mỹ đã áp lệnh trừng phạt lên 143 tàu chở dầu của Nga. Niềm tin kinh doanh tại Nga gần đây có dấu hiệu đi xuống, và ngân hàng trung ương nước này đang chật vật kiểm soát lạm phát. Hơn nữa tăng trưởng GDP có thể đang chậm lại. Một vài tháng trước, suy yếu kinh tế có thể đã khuyến khích Vladimir Putin chấp nhận nhượng bộ để kết thúc chiến tranh Ukraine. Song các chính sách thân Nga của ông Trump có thể làm giảm áp lực này.
Các thị trưởng Mỹ ra điều trần trước Quốc hội
Vào thứ Tư, các thị trưởng theo đảng Dân chủ của Boston, Chicago, Denver và New York sẽ ra điều trần trước một ủy ban quốc hội phần lớn do phe Cộng hòa kiểm soát về chính sách thành phố trú ẩn (sanctuary city) của họ. Những thành phố này nằm trong khoảng 200 khu vực — bao gồm các hạt, thành phố, và tiểu bang — giới hạn sự hợp tác với cơ quan nhập cư liên bang. Chủ tịch của ủy ban, James Comer, đã gọi các thị trưởng này là “vô trách nhiệm” và cáo buộc họ “bảo vệ những tội phạm nhập cư bất hợp pháp.” Ủy ban này thậm chí còn phát hành một đoạn trailer theo phong cách phim hành động nhằm miêu tả các thị trưởng như những kẻ phản diện.
Tổng thống Donald Trump đã đe dọa cắt nguồn tài trợ liên bang cho các thành phố trú ẩn. Bộ Tư pháp Mỹ gần đây đã đệ đơn kiện Chicago, cáo buộc chính quyền địa phương cản trở việc thực thi chính sách nhập cư liên bang. Tháng trước, Tom Homan, “chuyên gia biên giới” của ông Trump, đã tuyên bố sẽ mang “địa ngục” đến Boston. Riêng thị trưởng New York, Eric Adams, có thể sẽ ít bị ủy ban chỉ trích hơn, vì ông đã đồng ý hợp tác với chính quyền liên bang trong việc bắt giữ những người nhập cư không giấy tờ có tiền án hình sự.
