Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thông báo nối lại các hoạt động tác chiến trên bộ “có trọng điểm” tại Dải Gaza, đặc biệt là xung quanh hành lang Netzarim, con đường cắt đôi vùng lãnh thổ này. Các quan chức y tế Palestine cho biết không kích của Israel đã khiến 20 người thiệt mạng, bao gồm một nhân viên Liên Hợp Quốc. Hôm thứ Ba, một cuộc không kích lớn của Israel đã giết chết ít nhất 400 người, phá vỡ hy vọng kéo dài lệnh ngừng bắn mong manh với Hamas.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức từ 4,25% đến 4,5%. Ngân hàng trung ương đã điều chỉnh dự báo cho năm 2025, với dự đoán kinh tế Mỹ sẽ chỉ tăng trưởng 1,7% (thay vì 2,1% như dự báo hồi tháng 12) trong khi lạm phát cơ bản sẽ ở mức 2,8% (thay vì 2,5%).
Trong một cuộc điện đàm với Donald Trump, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đồng ý với một lệnh ngừng bắn một phần — tạm dừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng — với Nga. Các quan chức chính quyền Trump cho biết tổng thống Mỹ đã đề xuất tiếp quản các cơ sở năng lượng của Ukraine, bao gồm cả các nhà máy hạt nhân, để “bảo vệ” chúng. Ông Trump nói chuyện với Vladimir Putin hôm thứ Ba; và tổng thống Nga đã từ chối ngừng bắn 30 ngày ngay lập tức.
Cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt giữ Ekrem Imamoglu, thị trưởng Istanbul, chỉ vài ngày trước khi ông được công bố là ứng viên đối lập tranh cử với tổng thống Recep Tayyip Erdogan. Truyền thông nhà nước đưa tin vụ bắt giữ liên quan đến cáo buộc tham nhũng và khủng bố; song đảng của ông Imamoglu gọi đây là một “cuộc đảo chính.” Cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo dự kiến diễn ra vào năm 2028, nhưng phe đối lập hy vọng có thể ép bầu cử sớm.
Ủy ban châu Âu đã buộc tội Alphabet, công ty mẹ của Google, vi phạm Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (Digital Markets Act). Cơ quan hành pháp EU cho biết công cụ tìm kiếm của Google đã ưu tiên các dịch vụ của Alphabet trong khi hạn chế cạnh tranh trên chợ ứng dụng (Google Play Store). Ngoài ra ủy ban cũng yêu cầu Apple cho phép thiết bị của các công ty khác kết nối rộng rãi hơn với hệ thống của họ. Động thái này có thể khiến chính quyền Trump tức giận, vì ông ủng hộ chính sách quản lý Big Tech nhẹ nhàng hơn.
Afghanistan và Pakistan đã đồng ý mở lại một trong những cửa khẩu biên giới chính của họ sau gần một tháng đóng cửa. Mâu thuẫn về việc Afghanistan xây dựng trạm kiểm soát tại cửa khẩu Torkham đã gây ra tranh chấp, dẫn đến nhiều cuộc đụng độ giữa lực lượng Pakistan và Taliban. Hoạt động thương mại giữa hai bên đã được nối lại; và dự kiến người dân sẽ được phép qua lại vào cuối tuần.
Chính phủ Malaysia khôi phục hoạt động tìm kiếm những gì còn sót lại của chuyến bay MH370, chiếc máy bay Malaysia Airlines mất tích vào năm 2014 khi đang chở 239 người từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh. Theo một thỏa thuận mới, công ty Mỹ Ocean Infinity sẽ tìm kiếm MH370 trên diện tích 15.000 km² ở phía nam Ấn Độ Dương. Malaysia sẽ trao 70 triệu USD cho công ty nếu tìm thấy được xác máy bay.
Con số đáng chú ý: 38 nghìn tỷ USD, là số tiền mà các hộ gia đình và tổ chức phi lợi nhuận của Mỹ đang nắm giữ dưới dạng cổ phiếu của các công ty niêm yết.
TIÊU ĐIỂM
EU họp bàn cách hỗ trợ Ukraine
Một hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ bắt đầu tại Brussels vào thứ Năm. Một trong những vấn đề hàng đầu của chương trình nghị sự là gói hỗ trợ quân sự mới trị giá 40 tỷ euro (44 tỷ USD) cho Ukraine, do uỷ viên ngoại giao Kaja Kallas đề xuất. Việc phê duyệt gói hỗ trợ này là cấp thiết, khi tương lai của viện trợ quân sự từ Mỹ vẫn còn không chắc chắn. Trong khi đó, cuộc điện đàm giữa tổng thống Mỹ và người đồng cấp Nga, Vladimir Putin, vào thứ Ba đã không mang lại nhiều hy vọng cho một thỏa thuận ngừng bắn rộng rãi ngay lập tức (dù Nhà Trắng cho biết các cuộc đàm phán về vấn đề sẽ bắt đầu tại Ả Rập Saudi vào Chủ nhật).
Sau cuộc gọi Nga vẫn tiếp tục tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, dù chính ông Putin đã cam kết tạm dừng. Trên chiến trường, Ukraine dường như đang tiến hành một cuộc rút lui có tổ chức khỏi khu vực Kursk của Nga, nơi quân đội Ukraine kiểm soát một phần kể từ tháng 8. Đồng thời đang có các báo cáo chưa được xác nhận về một cuộc tấn công của Ukraine vào khu vực lân cận Belgorod.
Ngừng bắn ở Gaza tan vỡ
Trong tuần này Israel đã chấm dứt lệnh ngừng bắn hai tháng ở Gaza, khi giết chết hơn 400 người bằng không kích vào thứ Ba. Thủ tướng Binyamin Netanyahu tuyên bố các cuộc tấn công chỉ là “khởi đầu.” Một ngày sau, Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết họ đã bắt đầu một chiến dịch trên bộ “có trọng điểm” xung quanh hành lang Netzarim, tuyến đường chia cắt Gaza làm hai phần.
Hamas đã từ chối nhiều đề xuất kéo dài lệnh ngừng bắn; nhóm này muốn chính thức chấm dứt chiến tranh, như đề xuất ban đầu. Quân đội Israel có kế hoạch mở một cuộc tấn công lớn hơn nhằm loại bỏ các cứ điểm của Hamas. Song ông Netanyahu vẫn chưa đưa ra mệnh lệnh, vì ông đang tập trung vào việc thông qua ngân sách — một bước cần thiết để chính phủ của ông có thể tồn tại. Lập trường của Mỹ vẫn chưa rõ ràng. Hồi tháng 1, chính quyền Trump khi đó đã gây áp lực buộc Israel ký thỏa thuận ngừng bắn. Hiện tại Mỹ ủng hộ các cuộc tấn công mới của Israel, nhưng vẫn có thể buộc nước này quay trở lại bàn đàm phán. Điều gì xảy ra tiếp theo sẽ phụ thuộc vào Donald Trump.
Một thế giới chìm trong nợ
Từ lâu đã đóng vai trò giúp ổn định các nền kinh tế, thị trường nợ giờ đây đi kèm với một cái giá đắt. Theo báo cáo nợ hàng năm của OECD vào năm ngoái, tổng số nợ chính phủ và doanh nghiệp trên toàn cầu đã đạt gần 100 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2023, tương đương với tổng GDP toàn cầu. Các chính phủ phải liên tục vay nợ để trang trải thâm hụt ngân sách, kích thích kinh tế sau đại dịch, cũng như đầu tư vào cơ sở hạ tầng.
Báo cáo mới nhất của OECD sẽ được công bố vào thứ Năm. Tổ chức này ước tính tổng nợ trái phiếu chính phủ tăng gần 4% trong năm 2024. Tái cấp vốn đã trở nên đắt đỏ hơn, với lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm hiện đạt trên 4%. Các thị trường mới nổi đang tái cấp vốn cho nợ đến hạn với lãi suất cao hơn đáng kể, trong khi dòng vốn vào giảm. Nhiều nước đang phát triển thậm chí còn chứng kiến dòng vốn ròng chảy ra ngoài. OECD dự kiến sẽ kêu gọi chuyển từ vay nợ để đối phó khủng hoảng sang vay nợ đầu tư cho năng suất, đặc biệt là trong đấu tranh với biến đổi khí hậu. Câu hỏi đặt ra là liệu các chính phủ có đủ khả năng làm điều đó hay không.
Trump có thể làm chệch hướng chính sách tiền tệ của Nhật
Các số liệu lạm phát tháng 2 của Nhật Bản sẽ được công bố trong tuần này. Các nhà dự báo kỳ vọng lạm phát cơ bản sẽ tiếp tục cao hơn đáng kể so với mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ). Giá cả tăng sẽ củng cố hướng đi mới của BoJ sau nhiều năm lãi suất âm. Tăng trưởng tiền lương trong cuộc đàm phán shunto năm ngoái — các cuộc thương lượng thường niên giữa doanh nghiệp và công đoàn — đạt mức cao nhất hơn 25 năm qua. Điều này đã thúc đẩy BoJ nâng lãi suất lần đầu tiên kể từ năm 2007. Các số liệu sơ bộ từ shunto năm nay cho thấy mức tăng lương thậm chí còn cao hơn.
Thị trường kỳ vọng BoJ sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt tiền tệ trong năm nay. Nhưng chính sách thuế quan của Donald Trump đang khiến các nhà hoạch định chính sách lo lắng về hướng đi của nền kinh tế toàn cầu. Sau khi tăng lãi suất vào tháng 1, BoJ đã quyết định giữ nguyên lãi suất ở mức 0,5% vào thứ Tư. Thống đốc Ueda Kazuo nói rằng trong khi “tiền lương và giá cả ở Nhật Bản đang đi đúng hướng,” “những bất ổn từ bên ngoài đang gia tăng nhanh chóng.” Và điều đó là hoàn toàn có cơ sở.
