Category: Sự kiện

02/12/1777: Lydia Darragh nghe lén kế hoạch tấn công của quân Anh

Nguồn: Philadelphia midwife overhears British plans to attack Washington’s army, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Truyền thuyết kể rằng vào đêm ngày này năm 1777, bà nội trợ kiêm bà đỡ Lydia Darragh ở Philadelphia đã một mình cứu mạng Tướng George Washington và Quân đội Lục địa của ông khi bà nghe lén quân Anh lên kế hoạch bất ngờ tấn công quân đội của Washington vào ngày hôm sau.

Trong thời gian chiếm đóng Philadelphia, Tướng Anh William Howe đã đặt tổng hành dinh của mình đối diện nhà Darragh, và khi tổng hành dinh của Howe quá nhỏ để tổ chức các cuộc họp, ông quyết định trưng dụng một căn phòng lớn trên lầu trong nhà Darragh. Dù thông tin chưa được xác thực, nhưng những câu chuyện lưu truyền trong gia đình kể rằng Darragh thường nghe lén và ghi chép các cuộc họp của quân Anh từ căn phòng bên cạnh, rồi giấu tin bằng cách khâu chúng vào áo khoác của mình trước khi chuyển cho quân đội Mỹ đóng quân bên ngoài thành phố. Continue reading “02/12/1777: Lydia Darragh nghe lén kế hoạch tấn công của quân Anh”

30/11/1981: Mỹ và Liên Xô đàm phán giảm số lượng vũ khí hạt nhân tầm trung

Nguồn: The United States and U.S.S.R. open talks to reduce intermediate-range nuclear forces, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1981, các đại diện của Mỹ và Liên Xô đã bắt đầu đàm phán nhằm giảm số lượng vũ khí hạt nhân tầm trung (INF) của họ tại châu Âu. Các cuộc đàm phán kéo dài đến ngày 17/12, nhưng đã kết thúc mà không có kết quả nào. SALT I (1972) và SALT II (1979) giúp giảm số lượng vũ khí hạt nhân chiến lược mà hai siêu cường nắm giữ, nhưng vẫn chưa thể giải quyết vấn đề nhức nhối về số lượng vũ khí phi chiến lược – cái gọi là tên lửa hạt nhân tầm trung ở châu Âu.

Đến năm 1976, Liên Xô bắt đầu nâng cấp hệ thống INF của mình bằng tên lửa SS-20 tốt hơn. Các đồng minh NATO kêu gọi Mỹ phản ứng, và nước này đã đe dọa triển khai tên lửa hành trình và tên lửa Pershing II vào năm 1983 nếu không đạt được thỏa thuận nào với Liên Xô về INF. Tuy nhiên, đến năm 1981, tình hình bất ngờ thay đổi. Các lực lượng phi hạt nhân ngày càng mạnh lên ở Tây Âu và ngày càng có nhiều lo ngại rằng những lời lẽ gay gắt về Chiến tranh Lạnh của Tổng thống Ronald Reagan sẽ dẫn đến một cuộc đối đầu hạt nhân với châu Âu là chiến trường. Continue reading “30/11/1981: Mỹ và Liên Xô đàm phán giảm số lượng vũ khí hạt nhân tầm trung”

29/11/1975: Tổng thống Ford ký Đạo luật Giáo dục cho Trẻ em Khuyết tật

Nguồn: President Ford signs Education for All Handicapped Children Act, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1975, Tổng thống Gerald Ford đã ký Đạo luật Giáo dục cho Tất cả Trẻ em Khuyết tật (Công luật 94-142). Biện pháp mang tính bước ngoặt này quy định rằng tất cả trẻ em khuyết tật về thể chất, tinh thần, cảm xúc, và trí tuệ đều được tiếp cận với “nền giáo dục công lập miễn phí”, phù hợp với nhu cầu của các em.

Trong một tuyên bố được đưa ra tại lễ ký kết, Ford bày tỏ sự ủng hộ đối với mục tiêu của đạo luật nhưng đặt câu hỏi về tính khả thi của việc triển khai: “Thật không may, đạo luật này hứa hẹn nhiều hơn những gì chính phủ liên bang có thể thực hiện, và những ý định tốt đẹp của nó có thể bị cản trở bởi nhiều điều khoản thiếu khôn ngoan mà nó chứa đựng… Mọi người đều có thể đồng ý với mục tiêu được nêu trong tiêu đề của đạo luật này – giáo dục tất cả trẻ em khuyết tật trên toàn quốc. Câu hỏi quan trọng là liệu đạo luật có thực sự đạt được mục tiêu đó hay không.” Continue reading “29/11/1975: Tổng thống Ford ký Đạo luật Giáo dục cho Trẻ em Khuyết tật”

27/11/1703: Cơn bão kỳ lạ tan biến ở Anh

Nguồn: Freak storm dissipates over England, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1703, một hệ thống bão bất thường cuối cùng đã tan biến sau gần hai tuần tàn phá nước Anh. Với sức gió cực mạnh, cơn bão được cho là đã giết chết khoảng 10.000 đến 30.000 người. Hàng trăm tàu chiến của Hải quân Hoàng gia đã mất tích trong cơn bão này, vốn là cơn bão tồi tệ nhất trong lịch sử nước Anh.

Thời tiết bất thường bắt đầu vào ngày 14/11 khi những cơn gió mạnh từ Đại Tây Dương ập vào miền nam nước Anh và xứ Wales. Nhiều ngôi nhà và các công trình khác bị hư hại do gió giật mạnh, nhưng cơn bão chỉ bắt đầu gây thiệt hại nghiêm trọng vào ngày 26/11. Sức gió ước tính hơn 128km/h đã thổi bay gạch khỏi một số tòa nhà và ghim chúng sang những tòa nhà khác. Các thanh xà gỗ cũng bị bật khỏi các tòa nhà, bay lên không trung, và giết chết hàng trăm người trên khắp miền nam đất nước. Các thị trấn như Plymouth, Hull, Cowes, Portsmouth và Bristol đều bị tàn phá nặng nề. Continue reading “27/11/1703: Cơn bão kỳ lạ tan biến ở Anh”

25/11/2000: Ngày Quốc tế đầu tiên về Xóa bỏ Bạo lực đối với Phụ nữ

Nguồn: First International Day for the Elimination of Violence Against Women, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2000, sau khi thông qua một nghị quyết vào đầu năm, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc đã công nhận Ngày Quốc tế về Xóa bỏ Bạo lực đối với Phụ nữ đầu tiên. Nghị quyết này, do Cộng hòa Dominica đề xuất, nhằm kỷ niệm ngày mất của ba chị em Patria, Minerva, và María Teresa Mirabal, những người bị sát hại tại nước này vào năm 1960. Dù phụ nữ ở Mỹ Latinh và Caribbe đã tôn vinh ngày này từ năm 1981, nhưng phải gần hai thập kỷ sau, tất cả các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc mới chính thức công nhận ngày này. Continue reading “25/11/2000: Ngày Quốc tế đầu tiên về Xóa bỏ Bạo lực đối với Phụ nữ”

23/11/1940: Romania tham gia phe Trục

Nguồn: Romania becomes an Axis “power”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, Romania đã ký Hiệp ước Ba bên, chính thức liên minh với Đức, Ý, và Nhật Bản.

Ngay từ năm 1937, Romania đã nằm dưới sự kiểm soát của một chính phủ phát xít có nhiều điểm tương đồng với chính phủ Đức, bao gồm cả về những luật lệ chống Do Thái. Quốc vương Romania, Carol II, quyết định giải tán chính phủ một năm sau đó với lý do kinh tế suy yếu và đưa Thượng phụ Chính thống giáo Romania lên làm thủ tướng. Nhưng cái chết của Thượng phụ và cuộc nổi dậy của nông dân đã kích động làn sóng phản đối mới từ tổ chức bán quân sự phát xít Cận vệ Sắt, những người đang tìm cách áp đặt trật tự mới. Continue reading “23/11/1940: Romania tham gia phe Trục”

22/11/1718: Cướp biển Blackbeard bị giết ngoài khơi Bắc Carolina

Nguồn: Blackbeard killed off North Carolina, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1718, Edward Teach, còn được gọi là Blackbeard (Râu Đen), đã bị giết ngoài khơi Outer Banks, Bắc Carolina trong một trận chiến đẫm máu với lực lượng Hải quân Anh được điều đến từ Virginia.

Được cho là người Anh bản xứ, Edward Teach có lẽ bắt đầu sự nghiệp cướp biển của mình vào năm 1713, khi hắn trở thành thủy thủ trên một chiếc thuyền buồm Caribe do cướp biển Benjamin Hornigold chỉ huy. Năm 1717, sau khi Hornigold chấp nhận lời đề nghị đại xá của Hoàng gia Anh và nghỉ hưu, Teach đã chiếm một tàu buôn Pháp với 26 khẩu pháo, tăng cường kho vũ khí của nó lên 40 khẩu pháo và đổi tên tàu thành Queen Anne’s Revenge (Cuộc trả thù của Nữ hoàng Anne). Continue reading “22/11/1718: Cướp biển Blackbeard bị giết ngoài khơi Bắc Carolina”

20/11/1835: Thành lập Ủy ban Cảnh giác New York

Nguồn: New York Committee of Vigilance founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1835, David Ruggles, một người da đen theo chủ nghĩa bãi nô sống tại Thành phố New York, đã thành lập Ủy ban Cảnh giác New York (New York Committee of Vigilance, NYCV), một tổ chức liên chủng tộc hoạt động nhằm bảo vệ người New York da đen tự do, cũng như những cựu nô lệ bỏ trốn, khỏi những kẻ bắt cóc và cảnh sát. Mục tiêu được nêu ra là: “bảo vệ những người da màu vô tội, không có khả năng tự vệ, và đang gặp nguy hiểm, bằng cách đảm bảo quyền lợi của họ trong phạm vi khả thi.” Continue reading “20/11/1835: Thành lập Ủy ban Cảnh giác New York”

18/11/1991: Terry Waite được thả sau bốn năm bị bắt cóc ở Lebanon

Nguồn: Terry Waite released after four-year kidnapping in Lebanon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1991, những kẻ bắt cóc người Hồi giáo Shiite ở Lebanon đã trả tự do cho phái viên của Giáo hội Anh giáo Terry Waite sau hơn bốn năm bị giam cầm. Waite, với dáng người gầy hơn và tóc đã bạc, đã được trả tự do cùng với nhà giáo dục người Mỹ Thomas M. Sutherland sau những cuộc đàm phán căng thẳng của Liên Hiệp Quốc.

Waite, phái viên của Tổng giám mục Canterbury, đã đảm bảo việc trả tự do cho các nhà truyền giáo bị giam giữ ở Iran sau cuộc cách mạng Hồi giáo. Ông cũng tham gia giải cứu các con tin người Anh khỏi Libya và thậm chí còn thành công trong việc giải cứu các con tin người Mỹ khỏi Lebanon vào năm 1986. Continue reading “18/11/1991: Terry Waite được thả sau bốn năm bị bắt cóc ở Lebanon”

16/11/1974: Thông điệp Arecibo được gửi vào không gian

Nguồn: The Arecibo Message, an attempt to communicate with extraterrestrials, is sent into space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, tám năm trước khi E.T. “Gọi Về Nhà” trong bộ phim cùng tên, các nhà nghiên cứu đã gửi thông điệp vô tuyến đầu tiên của nhân loại vào không gian vũ trụ cho người ngoài hành tinh. Thông điệp được gửi đi từ Đài quan sát Arecibo ở Puerto Rico, nơi kính viễn vọng vô tuyến Arecibo vừa được nâng cấp, và người ta đã tổ chức một buổi lễ đánh dấu lần nâng cấp này.

Không ai phản hồi thông điệp. Nhưng các nhà nghiên cứu, với mong muốn giới thiệu những tiến bộ kỹ thuật của nhân loại, thực ra không mong đợi một câu trả lời. Continue reading “16/11/1974: Thông điệp Arecibo được gửi vào không gian”

15/11/1923: Vụ án James Montgomery

Nguồn: James Montgomery is accused of rape, launching his struggle for justice, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1923, Mamie Snow, một phụ nữ da trắng bị thiểu năng trí tuệ đến từ Waukegan, Illinois, tuyên bố rằng James Montgomery, một cựu quân nhân da đen và là công nhân nhà máy, đã cưỡng hiếp mình. Montgomery ngay lập tức bị bắt giam và phải ngồi tù hơn 25 năm trước khi bản án của ông bị lật ngược và ông được trả tự do.

Ngay từ đầu, phiên tòa xét xử Montgomery đã có dấu hiệu bất công. Các thành viên Ku Klux Klan địa phương liên tục đe dọa luật sư của ông trong suốt quá trình tố tụng, và sau phần bào chữa kém cỏi và phiên tòa kéo dài chưa đầy một ngày, Montgomery bị kết tội và phải nhận án tù chung thân. Continue reading “15/11/1923: Vụ án James Montgomery”

13/11/1974: Án mạng kinh hoàng tại Amityville

Nguồn: The Amityville murders, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào buổi tối bi thảm ngày này năm 1974, một thanh niên đã bắn chết cả gia đình mình bằng khẩu súng trường Marlin cỡ nòng 35 trong lúc cha mẹ, hai em trai, và hai em gái của hắn ta dường như đang ngủ. Vụ sát hại dã man gia đình DeFeo đã làm rung chuyển thị trấn Amityville yên bình ở Long Island – và tạo ra những câu chuyện kinh dị kéo dài hàng thập kỷ.

Đêm hôm đó, Ronald “Butch” DeFeo Jr. đã nói với mọi người tại một quán bar ở Amityville rằng cha mẹ mình đã bị bắn trong nhà riêng, một căn nhà cao cấp có tượng Đức Mẹ Đồng Trinh và biển hiệu ghi dòng chữ “High Hopes” (Hy vọng lớn lao) ở phía trước. Một số khách quen của quán bar đã cùng hắn trở về ngôi nhà mà nay đã trở thành địa điểm nổi tiếng ở số 112 Đại lộ Ocean, nơi một người đã gọi cho cảnh sát Quận Suffolk để báo cáo vụ án mạng. Ronald DeFeo, lúc đó 23 tuổi, ban đầu đổ lỗi rằng một băng đảng là kẻ gây án, nhưng đã nhận tội vào ngày hôm sau. Continue reading “13/11/1974: Án mạng kinh hoàng tại Amityville”

11/11/1988: Vụ án kinh hoàng trong sân nhà của Dorothea Puente

Nguồn: Police make a grisly discovery in Dorothea Puente’s lawn, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1998, nhà chức trách đã khai quật được một thi thể chôn trong sân nhà của Dorothea Puente, 59 tuổi, ở Sacramento, California. Puente khi đó đang điều hành một nhà dưỡng lão dành cho người già, và cuộc điều tra cuối cùng đã phát hiện thêm sáu thi thể khác được chôn trong khuôn viên nhà bà ta. Continue reading “11/11/1988: Vụ án kinh hoàng trong sân nhà của Dorothea Puente”

09/11/1965: Người biểu tình phản chiến tự thiêu

Nguồn: Antiwar protestor sets himself afire, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, trong vụ việc phản chiến thứ hai chỉ trong vòng một tuần, Roger Allen LaPorte, một thành viên 22 tuổi của phong trào Công nhân Công giáo, đã tự thiêu trước trụ sở Liên Hiệp Quốc tại New York. Trước khi qua đời vào ngày hôm sau, LaPorte tuyên bố: “Tôi phản đối chiến tranh, tất cả các cuộc chiến tranh. Tôi làm điều này như một hành động tôn giáo.” Hành động phản kháng của LaPorte đã diễn ra sau hành động của Norman Morrison, một tín đồ phái Giáo hữu 32 tuổi đến từ Baltimore, người đã tự thiêu trước Lầu Năm Góc vào ngày 02/11. Continue reading “09/11/1965: Người biểu tình phản chiến tự thiêu”

08/11/1994: California thông qua dự luật chống nhập cư

Nguồn: Proposition 187 is approved in California, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1994, 59% cử tri California đã bỏ phiếu thông qua Dự luật 187 (Proposition 187), theo đó cấm người nhập cư không có giấy tờ sử dụng các dịch vụ công cộng chính của tiểu bang. Dù có tỷ lệ ủng hộ áp đảo, nhưng dự luật này chưa bao giờ có hiệu lực.

Hồi năm 1994, California, quê hương của các Tổng thống Richard Nixon và Ronald Reagan, vẫn chưa phải là thành trì của Đảng Dân chủ như nhiều người hiện nay vẫn nghĩ. Là một điểm đến phổ biến cho người nhập cư từ Mỹ Latinh và Châu Á, cơ cấu dân số của California đã thay đổi đáng kể trong nửa sau của thế kỷ 20, nhưng cả Đảng Cộng hòa lẫn Đảng Dân chủ đều không giành được số phiếu bầu quyết định từ những người mới đến này. Nhưng tình hình đã thay đổi sau khi một nhóm các nhà hoạt động Cộng hòa và các nhà lập pháp cấp tiểu bang, phản ứng trước tình trạng suy thoái kinh tế của tiểu bang và sự hiện diện của hơn một triệu người nhập cư không giấy tờ, quyết định phát động chiến dịch kêu gọi thông qua Dự luật 187. Continue reading “08/11/1994: California thông qua dự luật chống nhập cư”

06/11/1861: Jefferson Davis được bầu làm Tổng thống Hợp bang miền Nam

Nguồn: Jefferson Davis elected Confederate president, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Jefferson Davis đã được bầu làm Tổng thống Hợp bang miền Nam (Mỹ). Ông ra tranh cử mà không gặp bất kỳ sự thách thức nào, và cuộc bầu cử này chỉ đơn giản là xác nhận quyết định đã được Quốc hội Hợp bang miền Nam đưa ra trước đó trong năm.

Giống như người đồng cấp Liên minh miền Bắc, Tổng thống Abraham Lincoln, Davis là người gốc Kentucky, sinh năm 1808. Ông theo học tại Học viện Quân sự West Point và tốt nghiệp năm 1828. Sau khi tham gia Chiến tranh Black Hawk năm 1832, Davis kết hôn với Sarah Knox Taylor, con gái của Tướng (và Tổng thống tương lai của nước Mỹ) Zachary Taylor, vào năm 1835. Continue reading “06/11/1861: Jefferson Davis được bầu làm Tổng thống Hợp bang miền Nam”

04/11/1960: Jane Goodall quan sát tinh tinh chế tạo và sử dụng công cụ

Nguồn: Jane Goodall observes a chimpanzee making and using tools, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, trong một khám phá mang tính đột phá, nhà linh trưởng học Jane Goodall đã chứng kiến một con tinh tinh chế tạo và sử dụng công cụ – khả năng mà trước đây được cho là chỉ có ở con người.

Vào thời điểm quan sát, Goodall, khi đó là một nhà linh trưởng học người Anh 26 tuổi, đang tiến hành nghiên cứu tại Vườn Quốc gia Gombe Stream ở miền Bắc Tanzania. Bà đã theo dõi sát sao một nhóm khoảng 150 con tinh tinh trong môi trường sống tự nhiên của chúng, và phát hiện một con tinh tinh, mà bà đặt tên là David Greybeard, đang sử dụng công cụ bằng cách tuốt lá khỏi một cành cây khô rồi đút nó vào tổ mối để moi côn trùng. Continue reading “04/11/1960: Jane Goodall quan sát tinh tinh chế tạo và sử dụng công cụ”

02/11/1795: Ngày sinh Tổng thống James Polk

Nguồn: James Polk is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1795, James Knox Polk đã chào đời tại hạt Mecklenburg, Bắc Carolina. Polk lớn lên trong đồn điền của cha mình ở Tennessee, sau đó theo học Đại học Bắc Carolina và tốt nghiệp với bằng danh dự năm 1818. Giống như nhiều tổng thống trước và sau ông, Polk đã làm luật sư trước khi bước vào chính trường.

Cha của Polk, một người theo Đảng Dân chủ, là bạn của anh hùng chiến tranh và tổng thống tương lai Andrew Jackson, và Polk nhanh chóng trở thành một trong những người ủng hộ chính trị của Jackson. Ban đầu ông phục vụ trong cơ quan lập pháp tiểu bang Tennessee và sau đó là Hạ viện Mỹ (1825–1839), nơi ông ủng hộ những nỗ lực của Tổng thống Jackson lúc bấy giờ nhằm đóng cửa Ngân hàng Quốc gia Mỹ. Continue reading “02/11/1795: Ngày sinh Tổng thống James Polk”

01/11/1911: Quả bom thả từ máy bay đầu tiên trên thế giới được ném xuống Libya

Nguồn: World’s first aerial bomb is dropped over Libya, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1911, trong lúc đang bay trên bầu trời Libya, Trung úy người Ý Giulio Gavotti đã ném ba quả đạn pháo từ máy bay xuống một trại lính Thổ Nhĩ Kỳ, đánh dấu lần đầu tiên bom được thả từ máy bay.

Chỉ tám năm sau khi anh em nhà Wright ở Mỹ thực hiện chuyến bay đầu tiên trên thế giới, Vương quốc Ý đã gửi một số máy bay đến Libya, với hy vọng chinh phục lãnh thổ trong cuộc chiến chống lại Đế chế Ottoman đang suy yếu. Gavotti khi đó lên một trong những chiếc máy bay “Taube” làm từ gỗ và vải bạt của quân đội Ý và mang theo bốn quả đạn pháo. Continue reading “01/11/1911: Quả bom thả từ máy bay đầu tiên trên thế giới được ném xuống Libya”

30/10/1991: Cơn bão “hoàn hảo” trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương

Nguồn: “Perfect storm” intensifies in the North Atlantic, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1991, cái gọi là “cơn bão hoàn hảo” đã trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương, tạo ra những con sóng cực lớn dọc theo bờ biển New England và Canada. Trong vài ngày tiếp theo, cơn bão lan rộng và tàn phá khắp vùng đại dương ngoài khơi bờ biển Canada. Thuyền đánh cá Andrea Gail và sáu thành viên thủy thủ đoàn đã mất tích trong cơn bão. Thảm họa này sau đó tạo nên cuốn sách bán chạy nhất “Cơn bão hoàn hảo” (The Perfect Storm) của Sebastian Junger và một bộ phim bom tấn Hollywood cùng tên. Continue reading “30/10/1991: Cơn bão “hoàn hảo” trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương”