Category: Sự kiện

23/11/1940: Romania tham gia phe Trục

Nguồn: Romania becomes an Axis “power”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, Romania đã ký Hiệp ước Ba bên, chính thức liên minh với Đức, Ý, và Nhật Bản.

Ngay từ năm 1937, Romania đã nằm dưới sự kiểm soát của một chính phủ phát xít có nhiều điểm tương đồng với chính phủ Đức, bao gồm cả về những luật lệ chống Do Thái. Quốc vương Romania, Carol II, quyết định giải tán chính phủ một năm sau đó với lý do kinh tế suy yếu và đưa Thượng phụ Chính thống giáo Romania lên làm thủ tướng. Nhưng cái chết của Thượng phụ và cuộc nổi dậy của nông dân đã kích động làn sóng phản đối mới từ tổ chức bán quân sự phát xít Cận vệ Sắt, những người đang tìm cách áp đặt trật tự mới. Continue reading “23/11/1940: Romania tham gia phe Trục”

22/11/1718: Cướp biển Blackbeard bị giết ngoài khơi Bắc Carolina

Nguồn: Blackbeard killed off North Carolina, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1718, Edward Teach, còn được gọi là Blackbeard (Râu Đen), đã bị giết ngoài khơi Outer Banks, Bắc Carolina trong một trận chiến đẫm máu với lực lượng Hải quân Anh được điều đến từ Virginia.

Được cho là người Anh bản xứ, Edward Teach có lẽ bắt đầu sự nghiệp cướp biển của mình vào năm 1713, khi hắn trở thành thủy thủ trên một chiếc thuyền buồm Caribe do cướp biển Benjamin Hornigold chỉ huy. Năm 1717, sau khi Hornigold chấp nhận lời đề nghị đại xá của Hoàng gia Anh và nghỉ hưu, Teach đã chiếm một tàu buôn Pháp với 26 khẩu pháo, tăng cường kho vũ khí của nó lên 40 khẩu pháo và đổi tên tàu thành Queen Anne’s Revenge (Cuộc trả thù của Nữ hoàng Anne). Continue reading “22/11/1718: Cướp biển Blackbeard bị giết ngoài khơi Bắc Carolina”

20/11/1835: Thành lập Ủy ban Cảnh giác New York

Nguồn: New York Committee of Vigilance founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1835, David Ruggles, một người da đen theo chủ nghĩa bãi nô sống tại Thành phố New York, đã thành lập Ủy ban Cảnh giác New York (New York Committee of Vigilance, NYCV), một tổ chức liên chủng tộc hoạt động nhằm bảo vệ người New York da đen tự do, cũng như những cựu nô lệ bỏ trốn, khỏi những kẻ bắt cóc và cảnh sát. Mục tiêu được nêu ra là: “bảo vệ những người da màu vô tội, không có khả năng tự vệ, và đang gặp nguy hiểm, bằng cách đảm bảo quyền lợi của họ trong phạm vi khả thi.” Continue reading “20/11/1835: Thành lập Ủy ban Cảnh giác New York”

18/11/1991: Terry Waite được thả sau bốn năm bị bắt cóc ở Lebanon

Nguồn: Terry Waite released after four-year kidnapping in Lebanon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1991, những kẻ bắt cóc người Hồi giáo Shiite ở Lebanon đã trả tự do cho phái viên của Giáo hội Anh giáo Terry Waite sau hơn bốn năm bị giam cầm. Waite, với dáng người gầy hơn và tóc đã bạc, đã được trả tự do cùng với nhà giáo dục người Mỹ Thomas M. Sutherland sau những cuộc đàm phán căng thẳng của Liên Hiệp Quốc.

Waite, phái viên của Tổng giám mục Canterbury, đã đảm bảo việc trả tự do cho các nhà truyền giáo bị giam giữ ở Iran sau cuộc cách mạng Hồi giáo. Ông cũng tham gia giải cứu các con tin người Anh khỏi Libya và thậm chí còn thành công trong việc giải cứu các con tin người Mỹ khỏi Lebanon vào năm 1986. Continue reading “18/11/1991: Terry Waite được thả sau bốn năm bị bắt cóc ở Lebanon”

16/11/1974: Thông điệp Arecibo được gửi vào không gian

Nguồn: The Arecibo Message, an attempt to communicate with extraterrestrials, is sent into space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, tám năm trước khi E.T. “Gọi Về Nhà” trong bộ phim cùng tên, các nhà nghiên cứu đã gửi thông điệp vô tuyến đầu tiên của nhân loại vào không gian vũ trụ cho người ngoài hành tinh. Thông điệp được gửi đi từ Đài quan sát Arecibo ở Puerto Rico, nơi kính viễn vọng vô tuyến Arecibo vừa được nâng cấp, và người ta đã tổ chức một buổi lễ đánh dấu lần nâng cấp này.

Không ai phản hồi thông điệp. Nhưng các nhà nghiên cứu, với mong muốn giới thiệu những tiến bộ kỹ thuật của nhân loại, thực ra không mong đợi một câu trả lời. Continue reading “16/11/1974: Thông điệp Arecibo được gửi vào không gian”

15/11/1923: Vụ án James Montgomery

Nguồn: James Montgomery is accused of rape, launching his struggle for justice, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1923, Mamie Snow, một phụ nữ da trắng bị thiểu năng trí tuệ đến từ Waukegan, Illinois, tuyên bố rằng James Montgomery, một cựu quân nhân da đen và là công nhân nhà máy, đã cưỡng hiếp mình. Montgomery ngay lập tức bị bắt giam và phải ngồi tù hơn 25 năm trước khi bản án của ông bị lật ngược và ông được trả tự do.

Ngay từ đầu, phiên tòa xét xử Montgomery đã có dấu hiệu bất công. Các thành viên Ku Klux Klan địa phương liên tục đe dọa luật sư của ông trong suốt quá trình tố tụng, và sau phần bào chữa kém cỏi và phiên tòa kéo dài chưa đầy một ngày, Montgomery bị kết tội và phải nhận án tù chung thân. Continue reading “15/11/1923: Vụ án James Montgomery”

13/11/1974: Án mạng kinh hoàng tại Amityville

Nguồn: The Amityville murders, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào buổi tối bi thảm ngày này năm 1974, một thanh niên đã bắn chết cả gia đình mình bằng khẩu súng trường Marlin cỡ nòng 35 trong lúc cha mẹ, hai em trai, và hai em gái của hắn ta dường như đang ngủ. Vụ sát hại dã man gia đình DeFeo đã làm rung chuyển thị trấn Amityville yên bình ở Long Island – và tạo ra những câu chuyện kinh dị kéo dài hàng thập kỷ.

Đêm hôm đó, Ronald “Butch” DeFeo Jr. đã nói với mọi người tại một quán bar ở Amityville rằng cha mẹ mình đã bị bắn trong nhà riêng, một căn nhà cao cấp có tượng Đức Mẹ Đồng Trinh và biển hiệu ghi dòng chữ “High Hopes” (Hy vọng lớn lao) ở phía trước. Một số khách quen của quán bar đã cùng hắn trở về ngôi nhà mà nay đã trở thành địa điểm nổi tiếng ở số 112 Đại lộ Ocean, nơi một người đã gọi cho cảnh sát Quận Suffolk để báo cáo vụ án mạng. Ronald DeFeo, lúc đó 23 tuổi, ban đầu đổ lỗi rằng một băng đảng là kẻ gây án, nhưng đã nhận tội vào ngày hôm sau. Continue reading “13/11/1974: Án mạng kinh hoàng tại Amityville”

11/11/1988: Vụ án kinh hoàng trong sân nhà của Dorothea Puente

Nguồn: Police make a grisly discovery in Dorothea Puente’s lawn, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1998, nhà chức trách đã khai quật được một thi thể chôn trong sân nhà của Dorothea Puente, 59 tuổi, ở Sacramento, California. Puente khi đó đang điều hành một nhà dưỡng lão dành cho người già, và cuộc điều tra cuối cùng đã phát hiện thêm sáu thi thể khác được chôn trong khuôn viên nhà bà ta. Continue reading “11/11/1988: Vụ án kinh hoàng trong sân nhà của Dorothea Puente”

09/11/1965: Người biểu tình phản chiến tự thiêu

Nguồn: Antiwar protestor sets himself afire, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, trong vụ việc phản chiến thứ hai chỉ trong vòng một tuần, Roger Allen LaPorte, một thành viên 22 tuổi của phong trào Công nhân Công giáo, đã tự thiêu trước trụ sở Liên Hiệp Quốc tại New York. Trước khi qua đời vào ngày hôm sau, LaPorte tuyên bố: “Tôi phản đối chiến tranh, tất cả các cuộc chiến tranh. Tôi làm điều này như một hành động tôn giáo.” Hành động phản kháng của LaPorte đã diễn ra sau hành động của Norman Morrison, một tín đồ phái Giáo hữu 32 tuổi đến từ Baltimore, người đã tự thiêu trước Lầu Năm Góc vào ngày 02/11. Continue reading “09/11/1965: Người biểu tình phản chiến tự thiêu”

08/11/1994: California thông qua dự luật chống nhập cư

Nguồn: Proposition 187 is approved in California, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1994, 59% cử tri California đã bỏ phiếu thông qua Dự luật 187 (Proposition 187), theo đó cấm người nhập cư không có giấy tờ sử dụng các dịch vụ công cộng chính của tiểu bang. Dù có tỷ lệ ủng hộ áp đảo, nhưng dự luật này chưa bao giờ có hiệu lực.

Hồi năm 1994, California, quê hương của các Tổng thống Richard Nixon và Ronald Reagan, vẫn chưa phải là thành trì của Đảng Dân chủ như nhiều người hiện nay vẫn nghĩ. Là một điểm đến phổ biến cho người nhập cư từ Mỹ Latinh và Châu Á, cơ cấu dân số của California đã thay đổi đáng kể trong nửa sau của thế kỷ 20, nhưng cả Đảng Cộng hòa lẫn Đảng Dân chủ đều không giành được số phiếu bầu quyết định từ những người mới đến này. Nhưng tình hình đã thay đổi sau khi một nhóm các nhà hoạt động Cộng hòa và các nhà lập pháp cấp tiểu bang, phản ứng trước tình trạng suy thoái kinh tế của tiểu bang và sự hiện diện của hơn một triệu người nhập cư không giấy tờ, quyết định phát động chiến dịch kêu gọi thông qua Dự luật 187. Continue reading “08/11/1994: California thông qua dự luật chống nhập cư”

06/11/1861: Jefferson Davis được bầu làm Tổng thống Hợp bang miền Nam

Nguồn: Jefferson Davis elected Confederate president, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Jefferson Davis đã được bầu làm Tổng thống Hợp bang miền Nam (Mỹ). Ông ra tranh cử mà không gặp bất kỳ sự thách thức nào, và cuộc bầu cử này chỉ đơn giản là xác nhận quyết định đã được Quốc hội Hợp bang miền Nam đưa ra trước đó trong năm.

Giống như người đồng cấp Liên minh miền Bắc, Tổng thống Abraham Lincoln, Davis là người gốc Kentucky, sinh năm 1808. Ông theo học tại Học viện Quân sự West Point và tốt nghiệp năm 1828. Sau khi tham gia Chiến tranh Black Hawk năm 1832, Davis kết hôn với Sarah Knox Taylor, con gái của Tướng (và Tổng thống tương lai của nước Mỹ) Zachary Taylor, vào năm 1835. Continue reading “06/11/1861: Jefferson Davis được bầu làm Tổng thống Hợp bang miền Nam”

04/11/1960: Jane Goodall quan sát tinh tinh chế tạo và sử dụng công cụ

Nguồn: Jane Goodall observes a chimpanzee making and using tools, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, trong một khám phá mang tính đột phá, nhà linh trưởng học Jane Goodall đã chứng kiến một con tinh tinh chế tạo và sử dụng công cụ – khả năng mà trước đây được cho là chỉ có ở con người.

Vào thời điểm quan sát, Goodall, khi đó là một nhà linh trưởng học người Anh 26 tuổi, đang tiến hành nghiên cứu tại Vườn Quốc gia Gombe Stream ở miền Bắc Tanzania. Bà đã theo dõi sát sao một nhóm khoảng 150 con tinh tinh trong môi trường sống tự nhiên của chúng, và phát hiện một con tinh tinh, mà bà đặt tên là David Greybeard, đang sử dụng công cụ bằng cách tuốt lá khỏi một cành cây khô rồi đút nó vào tổ mối để moi côn trùng. Continue reading “04/11/1960: Jane Goodall quan sát tinh tinh chế tạo và sử dụng công cụ”

02/11/1795: Ngày sinh Tổng thống James Polk

Nguồn: James Polk is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1795, James Knox Polk đã chào đời tại hạt Mecklenburg, Bắc Carolina. Polk lớn lên trong đồn điền của cha mình ở Tennessee, sau đó theo học Đại học Bắc Carolina và tốt nghiệp với bằng danh dự năm 1818. Giống như nhiều tổng thống trước và sau ông, Polk đã làm luật sư trước khi bước vào chính trường.

Cha của Polk, một người theo Đảng Dân chủ, là bạn của anh hùng chiến tranh và tổng thống tương lai Andrew Jackson, và Polk nhanh chóng trở thành một trong những người ủng hộ chính trị của Jackson. Ban đầu ông phục vụ trong cơ quan lập pháp tiểu bang Tennessee và sau đó là Hạ viện Mỹ (1825–1839), nơi ông ủng hộ những nỗ lực của Tổng thống Jackson lúc bấy giờ nhằm đóng cửa Ngân hàng Quốc gia Mỹ. Continue reading “02/11/1795: Ngày sinh Tổng thống James Polk”

01/11/1911: Quả bom thả từ máy bay đầu tiên trên thế giới được ném xuống Libya

Nguồn: World’s first aerial bomb is dropped over Libya, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1911, trong lúc đang bay trên bầu trời Libya, Trung úy người Ý Giulio Gavotti đã ném ba quả đạn pháo từ máy bay xuống một trại lính Thổ Nhĩ Kỳ, đánh dấu lần đầu tiên bom được thả từ máy bay.

Chỉ tám năm sau khi anh em nhà Wright ở Mỹ thực hiện chuyến bay đầu tiên trên thế giới, Vương quốc Ý đã gửi một số máy bay đến Libya, với hy vọng chinh phục lãnh thổ trong cuộc chiến chống lại Đế chế Ottoman đang suy yếu. Gavotti khi đó lên một trong những chiếc máy bay “Taube” làm từ gỗ và vải bạt của quân đội Ý và mang theo bốn quả đạn pháo. Continue reading “01/11/1911: Quả bom thả từ máy bay đầu tiên trên thế giới được ném xuống Libya”

30/10/1991: Cơn bão “hoàn hảo” trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương

Nguồn: “Perfect storm” intensifies in the North Atlantic, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1991, cái gọi là “cơn bão hoàn hảo” đã trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương, tạo ra những con sóng cực lớn dọc theo bờ biển New England và Canada. Trong vài ngày tiếp theo, cơn bão lan rộng và tàn phá khắp vùng đại dương ngoài khơi bờ biển Canada. Thuyền đánh cá Andrea Gail và sáu thành viên thủy thủ đoàn đã mất tích trong cơn bão. Thảm họa này sau đó tạo nên cuốn sách bán chạy nhất “Cơn bão hoàn hảo” (The Perfect Storm) của Sebastian Junger và một bộ phim bom tấn Hollywood cùng tên. Continue reading “30/10/1991: Cơn bão “hoàn hảo” trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương”

28/10/1965: Hoàn thành xây dựng Cổng Vòm Gateway tại St. Louis

Nguồn: St. Louis’ Gateway Arch is completed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, công trình Cổng Vòm Gateway (Gateway Arch) – một vòm cong hình dây xích cao khoảng 192 mét được làm bằng thép không gỉ – đã chính thức hoàn thành. Công trình này nằm bên bờ sông của thành phố St. Louis, bang Missouri, đánh dấu ranh giới Khu tưởng niệm Quốc gia Jefferson (Jefferson National Expansion Memorial).

Cổng Vòm Gateway do kiến trúc sư Eero Saarinen, người sinh ra ở Phần Lan và được đào tạo tại Mỹ, thiết kế. Công trình được xây dựng nhằm tưởng niệm Thỏa thuận Mua lại Louisiana năm 1803 của Tổng thống Thomas Jefferson, đồng thời tôn vinh vai trò trung tâm của St. Louis trong quá trình mở rộng về phía tây của nước Mỹ. Continue reading “28/10/1965: Hoàn thành xây dựng Cổng Vòm Gateway tại St. Louis”

26/10/1774: Quốc hội Mỹ kiến nghị vua Anh giải quyết các khiếu nại

Nguồn: Congress petitions British king to address grievances, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1774, Quốc hội Lục địa Thứ nhất đã gửi một bản kiến nghị trịnh trọng tới Vua George III để thông báo với nhà vua rằng nếu không có những hành động áp bức mà Quốc hội Anh áp đặt lên các thuộc địa, thì người dân Mỹ sẽ ủng hộ sự cai trị của Anh.

Bất chấp sự phẫn nộ của công chúng Mỹ đối với Anh sau khi Quốc hội Anh ban hành các Đạo luật Cưỡng chế – mà người dân thuộc địa gọi là các Đạo luật Không thể Chấp nhận – Quốc hội Mỹ vẫn sẵn sàng khẳng định lòng trung thành với nhà vua. Và để xứng với lòng trung thành này, Quốc hội Mỹ yêu cầu nhà vua giải quyết các khiếu nại cụ thể của các thuộc địa. Bản kiến nghị, do Nghị sĩ Lục địa John Dickinson viết, đã nêu rõ những gì phía Mỹ cho là sự áp bức quá mức đối với các thuộc địa của Quốc hội Anh. Những khiếu nại của họ chủ yếu liên quan đến các Đạo luật Cưỡng chế, một loạt bốn đạo luật được ban hành để trừng phạt người dân thuộc địa và khôi phục trật tự ở Massachusetts sau sự kiện Tiệc trà Boston. Continue reading “26/10/1774: Quốc hội Mỹ kiến nghị vua Anh giải quyết các khiếu nại”

25/10/1929: Thành viên Nội các Mỹ bị kết tội trong vụ bê bối Teapot Dome

Nguồn: Cabinet member found guilty in Teapot Dome scandal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1929, trong vụ bê bối Teapot Dome, Albert B. Fall, người từng giữ chức Bộ trưởng Nội vụ trong nội các của Tổng thống Warren G. Harding, bị kết tội nhận hối lộ khi còn đương nhiệm. Fall là người đầu tiên bị kết án với tội danh này khi còn là thành viên nội các của tổng thống.

Là một thành viên trong nội các toàn các nhân vật tham nhũng của Tổng thống Harding vào đầu những năm 1920, Fall đã nhận một khoản “vay” không lãi suất trị giá 100.000 đô la từ Edward Doheny của Công ty Dầu khí và Vận tải Pan-American, người muốn Fall cấp cho công ty của mình quyền thuê một mỏ dầu có giá trị trong khu dự trữ dầu hải quân Elk Hills ở California. Continue reading “25/10/1929: Thành viên Nội các Mỹ bị kết tội trong vụ bê bối Teapot Dome”

23/10/1850: Hội nghị Quốc gia vì Quyền của Phụ nữ đầu tiên khai mạc ở Mỹ

Nguồn: The first National Women’s Rights Convention begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1850, những người đấu tranh cho quyền bầu cử của phụ nữ đã tổ chức Hội nghị Quốc gia vì Quyền của Phụ nữ đầu tiên tại Worcester, Massachusetts. Hơn 1.000 đại biểu từ 11 tiểu bang đã đến tham dự hội nghị kéo dài hai ngày này, được lên kế hoạch bởi các thành viên của Hiệp hội Chống Nô lệ.

Hội nghị tuân theo các bước đã được nêu tại Hội nghị Seneca Falls mang tính bước ngoặt diễn ra hai năm trước đó: “Khi bắt tay vào công việc lớn lao trước mắt, chúng tôi lường trước không ít sự hiểu lầm, xuyên tạc, và chế giễu; nhưng chúng tôi sẽ sử dụng mọi phương tiện trong khả năng của mình để đạt được mục tiêu.” Continue reading “23/10/1850: Hội nghị Quốc gia vì Quyền của Phụ nữ đầu tiên khai mạc ở Mỹ”

21/10/1959: Khai trương Bảo tàng Guggenheim tại Thành phố New York

Nguồn: Guggenheim Museum opens in New York City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1959, trên Đại lộ số 5 của Thành phố New York, hàng ngàn người đã xếp hàng bên ngoài một tòa nhà bê tông trắng có hình dạng kỳ lạ, trông giống như một chiếc bánh nướng khổng lồ úp ngược. Họ đang tham dự buổi khai trương Bảo tàng Guggenheim mới, nơi lưu giữ một trong những bộ sưu tập nghệ thuật hiện đại hàng đầu thế giới.

Ông trùm khai thác mỏ Solomon R. Guggenheim đã bắt đầu nghiêm túc sưu tầm nghệ thuật sau khi nghỉ hưu vào những năm 1930. Với sự giúp đỡ của Hilla Rebay, một nữ nam tước kiêm nghệ sĩ người Đức, Guggenheim trưng bày những tác phẩm mình mua lần đầu tiên vào năm 1939 tại một phòng trưng bày xe hơi cũ ở New York. Chỉ trong vòng vài năm, bộ sưu tập – bao gồm các tác phẩm của Vasily Kandinsky, Paul Klee, và Marc Chagall – nhanh chóng lấp đầy không gian nhỏ hẹp. Năm 1943, Rebay liên hệ với kiến trúc sư Frank Lloyd Wright và đề nghị ông đảm nhận công việc thiết kế không chỉ một bảo tàng, mà còn là một “ngôi đền tâm linh,” nơi người ta học cách nhìn nhận nghệ thuật theo một cách mới. Continue reading “21/10/1959: Khai trương Bảo tàng Guggenheim tại Thành phố New York”