02/11/1795: Ngày sinh Tổng thống James Polk

Nguồn: James Polk is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1795, James Knox Polk đã chào đời tại hạt Mecklenburg, Bắc Carolina. Polk lớn lên trong đồn điền của cha mình ở Tennessee, sau đó theo học Đại học Bắc Carolina và tốt nghiệp với bằng danh dự năm 1818. Giống như nhiều tổng thống trước và sau ông, Polk đã làm luật sư trước khi bước vào chính trường.

Cha của Polk, một người theo Đảng Dân chủ, là bạn của anh hùng chiến tranh và tổng thống tương lai Andrew Jackson, và Polk nhanh chóng trở thành một trong những người ủng hộ chính trị của Jackson. Ban đầu ông phục vụ trong cơ quan lập pháp tiểu bang Tennessee và sau đó là Hạ viện Mỹ (1825–1839), nơi ông ủng hộ những nỗ lực của Tổng thống Jackson lúc bấy giờ nhằm đóng cửa Ngân hàng Quốc gia Mỹ. Polk trở thành Chủ tịch Hạ viện từ năm 1835 đến năm 1839, rồi giữ chức thống đốc Tennessee từ năm 1839 đến năm 1841. Dù bị nhiều người xem là “ngựa ô,” nhưng ông đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1844 với sự ủng hộ của Jackson, người tuy đã già nhưng vẫn rất được lòng dân. Continue reading “02/11/1795: Ngày sinh Tổng thống James Polk”

01/11/1911: Quả bom thả từ máy bay đầu tiên trên thế giới được ném xuống Libya

Nguồn: World’s first aerial bomb is dropped over Libya, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1911, trong lúc đang bay trên bầu trời Libya, Trung úy người Ý Giulio Gavotti đã ném ba quả đạn pháo từ máy bay xuống một trại lính Thổ Nhĩ Kỳ, đánh dấu lần đầu tiên bom được thả từ máy bay.

Chỉ tám năm sau khi anh em nhà Wright ở Mỹ thực hiện chuyến bay đầu tiên trên thế giới, Vương quốc Ý đã gửi một số máy bay đến Libya, với hy vọng chinh phục lãnh thổ trong cuộc chiến chống lại Đế chế Ottoman đang suy yếu. Gavotti khi đó lên một trong những chiếc máy bay “Taube” làm từ gỗ và vải bạt của quân đội Ý và mang theo bốn quả đạn pháo. Continue reading “01/11/1911: Quả bom thả từ máy bay đầu tiên trên thế giới được ném xuống Libya”

30/10/1991: Cơn bão “hoàn hảo” trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương

Nguồn: “Perfect storm” intensifies in the North Atlantic, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1991, cái gọi là “cơn bão hoàn hảo” đã trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương, tạo ra những con sóng cực lớn dọc theo bờ biển New England và Canada. Trong vài ngày tiếp theo, cơn bão lan rộng và tàn phá khắp vùng đại dương ngoài khơi bờ biển Canada. Thuyền đánh cá Andrea Gail và sáu thành viên thủy thủ đoàn đã mất tích trong cơn bão. Thảm họa này sau đó tạo nên cuốn sách bán chạy nhất “Cơn bão hoàn hảo” (The Perfect Storm) của Sebastian Junger và một bộ phim bom tấn Hollywood cùng tên. Continue reading “30/10/1991: Cơn bão “hoàn hảo” trở nên dữ dội hơn ở Bắc Đại Tây Dương”

28/10/1965: Hoàn thành xây dựng Cổng Vòm Gateway tại St. Louis

Nguồn: St. Louis’ Gateway Arch is completed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, công trình Cổng Vòm Gateway (Gateway Arch) – một vòm cong hình dây xích cao khoảng 192 mét được làm bằng thép không gỉ – đã chính thức hoàn thành. Công trình này nằm bên bờ sông của thành phố St. Louis, bang Missouri, đánh dấu ranh giới Khu tưởng niệm Quốc gia Jefferson (Jefferson National Expansion Memorial).

Cổng Vòm Gateway do kiến trúc sư Eero Saarinen, người sinh ra Phần Lan và được đào tạo tại Mỹ, thiết kế. Công trình được xây dựng nhằm tưởng niệm Thỏa thuận Mua lại Louisiana năm 1803 của Tổng thống Thomas Jefferson, đồng thời tôn vinh vai trò trung tâm của St. Louis trong quá trình mở rộng về phía tây của nước Mỹ. Continue reading “28/10/1965: Hoàn thành xây dựng Cổng Vòm Gateway tại St. Louis”

26/10/1774: Quốc hội Mỹ kiến nghị vua Anh giải quyết các khiếu nại

Nguồn: Congress petitions British king to address grievances, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1774, Quốc hội Lục địa Thứ nhất đã gửi một bản kiến nghị trịnh trọng tới Vua George III để thông báo với nhà vua rằng nếu không có những hành động áp bức mà Quốc hội Anh áp đặt lên các thuộc địa, thì người dân Mỹ sẽ ủng hộ sự cai trị của Anh.

Bất chấp sự phẫn nộ của công chúng Mỹ đối với Anh sau khi Quốc hội Anh ban hành các Đạo luật Cưỡng chế – mà người dân thuộc địa gọi là các Đạo luật Không thể Chấp nhận – Quốc hội Mỹ vẫn sẵn sàng khẳng định lòng trung thành với nhà vua. Và để xứng với lòng trung thành này, Quốc hội Mỹ yêu cầu nhà vua giải quyết các khiếu nại cụ thể của các thuộc địa. Bản kiến nghị, do Nghị sĩ Lục địa John Dickinson viết, đã nêu rõ những gì phía Mỹ cho là sự áp bức quá mức đối với các thuộc địa của Quốc hội Anh. Những khiếu nại của họ chủ yếu liên quan đến các Đạo luật Cưỡng chế, một loạt bốn đạo luật được ban hành để trừng phạt người dân thuộc địa và khôi phục trật tự ở Massachusetts sau sự kiện Tiệc trà Boston. Continue reading “26/10/1774: Quốc hội Mỹ kiến nghị vua Anh giải quyết các khiếu nại”

25/10/1929: Thành viên Nội các Mỹ bị kết tội trong vụ bê bối Teapot Dome

Nguồn: Cabinet member found guilty in Teapot Dome scandal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1929, trong vụ bê bối Teapot Dome, Albert B. Fall, người từng giữ chức Bộ trưởng Nội vụ trong nội các của Tổng thống Warren G. Harding, bị kết tội nhận hối lộ khi còn đương nhiệm. Fall là người đầu tiên bị kết án với tội danh này khi còn là thành viên nội các của tổng thống.

Là một thành viên trong nội các toàn các nhân vật tham nhũng của Tổng thống Harding vào đầu những năm 1920, Fall đã nhận một khoản “vay” không lãi suất trị giá 100.000 đô la từ Edward Doheny của Công ty Dầu khí và Vận tải Pan-American, người muốn Fall cấp cho công ty của mình quyền thuê một mỏ dầu có giá trị trong khu dự trữ dầu hải quân Elk Hills ở California. Continue reading “25/10/1929: Thành viên Nội các Mỹ bị kết tội trong vụ bê bối Teapot Dome”

23/10/1850: Hội nghị Quốc gia vì Quyền của Phụ nữ đầu tiên khai mạc ở Mỹ

Nguồn: The first National Women’s Rights Convention begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1850, những người đấu tranh cho quyền bầu cử của phụ nữ đã tổ chức Hội nghị Quốc gia vì Quyền của Phụ nữ đầu tiên tại Worcester, Massachusetts. Hơn 1.000 đại biểu từ 11 tiểu bang đã đến tham dự hội nghị kéo dài hai ngày này, được lên kế hoạch bởi các thành viên của Hiệp hội Chống Nô lệ.

Hội nghị tuân theo các bước đã được nêu tại Hội nghị Seneca Falls mang tính bước ngoặt diễn ra hai năm trước đó: “Khi bắt tay vào công việc lớn lao trước mắt, chúng tôi lường trước không ít sự hiểu lầm, xuyên tạc, và chế giễu; nhưng chúng tôi sẽ sử dụng mọi phương tiện trong khả năng của mình để đạt được mục tiêu.” Continue reading “23/10/1850: Hội nghị Quốc gia vì Quyền của Phụ nữ đầu tiên khai mạc ở Mỹ”

21/10/1959: Khai trương Bảo tàng Guggenheim tại Thành phố New York

Nguồn: Guggenheim Museum opens in New York City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1959, trên Đại lộ số 5 của Thành phố New York, hàng ngàn người đã xếp hàng bên ngoài một tòa nhà bê tông trắng có hình dạng kỳ lạ, trông giống như một chiếc bánh nướng khổng lồ úp ngược. Họ đang tham dự buổi khai trương Bảo tàng Guggenheim mới, nơi lưu giữ một trong những bộ sưu tập nghệ thuật hiện đại hàng đầu thế giới.

Ông trùm khai thác mỏ Solomon R. Guggenheim đã bắt đầu nghiêm túc sưu tầm nghệ thuật sau khi nghỉ hưu vào những năm 1930. Với sự giúp đỡ của Hilla Rebay, một nữ nam tước kiêm nghệ sĩ người Đức, Guggenheim trưng bày những tác phẩm mình mua lần đầu tiên vào năm 1939 tại một phòng trưng bày xe hơi cũ ở New York. Chỉ trong vòng vài năm, bộ sưu tập – bao gồm các tác phẩm của Vasily Kandinsky, Paul Klee, và Marc Chagall – nhanh chóng lấp đầy không gian nhỏ hẹp. Năm 1943, Rebay liên hệ với kiến trúc sư Frank Lloyd Wright và đề nghị ông đảm nhận công việc thiết kế không chỉ một bảo tàng, mà còn là một “ngôi đền tâm linh,” nơi người ta học cách nhìn nhận nghệ thuật theo một cách mới. Continue reading “21/10/1959: Khai trương Bảo tàng Guggenheim tại Thành phố New York”

19/10/1914: Trận Ypres thứ nhất

Nguồn: First Battle of Ypres, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, gần thành phố Ypres của Bỉ, quân Đồng minh Hiệp ước và quân Đức đã bắt đầu trận đánh đầu tiên trong ba trận đánh nhằm giành quyền kiểm soát thành phố và các vị trí thuận lợi của nó trên bờ biển phía bắc Bỉ trong Thế chiến I.

Sau khi đà tiến công của Đức qua Bỉ và miền đông nước Pháp bị chặn đứng bởi chiến thắng quyết định của phe Hiệp ước trong Trận Marne vào cuối tháng 09/1914, cái gọi là “Cuộc đua ra biển” (Race to the Sea) đã bắt đầu, khi hai bên cố gắng tấn công vào sườn của đối phương trên đường tiến về phía bắc, trong lúc vội vã xây dựng chiến hào trên đường đi. Cuộc đua kết thúc vào giữa tháng 10 tại Ypres, thành phố cổ của người Flemish, nơi có các công sự bảo vệ các cảng của Eo biển Manche và lối ra Biển Bắc. Continue reading “19/10/1914: Trận Ypres thứ nhất”

18/10/1860: Viên Minh Viên bị phá hủy

Nguồn: Peking’s Summer Palace destroyed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1860, Quân đội Anh khi đó đang chiếm đóng Bắc Kinh, đã cướp bóc và thiêu rụi Viên Minh Viên, dinh thự mùa hè tráng lệ do các hoàng đế Mãn Châu xây dựng vào thế kỷ 18. Chính quyền nhà Thanh đầu hàng lực lượng viễn chinh Pháp-Anh ngay sau đó, chấm dứt Chiến tranh Nha phiến lần thứ hai và cũng chấm dứt hy vọng đảo ngược làn sóng thống trị của nước ngoài trong các vấn đề quốc gia của Trung Quốc. Continue reading “18/10/1860: Viên Minh Viên bị phá hủy”

16/10/1996: 84 người thiệt mạng tại một trận đấu vòng loại World Cup

Nguồn: Stampede kills 84 at World Cup match, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1996, vụ giẫm đạp của người hâm mộ bóng đá trước một trận đấu vòng loại World Cup tại Thành phố Guatemala đã khiến 84 người thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương nặng.

Đội tuyển quốc gia Guatemala dự kiến sẽ đối đầu Costa Rica vào tối thứ Tư tại Thành phố Guatemala. Khoảng 60.000 người hâm mộ, hầu hết mặc trang phục xanh và trắng theo màu sắc truyền thống của đất nước, đã đến sân vận động, nơi chỉ có sức chứa 45.000 người. Nguyên nhân là do những kẻ lừa đảo đã bán hàng nghìn vé giả cho sự kiện này. Continue reading “16/10/1996: 84 người thiệt mạng tại một trận đấu vòng loại World Cup”

14/10/1912: Theodore Roosevelt bị bắn ở Milwaukee

Nguồn: Theodore Roosevelt shot in Milwaukee, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1912, ngay trước khi có bài phát biểu vận động tranh cử tại Milwaukee, Wisconsin, ứng viên tổng thống Theodore Roosevelt đã bị chủ quán rượu John Schrank bắn ở cự ly gần khi đang chào đón công chúng trước Khách sạn Gilpatrick. Viên đạn cỡ nòng .32 của Schrank, nhắm thẳng vào tim của Roosevelt, đã không gây tử vong cho vị cựu tổng thống vì sức công phá của nó bị cản trở bởi một hộp đựng kính và một tập bản thảo trong túi áo khoác dày của Roosevelt – đó chính là tập bản thảo chứa bài phát biểu buổi tối của ông. Schrank ngay lập tức bị bắt giữ và được cho là đã đưa ra lý do rằng “bất kỳ người nào muốn có nhiệm kỳ thứ ba đều phải bị bắn.” Continue reading “14/10/1912: Theodore Roosevelt bị bắn ở Milwaukee”

12/10/1972: Bạo lực chủng tộc bùng phát trên tàu Hải quân Mỹ

Nguồn: Racial violence breaks out aboard U.S. Navy ships, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1972, bạo lực chủng tộc đã bùng phát trên các tàu của Hải quân Mỹ. Tổng cộng, 46 thủy thủ đã bị thương trong cuộc bạo loạn chủng tộc liên quan đến hơn 100 thủy thủ trên tàu sân bay USS Kitty Hawk đang trên đường đến căn cứ ở Vịnh Bắc Bộ ngoài khơi Việt Nam. Sự việc nổ ra khi một thủy thủ người da đen bị triệu tập để thẩm vấn về một cuộc ẩu đả xảy ra trong thời gian thủy thủ đoàn được tự do tại Vịnh Subic ở Philippines. Người thủy thủ này từ chối khai báo, và anh ta cùng bạn bè đã gây ra một cuộc ẩu đả khiến 60 thủy thủ khác bị thương. Cuối cùng, 26 người, tất cả đều là người da đen, đã bị buộc tội hành hung và bạo loạn, đồng thời được lệnh phải ra hầu tòa quân sự ở San Diego. Continue reading “12/10/1972: Bạo lực chủng tộc bùng phát trên tàu Hải quân Mỹ”

11/10/1775: William Howe được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh quân đội Anh

Nguồn: William Howe named commander in chief of British army, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1775, Tướng William Howe đã được chọn làm Tổng tư lệnh Quân đội Anh tại Mỹ, thay thế Trung tướng Thomas Gage. Ông được bổ nhiệm chính thức vào tháng 04/1776.

Những trận đánh lớn đầu tiên của Tướng Howe chống lại người đồng cấp Mỹ, Tướng George Washington, bao gồm Trận Bunker Hill, diễn ra trong thời gian quân Ái Quốc vây hãm Boston. Chúng là những thất bại đáng thất vọng, dẫn đến việc quân Anh phải rút lui khỏi Boston vào tháng 03/1776. Tuy nhiên, Howe và quân đội Anh đã tự cứu vãn bằng chiến thắng trước Washington và Quân đội Lục địa tại Trận Long Island vào tháng 8. Continue reading “11/10/1775: William Howe được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh quân đội Anh”

09/10/1635: Nhà sáng lập Rhode Island bị trục xuất khỏi Massachusetts

Nguồn: Rhode Island founder banished from Massachusetts, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1635, Roger Williams, một người bất đồng chính kiến tôn giáo, đã bị Tòa án Công lý Massachusetts trục xuất khỏi Thuộc địa Vịnh Massachusetts. Williams trước đó từng lên tiếng phản đối quyền của chính quyền dân sự trong việc trừng phạt những người bất đồng chính kiến tôn giáo và tịch thu đất đai của người Mỹ bản địa. Continue reading “09/10/1635: Nhà sáng lập Rhode Island bị trục xuất khỏi Massachusetts”

07/10/1943: Nhật hành quyết gần 100 tù binh chiến tranh Mỹ trên Đảo Wake

Nguồn: Japanese execute nearly 100 American POWs on Wake Island, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, Chuẩn Đô đốc Shigematsu Sakaibara, chỉ huy lực lượng đồn trú Nhật Bản trên Đảo Wake, đã ra lệnh hành quyết 98 tù binh chiến tranh Mỹ, với lý do họ đang cố gắng liên lạc với lực lượng Mỹ qua sóng radio. Continue reading “07/10/1943: Nhật hành quyết gần 100 tù binh chiến tranh Mỹ trên Đảo Wake”

05/10/1930: Tai nạn khí cầu ở Pháp

Nguồn: Airship crashes in France, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1930, một khí cầu (dirigible) của Anh đã rơi xuống Beauvais, Pháp, khiến hầu hết mọi người trên chuyến bay thiệt mạng, chỉ còn bảy người sống sót. Chiếc khí cầu này, vốn là khí cầu lớn nhất của Anh, được đưa vào sử dụng khoảng một năm trước đó.

Trong những năm 1920, các quốc gia lớn ở châu Âu đã cạnh tranh nhau để chế tạo những khí cầu ngày càng lớn, nhằm giành quyền kiểm soát ngành công nghiệp hàng không còn non trẻ. Đến cuối thập kỷ này, R-101 là mẫu khí cầu mới nhất của Anh. Nó dài khoảng 235 mét, nặng 150 tấn, có thể chở 100 hành khách, và được trang bị sáu động cơ Rolls-Royce. Continue reading “05/10/1930: Tai nạn khí cầu ở Pháp”

04/10/1777: Giao chiến tại Germantown trong Cách mạng Mỹ

Nguồn: Both sides battered at Germantown, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1777, 11.000 quân Ái quốc dưới quyền Tướng George Washington đã cố gắng tấn công ngay từ sáng sớm nhắm vào 9.000 quân Anh của Tướng William Howe tại Germantown, Pennsylvania, cách thủ đô Philadelphia do Anh chiếm đóng khoảng 8km về phía bắc.

Lực lượng Lục địa của Washington khi đó được huấn luyện kém, thiếu thốn lương thực và trang phục. Tuy nhiên, Washington vẫn nghĩ rằng họ đã sẵn sàng chiến đấu và lên kế hoạch đưa bốn đội quân ra trận, với những mẩu giấy trắng nhét vào mũ để giúp họ nhận dạng nhau trong bóng tối lúc sáng sớm. Đáng tiếc là kế hoạch tỉ mỉ của Washington đã bị phá sản khi hai đội quân bị lạc trong sương mù dày đặc buổi sáng. Continue reading “04/10/1777: Giao chiến tại Germantown trong Cách mạng Mỹ”

02/10/1780: John Andre, đồng phạm của Benedict Arnold, bị treo cổ

Nguồn: Benedict Arnold accomplice hanged, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1780, Thiếu tá 30 tuổi người Anh John Andre đã bị quân đội Mỹ treo cổ vì tội gián điệp tại Tappan, New York.

Andre, một đồng phạm của Benedict Arnold, trước đó bị các thành viên của phe Ái quốc John Paulding, David Williams, và Isaac Van Wart bắt giữ vào ngày 23/09 sau khi các giấy tờ buộc tội được tìm thấy trong ủng của ông. Các giấy tờ này tiết lộ rằng Andre đang trở về sau một cuộc họp bí mật với Tướng Mỹ Benedict Arnold, Chỉ huy Học viện West Point, người đề nghị giao nộp Pháo đài Sông Hudson chiến lược cho người Anh để nhận khoản hối lộ 20.000 bảng. Vừa nghe tin Andre bị bắt, Arnold vội chạy trốn lên tàu chiến Vulture của Anh và sau đó gia nhập quân đội Anh trong cuộc chiến chống lại những người Ái quốc. Continue reading “02/10/1780: John Andre, đồng phạm của Benedict Arnold, bị treo cổ”

30/09/1868: “Little Women” xuất bản phần đầu tiên

Nguồn: First volume of “Little Women” is published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1868, phần đầu tiên của cuốn sách Little Women (Những Người Phụ Nữ Nhỏ Bé) của Louisa May Alcott đã được xuất bản. Cuốn tiểu thuyết này sẽ trở thành cuốn sách bán chạy đầu tiên của Alcott và là một tác phẩm kinh điển dành cho thiếu nhi được yêu thích rộng rãi.

Giống như nhân vật trong truyện, Jo March, Alcott là con thứ hai trong một gia đình có bốn cô con gái. Bà sinh ra ở Pennsylvania, nhưng dành phần lớn cuộc đời ở Concord, Massachusetts, nơi cha bà, Bronson, giao du với các nhà tư tưởng trường phái Siêu việt luận (Transcendentalism) Ralph Waldo Emerson và Henry David Thoreau. Thái độ tự do của những người theo chủ nghĩa Siêu việt đã để lại dấu ấn sâu sắc trong Louisa May Alcott. Continue reading “30/09/1868: “Little Women” xuất bản phần đầu tiên”