Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
WHO kêu gọi hoãn tiêm vắc-xin liều tăng cường trong hai tháng vì lo ngại các nước giàu sẽ tích trữ vắc-xin. Pháp, Đức và Israel muốn tiêm ba mũi cho người già và người bị suy giảm miễn dịch, trong khi các nước nghèo còn đang thiếu vắc-xin trầm trọng. Mục tiêu của WHO là tiêm chủng đầy đủ cho ít nhất một phần mười dân số của tất cả các nước cho tới cuối tháng 9.
Mexico kiện 11 nhà sản xuất và cung cấp súng của Mỹ, cáo buộc họ cẩu thả tạo điều kiện cho buôn lậu vũ khí qua biên giới. Chính phủ Mexico nói số súng này đi thẳng vào tay các băng đảng ma túy, góp phần làm bùng phát bạo lực trên khắp đất nước. Tuy nhiên vào năm 2005 Mỹ đã thông qua một đạo luật bảo vệ các công ty súng khỏi hầu hết những vụ kiện dân sự kiểu này.
Cổ phiếu Robinhood tăng vọt rồi giảm nhẹ trong phiên buổi chiều, với con số tổng kết là tăng 50% so với thứ Ba. Màn niêm yết vào tuần trước của hãng môi giới trực tuyến này, nơi tạo ra hiện tượng cổ phiếu meme, rất đáng thất vọng. Nhưng rồi xuất hiện tin tức cho thấy CEO Cathie Wood của quỹ đầu tư nổi tiếng ARK Invest đã mua rất nhiều cổ phiếu Robinhood. Kết quả là cổ phiếu này hiện giao dịch cao hơn giá chào bán.
Trong khi đó tỷ lệ phá sản ở Mỹ trong năm tính đến tháng 6 đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ 1985, dù được dự đoán gia tăng đột biến vì covid. Số đơn phá sản giảm 18% đối với công ty và 33% đối với cá nhân so với năm trước. Trợ cấp thất nghiệp hào phóng cũng như lệnh hoãn trục xuất người thuê nhà đã giúp giảm bớt áp lực lên các hộ gia đình, trong khi các doanh nghiệp đẩy mạnh vay tiền và dựa vào hỗ trợ chính phủ để cầm cự.
Ít nhất 8 người chết trong một vụ tấn công bằng súng và bom ở Kabul, với mục tiêu dường như là nhà của Bộ trưởng Quốc phòng Afghanistan. Vụ tấn công kết thúc bằng một cuộc đọ súng ở khu vực có thể coi là an ninh nhất thủ đô. Còn tại các tỉnh, quân đội nước này đang đối mặt tình hình tệ hơn nhiều. Vì cho rằng Taliban sẽ đẩy mạnh giao tranh ở Laskhar Gah, thủ phủ tỉnh Helmand, vị tướng chỉ huy tại đây đã kêu gọi dân thường di tản.
ASEAN đã cử một đặc phái viên phụ trách Myanmar. Tổ chức này vốn bị chỉ trích vì không chủ động ngăn chặn bạo lực do quân đội Myanmar gây ra đối với dân thường sau cuộc đảo chính quân sự 6 tháng trước. Đặc phái viên mới, Erywan Yusof của Brunei, có nhiệm vụ giải quyết một cuộc khủng hoảng cả y tế lẫn chính trị; Myanmar gần đây chứng kiến số ca nhiễm covid-19 tăng mạnh.
Hai tên lửa từ Lebanon đã bắn vào Israel, khiến quân đội nước này đáp trả bằng đạn pháo. Ngoài ra căng thẳng cũng đang gia tăng giữa Iran và Israel. Mới tuần trước, Israel cáo buộc Iran dàn dựng cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhắm vào một tàu chở dầu có liên hệ với Israel. Và Israel chỉ trích việc EU cử đại diện đến dự lễ nhậm chức của tổng thống Iran vào hôm qua, vì cho rằng điều đó hợp pháp hóa sự hung hăng của Iran.
TIÊU ĐIỂM
Tổng thống mới của Iran nhậm chức
Không mấy tổng thống Iran nhậm chức trong bối cảnh u ám như hiện nay. Người mãn nhiệm là Hassan Rouhani, một giáo sĩ từng học ở Anh và muốn bình thường hóa quan hệ với phương Tây. Kế nhiệm là Ebrahim Raisi, một giáo sĩ sùng đạo hơn có quan điểm coi sự cô lập và chủ nghĩa tôn giáo-dân tộc cứng rắn là sự cứu rỗi của chế độ.
Ông Raisi đối mặt nhiều thách thức. Chế độ thần quyền đang gặp khó khi cung cấp vắc-xin covid-19, nước và điện. Ngay giữa mùa hè nóng bức, chính các vấn đề này đang làm bùng phát tình trạng bất ổn. Trong khi đó, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, thường hoạt động hoàn toàn độc lập, đẩy mạnh hoạt động dân quân khắp khu vực và – gần đây nhất, theo Mỹ – đã tiến hành một cuộc tấn công máy bay không người lái vào một tàu chở dầu.
Đáng lo ngại nhất là việc Iran đình chỉ các cuộc đàm phán thỏa thuận hạt nhân ở Vienna và đẩy nhanh quá trình làm giàu uranium vượt quá mức cần thiết cho mục đích dân sự. Điều này có thể nhằm giúp Iran có lợi thế đàm phán. Song hầu hết các nhà phân tích lo ngại nó sẽ chỉ càng làm kéo dài tình hình hiện tại.
Thiếu hụt chip ảnh hưởng lớn lên ngành ô tô
Động cơ đốt trong đang được thay thế bởi các thiết bị điện tử điều khiển cả hệ thống an toàn và thông tin giải trí. Do đó tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn ảnh hưởng rất nặng lên ngành công nghiệp xe hơi. Thiệt hại của nó được thể hiện qua kết quả kinh doanh gần đây của các hãng sản xuất ô tô, với dự kiến doanh số bán xe phục hồi chậm hơn. Ví dụ, Stellantis thông báo sẽ sản xuất chưa tới 1,4 triệu ô tô so với dự kiến vào năm 2021 vì gặp khó với nguồn cung chip. Nhìn chung, cả ngành công nghiệp xe hơi toàn cầu có thể sản xuất ít hơn 5 triệu xe so với kế hoạch.
Để không lặp lại vấn đề này, các nhà sản xuất ô tô khả năng cao sẽ đẩy mạnh hợp tác với các hãng làm chip. Họ hiện nằm ở cuối chuỗi cung ứng. Song họ thậm chí có thể bắt đầu tự thiết kế chip của riêng mình. Trong tương lai các hãng ô tô sẽ phải tự thay đổi sao cho giống các công ty công nghệ.
Ngân hàng Trung ương Anh họp bàn chính sách tiền tệ
Cuộc họp hôm nay của ủy ban chính sách tiền tệ (MPC) của Ngân hàng Trung ương Anh khó có thể dẫn đến nhiều thay đổi. Các nhà đầu tư đều rất mong chờ tin tức từ ngân hàng trung ương. Một số người cảm thấy MPC phải lên tiếng giải thích. Chỉ ba tháng trước, ngân hàng dự đoán phải đến cuối năm lạm phát mới vượt quá mục tiêu 2% trong thời gian ngắn. Nhưng lạm phát hiện đã ở mức trên 2% kể từ tháng 5. Nhiều dự đoán còn cho rằng nó sẽ tăng lên khoảng 4% vào mùa thu.
MPC có thể sẽ duy trì một thời kỳ lạm phát cao hơn nếu các thành viên ủy ban tin đây chỉ là lạm phát ngắn hạn, như họ từng làm vào năm 2011 khi lạm phát tăng tạm thời lên trên 5%. Quyết định ngày hôm nay sẽ đến từ kỳ vọng lạm phát và mức tăng lương trên thị trường lao động, hiện đang ở mức khoảng 2% hàng năm. Cả hai yếu tố này hiện chưa gây quá nhiều lo ngại.
Nữ tổng thống mới của Tanzania không quá khác người tiền nhiệm
Khi Samia Suluhu Hassan trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Tanzania vào tháng 3, người ta đã kỳ vọng vào một cuộc chia tay vĩnh viễn với John Magufuli. Có biệt danh “xe ủi đất”, ông Magufuli đã hủy hoại nền dân chủ mong manh của đất nước với khuynh hướng độc tài của mình, khi ông để người dân chết và kiên quyết phủ nhận sự nghiêm trọng của covid-19. Ít nhất đến nay thì bà vẫn khá hơn vị cựu tổng thống. Tuần trước bà đã tiêm vắc-xin công khai, và khởi động một chiến dịch tiêm chủng trên toàn quốc. Nhưng rõ ràng là bà không thích chính trị dân chủ, cũng như ông Magufuli.
Vào ngày 21 tháng 7, lãnh đạo đảng đối lập chính của Tanzania Freeman Mbowe đã bị bắt. Một tuần sau ông bị buộc tội khủng bố và phá hoại kinh tế, những tội danh không thể bảo lãnh ở nước này. Ông và đảng của ông, Chadema, nói các cáo buộc này mang động cơ chính trị và đã kiến nghị lên tòa án cấp cao tuyên bố việc bắt giữ và buộc tội ông là vi hiến. Hôm nay ông ra điều trần trước tòa. Có lẽ sau quá trình tố tụng người ta sẽ phán xét bà Samia, chứ không phải ông Mbowe.
