Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 25/5/2015)
Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh
Jinnah (1876-1948) là một chính khách người Ấn Độ. Ông đã đấu tranh thành công cho một quốc gia Pakistan độc lập và trở thành lãnh đạo đầu tiên của đất nước này. Ông được gọi với tên “Quaid-I Azam” hay “Lãnh tụ vĩ đại”.
Mohammed Ali Jinnah sinh ngày 25 tháng 12 năm 1876 tại Karachi, nay thuộc Pakistan nhưng khi đó thuộc Ấn Độ – thuộc địa của Anh. Cha của ông là một lái buôn Hồi giáo giàu có.
Jinnah theo học tại Đại học Bombay và trường nội trú Lincoln ở London. Sau đó ông hành nghề luật khá thành công tại Bombay. Ông là một thành viên của Đảng Quốc đại Ấn Độ, tổ chức đấu tranh giành lại quyền tự trị từ đế quốc Anh, và gia nhập Liên đoàn Hồi giáo Ấn Độ năm 1913. Liên đoàn được thành lập một vài năm trước để đại diện cho lợi ích của những người Ấn Độ theo đạo Hồi trong một đất nước mà đạo Hindu chiếm đa số. Đến năm 1916 ông được bầu làm chủ tịch Liên đoàn.
Năm 1920, Đảng Quốc đại Ấn Độ tiến hành một phong trào không hợp tác nhằm tẩy chay mọi hoạt động của chính quyền Anh tại Ấn Độ. Jinnah phản đối chính sách này và rời khỏi đảng. Những khác biệt cốt lõi giữa Đảng Quốc đại và Liên đoàn Hồi giáo đã xuất hiện.
Sau cuộc bầu cử các tỉnh năm 1937, đảng Quốc đại từ chối hình thành chính quyền liên minh với Liên đoàn Hồi giáo trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Quan hệ giữa người theo đạo Hindu và người theo đạo Hồi bắt đầu xuống dốc. Năm 1940, trong một phiên họp của Liên đoàn Hồi giáo ở Lahore, yêu cầu chính thức đầu tiên là việc chia cắt Ấn Độ và lập nên một nhà nước Hồi giáo Pakistan. Jinnah luôn tin vào tính khả thi của việc thống nhất khối đoàn kết Hindu-Hồi giáo, nhưng ông lại miễn cưỡng cho rằng việc tách ra là cần thiết để bảo đảm quyền lợi của những người Ấn Độ theo đạo Hồi.
Ông kiên quyết theo đuổi vấn đề này qua các cuộc đàm phán với chính phủ Anh, và kết quả là sự hình thành của nhà nước Pakistan tách ra từ Ấn Độ vào ngày 14 tháng 8 năm 1947. Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh bạo lực gia tăng giữa người theo đạo Hồi, đạo Hindu và đạo Sikh, và một số lượng lớn người dân di chuyển giữa hai nước Pakistan và Ấn Độ khiến hàng trăm nghìn người chết.
Jinnah trở thành thống đốc toàn quyền đầu tiên của Pakistan. Ông qua đời ngày 11 tháng 9 năm 1948 vì bệnh lao phổi.
