Nguồn: “Diem declares himself premier of Republic of Vietnam,” History.com (truy cập ngày 25/10/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1955, Ngô Đình Diệm tuyên bố rằng thể theo nguyện vọng của người dân miền Nam Việt Nam, bằng chứng là kết quả của cuộc trưng cầu dân ý diễn ra ít ngày trước đó, Việt Nam Cộng Hòa được thành lập và ông sẽ là tổng thống đầu tiên của chính thể này. Sự kiện này đánh dấu một bước quan trọng trong sự can dự ngày càng sâu sắc của Mỹ vào Việt Nam, và cho thấy dấu hiệu của một số khía cạnh đáng lo ngại vốn đặc trưng cho 8 năm cầm quyền (1955–1963) của ông Diệm.
Thỏa thuận hòa bình năm 1954 giữa Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – vốn muốn duy trì nền độc lập – đã khiến Việt Nam trở thành một đất nước bị chia cắt. Ở miền Bắc, Hồ Chí Minh và những người cộng sản ủng hộ ông nắm quyền lãnh đạo. Ở miền Nam, Pháp dựng lên một chính phủ “quốc gia” (Quốc gia Việt Nam) yếu, đứng đầu là Bảo Đại. Theo thỏa thuận này, tổng tuyển cử tự do để thống nhất đất nước và chọn người lãnh đạo sẽ được tổ chức trong vòng hai năm.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ không phải là một bên tham gia thỏa thuận này và nhanh chóng quyết định ngăn miền Nam Việt Nam khỏi tầm kiểm soát của chính phủ miền Bắc. Ngô Đình Diệm được các quan chức Mỹ coi là hy vọng tốt nhất cho vị trí lãnh đạo một miền Nam Việt Nam độc lập, dân chủ. Năm 1954 Bảo Đại chỉ định Diệm làm Thủ tướng Quốc gia Việt Nam. Năm 1955, Diệm quyết định phế truất Bảo Đại và lên nắm quyền.
Đầu tháng 10, Diệm kêu gọi tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý, dự định này được Hoa Kỳ hậu thuẫn. Kết quả trưng cầu là một sự bối rối cho tất cả những ai quan tâm – trừ Diệm. Ông nhận được 98,2% số phiếu (trên tổng số hơn 5,7 triệu phiếu). Chỉ một thời gian ngắn trước đó, chính Tổng thống Eisenhower còn chỉ trích bầu cử ở các quốc gia nằm trong Bức màn Sắt, cho rằng không ai có thể nhận được hơn 90% số phiếu trong một cuộc bầu cử tự do thật sự.
Cáo buộc gian lận lập tức dấy lên, và người ta nhanh chóng phát hiện ra Diệm đã nhận được hơn 600.000 phiếu bầu ở Sài Gòn dù chỉ có hơn 400.000 cử tri ghi tên. Tuy nhiên, Diệm vẫn đắc cử. Bảo Đại bị phế truất, chế độ của Diệm được dựng lên. Bất chấp một số nghi ngờ về tính “dân chủ” của chính quyền Diệm, Mỹ vẫn công nhận vị tổng thống mới. Việt Nam Cộng Hòa chính thức trở thành một thực thể ở miền Nam Việt Nam, và Mỹ hứa hẹn sẽ ủng hộ và viện trợ cho chính phủ và lãnh đạo mới của chính thể này.
Xem thêm: Con đường lên nắm quyền của Ngô Đình Diệm, 1945-54
Ảnh: Ngô Đình Diệm (trái) trong chuyến thăm một khu định cư cho người tị nạn tháng 5 năm 1956, ít lâu trước khi ông tuyên bố bác bỏ cuộc tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam vốn được dự kiến diễn ra vào tháng 7 năm 1956 theo Hiệp định Geneva. Nguồn: http://vietnam-war.commemoration.gov.au/.
[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”620″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]
