Nguồn: “Gorbachev resigns as president of the USSR,” History.com (truy cập ngày 24/12/2015).
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1991, Mikhail Gorbachev tuyên bố ông từ chức Tổng thống Liên Xô. Trên thực tế, quốc gia này đã không còn là Liên Xô như trước – chỉ bốn ngày trước đó, 11 nước cộng hòa Xô viết cũ đã thành lập Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (CIS), về cơ bản giải thể Liên bang Xô viết. Liên Xô, xét về mọi mặt, đã chấm dứt tồn tại.
Trong bài phát biểu từ nhiệm trước đất nước, Gorbachev cho thấy sự thành lập của CIS là động lực chính khiến ông từ chức, tuyên bố rằng ông “lo ngại về thực tế là người dân của đất nước này đã không còn là người dân của một cường quốc và có thể sẽ rất khó đối phó với những hệ quả của điều này.” Bằng những lời đôi lúc tự hào, đôi lúc phẫn uất, Gorbachev tuyên bố ông hài lòng về các thành quả mà mình đã đạt được.
Ông tuyên bố ông đã chứng kiến hành trình của Liên Xô tới “con đường dân chủ.” Các cuộc cải cách của ông đã “dẫn dắt” nền kinh tế cộng sản “hướng sang nền kinh tế thị trường.” Ông tuyên bố nhân dân Nga giờ “đang sống trong một thế giới mới,”một thế giới mà “dấu chấm hết đã được đặt xuống cho Chiến tranh Lạnh và cuộc chạy đua vũ trang.” Dù thừa nhận rằng “đã có những sai lầm,” Gorbachev vẫn kiên quyết rằng ông “chưa bao giờ hối tiếc” về những chính sách ông theo đuổi.
Trên thực tế, Gorbachev đã đánh mất nhiều quyền lực và uy tín ở Liên Xô trước khi CIS thành lập. Nền kinh tế đất nước không ổn định. Không ai có vẻ hài lòng với Gorbachev – một số đối thủ thậm chí còn đòi hỏi chính trị tự do hơn trong khi phe cứng rắn trong chính phủ ông phản đối mọi động thái hướng tới cải cách.
Tháng 8 năm 1991, ông vượt qua một cuộc đảo chính nhờ sự hỗ trợ của Tổng thống Nga Boris Yeltsin. Sau cuộc đảo chính, Yeltsin bắt đầu lớn tiếng chỉ trích tốc độ cải cách kinh tế và chính trị quá chậm trong nước. Khi quyền lực của Gorbachev tiêu tan, Yeltsin lên nắm quyền kiểm soát Điện Kremlin và các cơ sở chính quyền Xô viết khác, đồng thời thay thế các lá cờ Liên Xô bằng lá cờ Nga. Sau hơn 70 năm tồn tại, Liên Xô – kẻ thù không đội trời chung của Mỹ trong Chiến tranh Lạnh – đã tan rã.
Đọc thêm:
Mọi điều bạn tưởng bạn biết về sự sụp đổ của Liên Xô đều sai
