25/05/1861: Tổng thống Lincoln đình chỉ quyền bảo thân

Nguồn: President Lincoln suspends the writ of habeas corpus during the Civil War, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1861, John Merryman, một nhà lập pháp tại nghị viện tiểu bang Maryland, đã bị bắt vì đã cố gắng cản trở quân đội Liên bang miền Bắc di chuyển từ Baltimore đến Washington trong cuộc Nội chiến và đã bị giam giữ tại Fort McHenry bởi các quan chức quân đội Liên bang miền Bắc. Luật sư của ông đã ngay lập tức yêu cầu lệnh bảo thân (habeas corpus) để tòa án liên bang có thể xem xét các cáo buộc. Tuy nhiên, Tổng thống Abraham Lincoln đã quyết định đình chỉ quyền bảo thân và vị tướng tư lệnh tại Fort McHenry đã từ chối chuyển giao Merryman cho chính quyền.

Thẩm phán liên bang Roger Taney, Chánh án Tòa án Tối cao (và cũng là tác giả của bản án Dred Scott nổi tiếng), đã ban hành phán quyết rằng Tổng thống Lincoln không có quyền đình chỉ quyền bảo thân. Lincoln đã không trả lời, kháng nghị, hay ra lệnh phóng thích Merryman. Nhưng trong một bài phát biểu ngày 4 tháng 7, Lincoln đã tỏ ra thách thức, khẳng định rằng ông cần phải đình chỉ các quy tắc để dập tắt cuộc nổi dậy ở miền Nam.

Năm năm sau, một Tòa án Tối cao mới về cơ bản đã ủng hộ phán quyết của Thẩm phán Taney: Trong một vụ việc không liên quan, tòa án đã phán quyết rằng chỉ có Quốc hội mới có thể đình chỉ quyền bảo thân và dân thường không thể bị xét xử ở tòa án quân sự, ngay cả trong thời chiến.

Đây không phải là lần đầu tiên hay cuối cùng chính phủ liên bang Hoa Kỳ cố ý bỏ qua luật của chính mình trong thời gian xảy ra xung đột. Hàng trăm ngàn người Mỹ gốc Nhật đã bị gửi đến các trại tập trung sau cuộc tấn công Trân Châu Cảng và Mỹ tham gia Thế Chiến II. Khoảng bốn mươi năm sau, một ủy ban của Quốc hội Hoa Kỳ đã xác định rằng những người bị giam giữ trong các trại này là nạn nhân của sự kỳ thị. Mỗi người sống sót ra khỏi trại đã được chính phủ Hoa Kỳ bồi thường 20.000 đô la.