Nguồn: South Vietnamese generals plan coup, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1963, Đại sứ Henry Cabot Lodge báo cáo với Tổng thống John F. Kennedy từ Sài Gòn rằng các tướng lĩnh miền Nam đang có kế hoạch đảo chính chống lại Tổng thống Ngô Đình Diệm.
Kennedy và chính quyền của ông ngày càng lo ngại về Diệm vì làn sóng bất đồng đang tăng cao chống lại chế độ Diệm ở miền Nam Việt Nam. Diệm, một người Công giáo ở một quốc gia nơi Phật giáo chiếm đa số, đã từ chối tiến hành các cải cách chính trị từng được hứa hẹn. Ông bị phản đối bởi nhiều phe phái, trong đó chiếm phần đông là các tu sĩ Phật giáo.
Một số tướng lĩnh Nam Việt Nam do Tướng Dương Văn Minh dẫn đầu đã gặp gỡ với Lucien Conein của CIA để yêu cầu đảm bảo rằng Hoa Kỳ sẽ không cản trở một cuộc đảo chính, và rằng viện trợ kinh tế và quân sự sẽ tiếp tục. Kennedy đã đi đến kết luận rằng Diệm không bao giờ có thể mang lại sự lãnh đạo cần thiết để đoàn kết đất nước của mình chống lại các lực lượng nổi dậy Cộng sản. Ông yêu cầu Conein trao cho các tướng lãnh Nam Việt Nam những sự đảm bảo mà họ mong muốn. Kennedy cũng cảnh báo rằng, là một đại diện của Hoa Kỳ, Conein nên tránh tham gia sâu vào các hoạt động này.
Những người lập âm mưu đảo chính đã có thêm động lực sau sự kiện một tu sĩ Phật giáo khác tự thiêu (ngày 11 tháng 6 năm 1963, hòa thượng Thích Quảng Đức đã châm lửa tự thiêu để phản đối chính quyền Diệm; hành động này của ông đã được tiếp nối bởi nhiều người khác) khi Diệm phản ứng bằng cách tăng cường đàn áp chính trị, bao gồm cả việc bắt giữ hàng loạt những phụ nữ và trẻ em tham gia biểu tình. Một nỗ lực khác đã được thực hiện bởi chính quyền Kennedy để thuyết phục Diệm thực hiện các cải cách cần thiết, nhưng một lần nữa ông từ chối. Có sự tranh cãi giữa các cố vấn của Kennedy về việc phải làm gì với Diệm; một số người tin rằng Diệm phải ra đi và những người khác thì không chắc chắn. Cuối cùng, tổng thống quyết định không làm gì cả. Trong trường hợp này, điều đó đồng nghĩa với việc ủng hộ những người âm mưu đảo chính.
Vào ngày 01 tháng 11, các lực lượng nổi dậy đã chiếm giữ đài phát thanh và các sở cảnh sát trong khi vây hãm dinh tổng thống. Vào sáng sớm ngày hôm sau, Diệm và em trai Ngô Đình Nhu đã đầu hàng trước các đại diện của lực lượng đảo chính. Sau đó họ được phát hiện đã bị ám sát ở phía sau của một chiếc xe bọc thép M-113. Tiếp theo là một giai đoạn hết sức bất ổn chính trị khi hàng loạt các chính phủ “quay vòng” thay phiên nhau trong một nỗ lực để cầm quyền và ngăn chặn làn sóng nổi dậy đang diễn ra ở nông thôn.
