Nguồn: Robert E. Lee dies, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1870, Tướng Robert Edward Lee, chỉ huy của Quân đội Hợp bang Bắc Virginia, đã qua đời một cách yên bình tại nhà riêng ở Lexington, Virginia. Ông hưởng thọ 63 tuổi.
Lee sinh ra trong gia đình ông bà Henry Lee và Ann Carter Lee tại Stratford Hall, Virginia, năm 1807. Cha ông phục vụ trong cuộc Cách mạng Mỹ dưới thời George Washington và sau đó là thống đốc bang Virginia. Robert Lee gia nhập Học viện Quân sự Hoa Kỳ tại West Point và tốt nghiệp á khoa khóa năm 1829. Ông đã không bị một điểm xấu nào trong suốt bốn năm tại học viện. Sau đó, Lee bắt đầu sự nghiệp quân sự, cuối cùng chiến đấu trong Chiến tranh Mexico (1846-48) và sau đó phục vụ trên cương vị hiệu trưởng (superintendent) trường West Point.
Khi Nội chiến nổ ra vào năm 1861, Lee đứng về phía Hợp bang miền Nam và đã trải qua năm đầu tiên của cuộc chiến với vai trò cố vấn cho Tổng thống Hợp bang Jefferson Davis. Ông đảm nhiệm chức vụ chỉ huy Quân đội Bắc Virginia khi Joseph Johnston bị thương trong trận chiến vào tháng 05 năm 1862. Trong ba năm tiếp theo, Lee trở nên nổi tiếng với những chiến thuật tài tình và năng lực lãnh đạo trên chiến trường. Tuy nhiên, các cuộc tấn công của ông vào miền Bắc, tại Antietam, Maryland và Gettysburg, Pennsylvania, đã kết thúc trong thất bại.
Sau khi Lee giao nộp đội quân của mình tại Appomattox Court House, Virginia, năm 1865, ông trở về Richmond, Virginia, với một tương lai không chắc chắn. Với sự nghiệp quân sự đã kết thúc, ông chấp nhận chức chủ tịch Đại học Washingto (Washington College) ở Lexington, Virginia. Dưới sự lãnh đạo của ông, số lượng sinh viên nhập học của ngôi trường chật vật này đã tăng từ vài chục lên hơn 300 người. Ông đã góp phần vào sự ổn định của đội ngũ giảng viên, cải tiến chương trình giảng dạy và điều kiện vật chất của nhà trường.
Ông cũng trở thành một biểu tượng của miền Nam bị đánh bại, một hình tượng trang nghiêm và khắc kỷ được tôn trọng bởi cả hai miền Bắc và Nam. Ông bị đột quỵ vào ngày 28 tháng 09 năm 1870, và sống thêm hai tuần nữa trước khi qua đời. Ngôi trường đã đổi tên từ Đại học Washington thành Đại học Lee (Lee College) ngay sau khi ông qua đời.
