Tác giả: SinoInsider | Biên dịch: Phan Nguyên
Ngày 05/12/2018, các phương tiện truyền thông phương Tây đưa tin Giám đốc Tài chính (CFO) của Huawei, bà Mạnh Vãn Chu (Meng Wanzhou), đã bị bắt tại Vancouver khi đang quá cảnh tại đây vào ngày 1 tháng 12, lúc chuẩn bị diễn ra bữa ăn tối giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Mạnh, con gái của người sáng lập hãng Huawei Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei), bị truy nã vì che đậy hành vi vi phạm lệnh trừng phạt đối với Iran và đối mặt với khả năng bị dẫn độ sang Hoa Kỳ
Theo các quan chức hàng đầu trong chính quyền Trump, Trump không hề biết rằng Mạnh đã bị bắt trước bữa tối. Tờ Financial Times cho biết chính phủ Trung Quốc đã biết về vụ bắt giữ trước bữa tối nhưng quyết định không nêu vấn đề trong bữa ăn vì ông Tập muốn tập trung vào việc cố gắng giải quyết căng thẳng thương mại.
Vào ngày 8 tháng 12, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã triệu tập cả Đại sứ Canada và Hoa Kỳ tại Trung Quốc để nêu vấn đề này. Thứ trưởng Ngoại giao Le Yucheng cảnh báo Canada rằng nước này sẽ phải đối mặt với những “hậu quả nghiêm trọng”, trong khi nói với Hoa Kỳ rằng Trung Quốc sẽ có những hành động tiếp theo “dựa trên các hành động của Hoa Kỳ”.
Nhiều nhà bình luận và cơ quan truyền thông tin rằng việc bắt giữ bà Mạnh và hệ lụy đối với Huawei có thể làm trật đường ray các cuộc đàm phán Trung Mỹ trong thời gian 90 ngày hưu chiến thương mại, đồng thời có thể trở thành một điểm đối đầu kéo dài giữa hai nước.
Nhận định của chúng tôi
- Việc bắt giữ CFO Huawei Mạnh Vãn Chu sẽ có tác động lớn hơn đối với Trung Quốc so với lệnh cấm kinh doanh của Bộ Thương mại Hoa Kỳ đối với ZTE hồi tháng 4 năm 2018 (sau đó được sửa đổi thành một hình thức “thử thách”).
Ở trong nước, Huawei cung cấp thiết bị viễn thông cho Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Nếu vụ bắt giữ Mạnh dẫn đến các biện pháp trừng phạt mạnh tay từ Hoa Kỳ (trong lĩnh vực tài chính, dịch vụ, kinh doanh, v.v.) đối với Huawei, PLA sẽ ngay lập tức tụt hậu trong nhiệm vụ phát triển và hiện đại hóa công nghệ. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của các lệnh trừng phạt (cấm kinh doanh, tiền phạt khổng lồ, v.v.), Huawei cũng sẽ mất thị phần trong nước. Hiện công ty hiện đang dẫn đầu các nhà sản xuất điện thoại thông minh tại Trung Quốc.
Khó khăn hơn cho Huawei chính là mất triển vọng kinh doanh ở nước ngoài. Hiện tại, Mỹ đã chặn Huawei khỏi thị trường của mình và các đồng minh của Hoa Kỳ cũng từ chối nhận đấu thầu từ công ty này để xây dựng mạng 5G của họ. Với vụ bắt giữ bà Mạnh, các nước và các công ty của họ cũng có thể sẽ mất niềm tin vào việc hợp tác với Huawei.
Huawei có thể không bao giờ hồi phục sau hành động của Hoa Kỳ nếu Mạnh bị dẫn độ và bị truy tố.
- Đáng chú ý là gia đình của Giáo sư vật lý Đại học Stanford và đồng sáng lập công ty Danhua Capital, Zhang Shoucheng, đã thông báo về cái chết của ông và phủ nhận suy đoán rằng cái chết của ông có liên quan tới Mạnh Vãn Chu vào đúng ngày mà tin tức về vụ bắt giữ cô được công khai. Zhang chết vào ngày 1 tháng 12, cùng ngày mà bà Mạnh bị bắt.
Zhang đã được chọn để tham gia một hội đồng chuyên gia cho chương trình “Một nghìn tài năng” do nhà nước Trung Quốc tổ chức vào năm 2009. Ông cũng được mời làm giáo sư tại Đại học Thanh Hoa. Công ty của ông, Danhua Capital, được liệt kê trong cuộc điều tra đối với Trung Quốc theo Điều 301 của Đạo luật Thương mại Mỹ năm 1974.
Các hãng tin đại lục trước đó đã đưa tin rằng Chủ tịch công ty Huawei Terminal (đóng tại Dongguan) Yu Chengdong đã đích thân đi đến một hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo công nghệ thông tin ở Thâm Quyến vào ngày 1 tháng 4 năm 2017 để mời Zhang, một người tham gia hội nghị thượng đỉnh, về hợp tác.
- Chúng tôi tin rằng việc bắt giữ bà Mạnh sẽ không ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán thương mại Trung-Mỹ, mà ngược lại có thể giúp biến một thỏa thuận thương mại thành hiện thực.
Phân tích ngày 5 tháng 12 của chúng tôi về tầm quan trọng của các cam kết của Tập Cận Bình đối với Trump và cuộc đấu tranh phe phái trong nội bộ ĐCS Trung Quốc cho thấy ông không có lựa chọn nào khác ngoài việc thực hiện các cải cách cơ cấu hoặc đối mặt với các áp lực chính trị và địa chính trị đáng kể. Vụ bắt giữ Mạnh cho Tập một lý do khác để thúc đẩy cải cách và có lẽ ngăn chặn sự sụp đổ hoàn toàn của Huawei. Về phần Trump, ông đã có một lá bài khác để gây áp lực lên Trung Quốc và ký được một thỏa thuận lịch sử.
Giáng sinh có thể đã đến sớm với cả Trump và Tập do việc bắt giữ Mạnh Vãn Chu, mặc dù lý do thì khác nhau.
- Chúng tôi tin rằng ĐCSTQ đang đóng kịch với người dân trong nước bằng cách lớn tiếng về vụ bắt giữ bà Mạnh. Nếu ĐCS Trung Quốc thực sự muốn huy động sự ủng hộ của người dân trong nước, họ đã không che giấu tin tức về vụ bắt giữ bà vào ngày 1 tháng 12 và đợi cho đến khi các phương tiện truyền thông nước ngoài đưa tin về vụ việc mới đưa ra phản ứng chính thức.
- Các công ty có chuỗi cung ứng ở đại lục cần phải xem xét các vấn đề như liệu Trung Quốc và Mỹ có đạt được một thỏa thuận và tránh leo thang cuộc chiến thương mại vào tháng 3 năm 2019 hay không. Đọc sai xu hướng quan hệ Trung-Mỹ có thể gây ra các rắc rối về tài chính và các phí tổn khác.
