Nguồn: Battle of Midway ends, History.com
Biên dịch: Lê Hồng Loan
Vào ngày này năm 1942, Trận Midway – một trong những chiến thắng mang tính quyết định nhất của Hoa Kỳ trong cuộc chiến chống Nhật Bản – đã kết thúc. Trong bốn ngày giao tranh trên không và trên biển, Hạm đội Thái Bình Dương bị áp đảo về quân số của Hoa Kỳ đã thành công trong việc tiêu diệt bốn tàu sân bay Nhật Bản trong khi chỉ mất một tàu Yorktown, từ đó đảo ngược thế trận trước lực lượng hải quân Nhật Bản vốn trước đó được coi là “bất khả chiến bại”.
Trong sáu tháng tấn công, Nhật Bản đã giành được chiến thắng trên bộ trên khắp Thái Bình Dương, bao gồm Malaysia, Singapore, Đông Ấn Hà Lan, Philippines và nhiều nhóm đảo. Tuy nhiên, Hoa Kỳ là một mối đe dọa ngày càng tăng, và Đô đốc Nhật Bản Isoruku Yamamoto đã tìm cách tiêu diệt Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ trước khi nó đủ lớn để có thể áp đảo hạm đội của ông. Nằm cách Honolulu một ngàn dặm về phía tây bắc, hòn đảo chiến lược Midway đã trở thành trọng tâm trong kế hoạch của Yamamoto để đập tan sự kháng cự của Hoa Kỳ trước các mưu đồ bành trướng của Nhật.
Kế hoạch của Yamamoto bao gồm một đòn nghi binh nhằm vào Alaska, được nối tiếp bởi một cuộc xâm nhập vào Midway bởi một lực lượng tấn công của Nhật Bản. Khi Hạm đội Thái Bình Dương đến được Midway để đáp trả cuộc xâm lược, nó sẽ bị phá hủy bởi một hạm đội mạnh mẽ hơn của Nhật Bản đang ẩn mình chờ ở phía tây. Nếu thành công, kế hoạch sẽ loại bỏ Hạm đội Thái Bình Dương và cung cấp một tiền đồn mà từ đó Nhật Bản có thể loại bỏ bất kỳ mối đe dọa nào của Hoa Kỳ trong tương lai ở Trung Thái Bình Dương.
Thật không may cho Nhật Bản, tình báo Hoa Kỳ đã phá được mật mã của hải quân Nhật Bản, và Hoa Kỳ đã lường trước được cuộc tấn công bất ngờ. Ba tàu sân bay hạng nặng của Hạm đội Thái Bình Dương đã tập trung để đối đầu với bốn tàu sân bay hạng nặng của Nhật Bản đang hướng về phía Midway. Đầu tháng 6, Bộ chỉ huy Hoa Kỳ đã nhận định chính xác rằng một cuộc di chuyển của Nhật Bản về phía Quần đảo Aleutian của Alaska chỉ là một chiến thuật nghi binh và đã giữ các lực lượng của mình tập trung quanh Midway. Vào ngày 03 tháng 06, lực lượng chiếm đóng của Nhật Bản đã được phát hiện đang di chuyển về phía hòn đảo, và Pháo đài bay B-17 được cử đi từ Midway để ném bom lực lượng tấn công nhưng đã không thể gây ra bất cứ thiệt hại nào. Sáng sớm ngày 04 tháng 06, một tàu PBY Catalina đã phóng ngư lôi vào một chiếc tàu chở dầu của Nhật Bản, giáng đòn đầu tiên trong Trận Midway.
Cuối buổi sáng hôm đó, một phi đội tiên phong của Nhật Bản với hơn 100 máy bay ném bom và máy bay chiến đấu Zero đã cất cánh từ các tàu sân bay Nhật Bản để ném bom Midway. Hai mươi sáu máy bay chiến đấu Wildcat đã được gửi đến để ngăn chặn lực lượng Nhật Bản và đã phải chịu tổn thất nặng nề trong cuộc chiến đấu anh hùng để bảo vệ căn cứ không quân Midway. Ngay sau đó, các máy bay ném bom và máy bay phóng ngư lôi đặt tại Midway đã cất cánh để tấn công các tàu sân bay Nhật Bản nhưng không thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng nào. Giai đoạn đầu tiên của trận chiến đã kết thúc vào 7:00 sáng.
Trong khi đó, 200 dặm về phía đông bắc, hai đội tàu tấn công của Hoa Kỳ đã đụng độ với một lực lượng Nhật Bản bị bất ngờ. Bắt đầu vào lúc khoảng 9:30 sáng, máy bay phóng ngư lôi của ba tàu sân bay Mỹ đã hạ cánh trên các tàu sân bay Nhật Bản. Mặc dù gần như bị quét sạch, họ cũng đã loại bỏ được các máy bay chiến đấu của kẻ thù, và máy bay ném bom bổ nhào của Hoa Kỳ đã xâm nhập, tấn công các tàu sân bay Nhật Bản trong khi các boong tàu này đang hỗn loạn với máy bay và nhiên liệu. Các máy bay ném bom bổ nhào đã nhanh chóng phá hủy ba trong số các tàu sân bay hạng nặng và một tàu tuần dương hạng nặng của Nhật Bản. Tàu sân bay duy nhất của Nhật Bản ban đầu thoát khỏi cuộc phá hủy, tàu Hiryu, đã điều động tất cả các máy bay của mình để chống lại đơn vị tác chiến của Hoa Kỳ và đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho tàu sân bay Yorktown, khiến Hoa Kỳ buộc phải từ bỏ nó. Vào khoảng 5 giờ chiều, các máy bay ném bom bổ nhào từ tàu sân bay Enterprise của Hoa Kỳ đã trả đòn, gây thiệt hại nặng nề cho Hiryu. Nó bị đánh đắm vào sáng hôm sau.
Đô đốc Isoruku Yamamoto vẫn còn nhiều tàu chiến dưới quyền chỉ huy của mình, nhưng do không còn tàu sân bay và máy bay nào, ông buộc phải từ bỏ kế hoạch xâm lược Midway và bắt đầu rút lui về phía tây. Vào ngày 05 tháng 06, một đơn vị tác chiến Hoa Kỳ đã truy đuổi hạm đội của ông, nhưng thời tiết xấu đã cứu nó khỏi sự phá hủy nặng nề hơn. Vào ngày 06 tháng 06, bầu trời quang đãng, và máy bay Hoa Kỳ đã tiếp tục cuộc tấn công của họ, đánh chìm một tàu tuần dương và gây thiệt hại cho nhiều tàu chiến khác. Sau khi các máy bay quay trở lại tàu sân bay của họ, Hoa Kỳ đã dừng cuộc truy đuổi. Trong khi đó, một tàu ngầm Nhật Bản đã phóng ngư lôi và gây thiệt hại nghiêm trọng cho tàu Yorktown, đang trong quá trình được trục vớt. Cuối cùng, nó bị lật và chìm vào lúc rạng sáng ngày 07 tháng 06, kết thúc trận chiến.
Trong trận Midway, Nhật Bản đã mất bốn tàu sân bay, một tàu tuần dương và 292 máy bay, và phải chịu 2.500 thương vong. Hoa Kỳ đã mất tàu sân bay Yorktown, tàu khu trục USS Hammann, 145 máy bay, và phải chịu 307 thương vong. Tổn thất của Nhật Bản đã làm suy yếu sức mạnh hải quân của quốc gia này – đưa sức mạnh trên biển của Nhật Bản và Mỹ đến mức gần tương đương nhau – và đánh dấu bước ngoặt trên chiến trường Thái Bình Dương trong Thế chiến II. Vào tháng 08 năm 1942, cuộc phản công vĩ đại của Hoa Kỳ đã bắt đầu tại Guadalcanal và không dừng lại cho đến khi Nhật Bản đầu hàng ba năm sau đó.
