Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Theo Reuters, hơn 1.000 người đã đội mưa tham dự một cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ tại một công viên ở quận tài chính Hong Kong. Trong vài ngày qua, các cuộc biểu tình chống chính phủ lại bắt đầu trở nên bạo lực, với việc cảnh sát bắn hơi cay vào các cuộc tụ tập và bắt giữ hàng chục người.
Ukraine đã hoàn thành một cuộc trao đổi tù nhân với phe ly khai do Nga hậu thuẫn. Bảy mươi sáu tù nhân thân chính phủ đã được trao đổi với hơn 120 người do Ukraine bắt giữ, bao gồm một số cảnh sát chống bạo động bị buộc tội bắn vào người biểu tình ở Kyiv trong cuộc cách mạng năm 2014. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khả năng cao sẽ mô tả cuộc trao đổi là bước thực hiện lời hứa giải cứu những người Ukraine bị cầm tù trong cuộc chiến với phe li khai ở miền đông đất nước.
Các cử tri Guinea-Bissau đã đi bỏ phiếu vòng hai cuộc bầu cử tổng thống. Todos Simões Pereira của đảng cầm quyền PAIGC là ứng cử viên hàng đầu, và đã giành được 40% số phiếu trong vòng bỏ phiếu đầu tiên đầu hồi tháng 11. Đối thủ của ông là Umaro Cissoko Embalo, người đứng thứ hai với 28% số phiếu vào tháng trước. Các nhà phân tích dự đoán kết quả sẽ rất sít sao.
Andrew Cuomo, thống đốc bang New York, đã gọi cuộc tấn công vào nhà riêng của một giáo sĩ Do Thái Giáo là “một hành động khủng bố trong nước”. Ít nhất năm người đã bị tấn công bằng dao vào thứ Bảy giữa lễ kỷ niệm Hanukkah ở Monsey, phía bắc thành phố New York. Hai trong số các nạn nhân vẫn đang được điều trị. Kẻ tấn công sau đó đã bị bắt tại khu Harlem.
Nhà chức trách bang Victoria của Úc đã yêu cầu hàng chục ngàn người dân và khách du lịch sơ tán do cháy rừng. Hơn 100 đám cháy vẫn đang tiếp diễn trên khắp nước Úc. Vụ cháy lớn nhất đang hoành hành gần Sydney, nơi hơn 250.000 người đã ký một bản kiến nghị kêu gọi thành phố hủy sự kiện bắn pháo hoa mừng năm mới và dùng số tiền đó cho việc chữa cháy.
Phiến quân Houthi đã bắn một quả tên lửa khiến sáu người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương tại một cuộc diễu binh ở al-Dhalea, miền nam Yemen. Vụ tấn công diễn ra ngay sau khi buổi lễ tốt nghiệp của các lực lượng Vành đai An ninh vừa bế mạc. Vành đai An ninh là đồng minh của chính phủ Yemen, nhưng ủng hộ một miền nam Yemen độc lập.
Chính phủ Kazakhstan đã đình chỉ giấy phép vận hành của Bek Air, một hãng hàng không địa phương, sau khi một trong những chiếc máy bay của họ gặp tai nạn ở sân bay Almaty. Ít nhất 12 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương khi chiếc Fokker 100 đâm vào một hàng rào bê tông và va trúng một tòa nhà hai tầng giữa lúc đang cất cánh vào hôm thứ Sáu.
TIÊU ĐIỂM
Từ hôm nay đến ngày 2/1, chúng tôi (The Economist) sẽ đưa ra các dự đoán cho năm tới. Chủ đề của hôm nay là chính trị.
Bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020
Mặc dù luận tội đang là chủ đề chính ở Washington, Tổng thống Donald Trump gần như sẽ không bị bãi nhiệm bởi Thượng viện, nơi Đảng Cộng hòa của ông đang nắm đa số. Vì vậy, cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo vào tháng 11 năm 2020 sẽ dần lên trang nhất. Nó có thể rất căng thẳng. Kể cả khi đảng Dân chủ chỉ định một người ôn hòa tranh cử với ông Trump, thì cánh hữu cũng sẽ tố cáo người này là một kẻ xã hội chủ nghĩa thù ghét nước Mỹ. Tuy nhiên, tương đối ít cử tri sẽ bị ảnh hưởng bởi những luận điệu nhuốm màu tận thế mà họ nghe thấy.
Các khối cử tri đối nghịch nhau sẽ được củng cố. Ông Trump sẽ khó mở rộng số cử tri ủng hộ mình và các đối thủ của ông cũng sẽ không thể làm xói mòn mức độ ủng hộ dành cho ông. Hy vọng tái đắc cử của Trump phụ thuộc vào chiến thuật sát sao mà ông đã dùng trong năm 2016 để giành lấy đại cử tri đoàn. Cuộc bầu cử sẽ chỉ được quyết định bởi 5-6 các bang “chiến trường”. Các bang này bao gồm Florida và Ohio, nơi ông có thể sẽ lại thắng, và ba tiểu bang “vành đai rỉ sét” mà giờ ông khó có thể giữ vững trong tay mình.
Thủ tướng Ấn Độ tập trung quyền lực
Sang năm 2020, Narenda Modi sẽ thống trị tuyệt đối. Nhiều người đã dự đoán Đảng Nhân dân Ấn Độ của ông sẽ giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử vào năm 2019, nhưng ít ai ngờ rằng họ lại thắng lớn đến vậy. Các nhà phân tích đang dự báo nền dân chủ Ấn Độ rồi sẽ trở thành một nền bá quyền độc đảng. Năng lượng, sự thu hút và sức sống không ngừng của ông Modi đơn giản đã đánh bạt các đối thủ. Bất kể đó là lối cư xử hung hăng của ông đối với Pakistan, hay việc ông chỉ đạo các chương trình khiêm tốn như nhà vệ sinh và bếp gas cho người nghèo, thì sự nhiệt huyết của ông đều nhận được sự ủng hộ của người dân bình thường.
Với nội các tương đối yếu, quyền lực vẫn tập trung chủ yếu vào văn phòng thủ tướng. Ông sẽ làm gì với nó? Việc kiềm tỏa quyền tự trị của Kashmir và kế hoạch trục xuất trên toàn quốc 2 triệu người (chủ yếu là người Hồi giáo) khỏi bang Assam vào năm nay cho thấy những dấu hiệu đáng lo ngại. Với nền kinh tế đang gặp rắc rối, việc tập trung vào các vấn đề như vậy dường như không thật sự sáng suốt. Nhưng trong bối cảnh không có tiếng nói nào dám phản đối, ông Modi có toàn quyền quyết định Ấn Độ sẽ làm gì.
Nước Anh hậu Brexit
Cách biệt 80 ghế của ông Boris Johnson trong cuộc tổng tuyển cử tháng 12 đồng nghĩa với việc Anh sẽ rời EU vào cuối tháng 1. Song Brexit sẽ vẫn tiếp tục chia rẽ đất nước. Trong bối cảnh sự trung thành với đảng dựa trên giai cấp dần mai một, Brexit đang định hình lại cả Công đảng (bị phân mảnh giữa lòng trung thành của đảng với tầng lớp lao động và giới tinh hoa đô thị mới) và đảng Bảo thủ của ông Johnson (đảng này đang thử nghiệm chủ nghĩa dân túy dân tộc). Ngoài ra, Brexit cũng sẽ tiếp tục làm suy giảm hơn nữa hình ảnh của Anh trong mắt thế giới.
Sự kiện này đặt một dấu chấm hỏi lên nhận thức lâu nay rằng Anh là một kẻ thực dụng luôn luôn tìm thấy đường đi vượt qua khó khăn. Nó đã làm suy yếu danh tiếng của Anh về kỹ năng ngoại giao hạng nhất. Các chính trị gia và nhà ngoại giao Anh đã bị đánh giá thấp so với những người đồng cấp từ châu Âu lục địa. Ông Johnson muốn “giai đoạn quá độ” kết thúc vào ngày 31 tháng 12 năm 2020. Nếu mối quan hệ thương mại mới với EU không được thiết lập trước thời hạn đó, thì bóng ma của một Brexit không thỏa thuận sẽ lại hiện về.
Vấn đề không phổ biến vũ khí hạt nhân
Vào tháng 3, Hiệp ước Không Phổ biến Hạt nhân (NPT) chính thức có hiệu lực được 50 năm. Nhưng bất kỳ lễ kỷ niệm hân hoan nào cũng sẽ không được bền lâu. Vào tháng Tư, các nhà ngoại giao sẽ cùng tham dự một hội nghị đánh giá tình hình trong bối cảnh u ám. Iran tiếp tục làm giàu uranium và Triều Tiên tiếp tục chế tạo bom hạt nhân. Nhưng đối với nhiều nhà ngoại giao ở New York, vấn đề sẽ chỉ nằm trong tay Mỹ, Anh, Trung Quốc, Pháp và Nga, năm quốc gia được phép sở hữu vũ khí hạt nhân. NPT buộc họ đàm phán “một cách thiện chí” về vấn đề từ bỏ số bom của chính họ.
Song trái lại, Mỹ và Nga lại đang hiện đại hóa kho vũ khí của mình. Thụy Điển hy vọng sẽ đạt được tiến bộ bằng cách đưa ra cách tiếp cận “Đặt đá Dò đường” tập trung vào các biện pháp như khiến các nước có vũ trang hạt nhân giảm đi tầm quan trọng của vũ khí hạt nhân trong chính sách an ninh của họ. Nhưng cách tiếp cận triệt để nhất là Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân, được 122 quốc gia phê duyệt năm 2017. Hiệp ước có thể có hiệu lực vào năm 2020, sau khi 50 nước đã chính thức phê chuẩn.
Các chế độ độc tài ở Tây Phi đứng trước những chuyển biến mới
Các nhà cai trị của Guinea Xích đạo coi ngành dầu mỏ của nước này như một công việc gia đình. Tổng thống Teodoro Obiang Nguema Mbasogo hy vọng sẽ trao lại vương miện cho người con trai quyền lực nhất của mình. Trong khi đó, gia tộc của vị tổng thống triệu phú Ali Bongo đã cai trị Gabon suốt từ năm 1967. Ở Togo, hai thế hệ gia đình Gnassingbé đã nắm quyền kể từ năm 1967. Tuy nhiên, năm 2020 có thể là năm mà ít nhất một số triều đại ở Tây Phi này có thể bị cuốn trôi.
Ở những nơi khác, biểu tình đã lật đổ các nhà độc tài ở Sudan và Algeria; thậm chí Congo đã có lãnh đạo mới sau suốt 22 năm bị cai trị bởi một gia tộc. Còn Gabon vẫn đang khuyết lãnh đạo kể từ vụ đột quỵ của ông Bongo vào năm 2018. Cameroon, lãnh đạo bởi Paul Biya trong 37 năm qua, đang chìm trong hỗn loạn khi vị tổng thống hơn 80 tuổi của họ dành phần lớn thời gian ở Geneva. Không rõ điều gì có thể thắp lên “mùa xuân Tây Phi”, nhưng bất kỳ tia lửa nào cũng sẽ bắt gặp một thùng thuốc súng chất chứa nỗi tức giận và thất vọng.
