Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
WTO cho phép EU áp thuế đối với hàng hóa xuất khẩu của Mỹ trị giá 4 tỷ USD để trả đũa các khoản trợ cấp bất hợp pháp dành cho Boeing. Hãng sản xuất máy bay Mỹ và đối thủ không đội trời chung ở châu Âu, Airbus, đã tranh cãi suốt 16 năm qua về các khoản trợ cấp mà họ được nhận. Năm ngoái, WTO cho phép Mỹ áp thuế trị giá 7,5 tỷ USD đối với hàng nhập khẩu từ châu Âu để trả đũa viện trợ nhà nước của Airbus.
Chương trình Lương thực Thế giới (WPF) của Liên hợp quốc cho biết họ sẽ cần phải huy động 6,8 tỷ đô la để ngăn chặn nạn đói sắp xảy ra do cuộc khủng hoảng covid-19. Cho đến nay WFP, tổ chức đã giúp nuôi sống 97 triệu người ở khoảng 88 quốc gia và đã đoạt giải Nobel hòa bình vào tuần trước, quyên góp được 1,6 tỷ đô la. WFP cũng đã gửi hàng hóa y tế đến hơn 120 nước trong thời kỳ đại dịch.
Jaroslaw Kaczynski, phó thủ tướng Ba Lan và là người đứng đầu đảng Pháp luật và Công lý cầm quyền của nước này, đã đe dọa phủ quyết gói hồi phục của EU trị giá 1,8 nghìn tỷ euro (2,1 nghìn tỷ đô la), vốn được thiết kế để cung cấp cứu trợ covid-19 nếu các nước muốn nhận tiền tôn trọng pháp quyền. Ba Lan đã bị chỉ trích vì không đảm bảo các tiêu chuẩn dân chủ cũng như luận điệu chống giới LGBT của Đảng Pháp luật và Công lý.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự đoán trong một báo cáo mới rằng các nguồn năng lượng tái tạo sẽ thay thế than đá để trở thành nguồn sản xuất điện hàng đầu thế giới vào năm 2025. Đặc biệt, năng lượng mặt trời dự kiến bùng nổ 12% một năm, khi công nghệ phát triển và giá thành giảm. Điện mặt trời và điện gió kết hợp có thể chiếm 30% tổng lượng điện vào năm 2030.
Síp đã đình chỉ chương trình “hộ chiếu vàng”, theo đó đầu tư 2 triệu euro (2,3 triệu đô la) vào nước này sẽ giúp đảm bảo có một cuốn hộ chiếu — kéo theo là cả quyền sinh sống ở bất kỳ quốc gia EU nào. Chương trình đã bị chỉ trích vì để cho các nhân vật mờ ám lợi dụng. Quyết định này được đưa ra sau một đoạn phim cho thấy các quan chức Síp thu xếp hộ chiếu cho một người Trung Quốc có tiền án giả mạo làm doanh nhân.
Johnson & Johnson thông báo đình chỉ thử nghiệm giai đoạn 3 đối với vắc xin covid-19 sau khi một người tham gia nghiên cứu bị ốm không rõ nguyên nhân. Hãng sản xuất thuốc Mỹ lưu ý rằng những tác dụng phụ nguy hiểm có thể xảy ra trong quá trình thử nghiệm quy mô lớn. Một loại vắc xin đối thủ đang được phát triển bởi Đại học Oxford và AstraZeneca cũng từng bị tạm dừng – và sau đó khởi động lại – vì lý do tương tự hồi tháng trước.
Donald Trump quay lại chỉ trích Anthony Fauci, thành viên hàng đầu của tổ chuyên trách coronavirus của Nhà Trắng. Tổng thống tweet rằng cánh tay ném bóng của bác sĩ Fauci “chính xác hơn nhiều so với dự đoán của ông ấy”, dường như ám chỉ việc bác sĩ Fauci ném quả bóng đầu tiên trong mùa bóng chày mùa hè này. Hồi đầu tuần, vị chuyên gia bệnh truyền nhiễm đã chỉ trích chiến dịch tranh cử của Trump vì bóp méo từ ngữ của ông ngoài ngữ cảnh mà không được ông cho phép trong một quảng cáo tranh cử.
TIÊU ĐIỂM
Biểu tình Thái Lan tiếp tục leo thang
Hôm nay, người biểu tình Thái Lan có một kế hoạch táo bạo để thể hiện sự bất bình của họ với giới tinh hoa: bao vây văn phòng thủ tướng. Cuộc tuần hành sẽ là sự kiện mới nhất trong một chuỗi sự kiện táo bạo bắt đầu từ tháng 7, trong đó yêu cầu thay đổi hiến pháp và có chính phủ mới. Gây sốc hơn, người biểu tình đang lên tiếng phản đối chế độ quân chủ, điều bị cấm ở Thái Lan, đồng thời kêu gọi cải cách hoàng gia.
Họ muốn kiềm chế sự can thiệp của nhà vua vào chính trị, giải tán đội bảo vệ của ông và thu hồi luật khi quân của Thái Lan, vốn cho phép các bản án lên đến 15 năm tù cho những người bị kết tội chỉ trích thành viên hoàng gia cấp cao. Có một điều bất thường là vua Maha Vajiralongkorn sẽ có mặt ở trong nước khi biểu tình diễn ra. Mặc dù ông dành phần lớn thời gian ở Đức, nhưng hôm nay ông đang ở Bangkok và đoàn xe hoàng gia của ông sẽ đi ngang qua cuộc tuần hành trên đường tới một sự kiện gần đó. Bản chất những lời phàn nàn của người biểu tình, và sự xuất hiện ngay cạnh của họ, đồng nghĩa với việc ông không thể làm ngơ.
Các bộ trưởng tài chính G20 họp bàn về nợ
Hôm nay, các bộ trưởng tài chính G20 sẽ nhóm họp trực tuyến để thảo luận về việc giảm bớt gánh nặng nợ. Sáu tháng trước, họ đã đồng ý tạm dừng các khoản thanh toán lãi vay từ 73 quốc gia nghèo nhất thế giới cho đến tháng 12, nhằm đối phó đại dịch. Hôm nay họ sẽ quyết định có nên kéo dài thời gian tạm dừng đó không. David Malpass, chủ tịch Ngân hàng Thế giới, đề xuất nên làm vậy, với lập luận “thâm hụt ngân sách và thanh toán nợ đang đè nặng” lên các nền kinh tế đang phát triển.
Ý kiến phản đối thì cho rằng hỗ trợ không điều kiện sẽ chỉ làm kéo dài vấn đề. 5 tỷ đô la thanh toán được hoãn trong năm nay cho 44 quốc gia đã đăng ký thấp hơn so với 22 tỷ đô la ban đầu đến hạn cũng của các nước này từ tháng 5 đến tháng 12. Rủi ro là hiện nay các chủ nợ có thể dễ dãi với các nước có nợ không bền vững nhưng sau đó các nước này lại lấy tiền đó để trả cho các chủ nợ khác. Các chính phủ G20 muốn giúp đỡ những người khó khăn, chứ không phải giúp các cơ quan cho vay của Trung Quốc hay các trái chủ tư nhân.
Loạt ngân hàng Phố Wall công bố kết quả quý
Ba trong số các ngân hàng lớn nhất của Mỹ — Bank of America, Goldman Sachs và Wells Fargo — hôm nay sẽ báo cáo thu nhập quý ba. Các đối thủ của họ, JPMorgan Chase và Citigroup, đã công bố hôm qua. Khi đại dịch xảy đến, các chủ ngân hàng thương mại, vì lo sợ vỡ nợ, đã giảm giá trị các khoản vay, và dự báo doanh thu trong tương lai thấp hơn do lãi suất giảm. Nhưng thị trường biến động đã tạo cơ hội cho lợi nhuận ngân hàng đầu tư tăng vọt.
Trong quý 3, sự bùng nổ của các đợt IPO công nghệ đã giúp lợi nhuận của các ngân hàng đầu tư tăng mạnh hơn nữa. JPMorgan không còn giảm giá trị các khoản vay của mình; Citigroup thì chỉ giảm nhẹ. Các ngân hàng báo cáo thu nhập trong hôm nay có mức độ ảnh hưởng khác nhau trước các yếu tố này. Goldman Sachs – với mảng ngân hàng đầu tư lớn và ngân hàng thương mại nhỏ – dự kiến sẽ báo lợi nhuận tăng, trong khi lợi nhuận tại Wells Fargo – có mô hình kinh doanh ngược lại – được cho là giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Bank of America – lớn ở cả hai mảng – thì nằm ở giữa. Lợi nhuận của họ dự kiến giảm khoảng 10% so với cùng kỳ năm trước.
ASML: Công ty quan trọng nhưng ít người biết
Nền kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào rất nhiều công ty mà hầu hết mọi người chưa từng nghe tên. ASML, một công ty Hà Lan chuyên sản xuất máy công cụ cho các nhà máy chế tạo chip bán dẫn, là một ví dụ điển hình. Nó sẽ công bố doanh số vào hôm nay. Công ty là nhà cung cấp chủ yếu trên thế giới về thiết bị in thạch bản công nghệ cao cần dùng cho việc chế tạo các con chip tiên tiến. Sự độc quyền đó đã giúp họ có giá trị vốn hóa thị trường cao hơn cả những gã khổng lồ công nghiệp nổi tiếng như Volkswagen hay Airbus, nhờ vào doanh thu tăng hơn gấp ba lần trong thập niên qua.
Các nhà đầu tư dường như đang mong đợi nhiều tin tốt hơn. Giá cổ phiếu của công ty đã tăng mạnh trong năm nay. Nhưng vẫn có rủi ro. Ngành công nghiệp chip nổi tiếng là có tính chu kỳ và vị thế độc quyền của ASML khiến hãng bị ảnh hưởng bởi địa chính trị toàn cầu. Sức ép từ Mỹ đã ngăn cản việc bán một trong những máy in thạch bản cỡ xe buýt của họ cho Trung Quốc, trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ không có dấu hiệu hạ nhiệt.
Israel xem xét gỡ phong tỏa
Nội các Israel hôm qua bắt đầu một loạt cuộc họp để quyết định có nên đưa đất nước thoát ra khỏi phong tỏa toàn quốc vốn bắt đầu từ 18 tháng 9 hay không. Đây là lần thứ hai Israel thực hiện điều này. Lần phong tỏa trước đó, được nới lỏng vào tháng 5, đã không thể kiềm chế được sự gia tăng mạnh số ca nhiễm covid-19. Israel gần đây là một trong những quốc gia có tỷ lệ nhiễm mới hàng ngày so với dân số cao nhất thế giới.
Nhưng số liệu đã giảm trong tuần qua và nội các sẽ ra quyết định vào thứ Năm để dần mở cửa lại các doanh nghiệp nhỏ không tiếp xúc trực tiếp với khách hàng. Vào tuần tới dự kiến sẽ là trường học, bắt đầu từ các trường mẫu giáo. Thời điểm này cũng tạo tranh cãi. Vào ngày 12 tháng 10, Israel có 3.538 trường hợp mới – một nửa so với hai tuần trước, nhưng không đạt so với điều kiện ban đầu để nới lỏng lệnh cấm là dưới 2.000 ca. Hầu hết các bộ trưởng trong nội các ủng hộ việc nới lỏng các hạn chế, nhưng thủ tướng Binyamin Netanyahu muốn đợi thêm.
