Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 7/2020.
Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Sau khi chính phủ Trung Quốc đóng cửa Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, vào hôm thứ Hai (27/07/2020), một người đàn ông lớn tuổi đầm đìa nước mắt đã đứng nói với các phóng viên trước tòa nhà: “Trung Quốc và Mỹ nên là bạn của nhau”. Đoạn clip lan truyền khắp mạng xã hội Trung Quốc.
Tình cảm chống Mỹ của người Trung Quốc đã tăng lên kể từ khi chính phủ Mỹ đóng cửa Lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston, Texas, hôm thứ Sáu tuần trước (24/07/2020). Dù vậy, lời cầu xin của người đàn ông vẫn thu hút nhiều lượt “thích” trên mạng. Mọi người đều cho rằng đóng cửa Lãnh sự quán Trung Quốc là không thể chấp nhận được, nhưng không ai muốn gây chiến với Mỹ cả. Nước mắt của ông cụ chắc hẳn cũng là cảm xúc của nhiều người Trung Quốc.
Cảnh Tổng lãnh sự Hoa Kỳ Jim Mullinax chào tạm biệt người dân Thành Đô cũng được chú ý. “Thành Đô là ngôi nhà thứ hai của tôi và gia đình”, Mullinax, người trước đây theo học ở thành phố, nói bằng tiếng Trung trôi chảy. “Sự kết nối giữa tôi và Thành Đô vẫn sẽ tiếp tục.”
Việc ông rời đi đã được quyết định sẵn, và video được quay trước khi có thông báo đóng cửa lãnh sự quán. Dù thế, truyền thông nhà nước Trung Quốc xem Mullinax như “một người bạn tốt”.
Không rõ bộ phận tuyên truyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tham gia vào việc phổ biến hai đoạn clip này như thế nào. Nhưng chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình dường như chấp thuận. Họ chưa có động thái nào để xóa chúng.
“Các bài báo trên phương tiện truyền thông Mỹ cho thấy rất rõ Pompeo không đại diện cho người dân Mỹ”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh viết trên Twitter vào thứ Ba (28/07/2020). Trong một bài phát biểu cứng rắn hôm thứ Năm tuần trước (23/07/2020), Ngoại trưởng Mike Pompeo, người bị bà Hoa gọi thẳng tên mà không dùng kính ngữ như thông lệ, nói Mỹ phải đoạn tuyệt với Trung Quốc.
Bà Hoa khi đó trích dẫn cái bài báo Mỹ chỉ trích bài phát biểu [của ông Pompeo] để tấn công nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ.
Có vẻ như Trung Quốc, nước gọi Pompeo là “kẻ thù chung của nhân loại”, đang nỗ lực vẽ ra ranh giới giữa ông và những người Mỹ khác. Đối xử với Mullinax một cách thân thiện làm nổi bật nỗ lực đó. Trong khi đổ lỗi cho Pompeo và các thuộc cấp của ông về mối quan hệ xấu đi, Trung Quốc vẫn chìa một cành ô liu về phía người dân Mỹ.
Đối với Bắc Kinh, đây cũng là một cách tự vệ. Nếu tình cảm giận dữ của công chúng đối với Hoa Kỳ phát triển thành biểu tình chống Mỹ quy mô lớn, những người biểu tình có thể đột ngột quay sang đả kích các lãnh đạo nếu có bất kỳ động thái được xem là hèn nhát nào trước Washington.
Chiều thứ Ba, tôi lái xe ngang qua Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Bắc Kinh. An ninh được thắt chặt hơn nhiều so với lần cuối tôi đến thăm hồi ba tháng trước. Ngay cả ở Trung Quốc, nơi quyền tự do ngôn luận bị hạn chế chặt chẽ, thì điều mà các nhà làm chính sách lo sợ nhất vẫn là sự phẫn nộ của người dân./.
Tetsushi Takahashi là trưởng văn phòng của Nikkei ở Trung Quốc.
