Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Georgia bắt đầu các cuộc bỏ phiếu vòng hai quyết định đảng nào sẽ kiểm soát Thượng viện Hoa Kỳ. Nếu cả hai ứng viên Dân chủ đều giành chiến thắng, điều này sẽ tạo thuận lợi cho Tổng thống đắc cử Joe Biden ban hành chương trình nghị sự ngay khi ông nhậm chức vào cuối tháng này. Chỉ cần một ứng viên Đảng Cộng hòa chiến thắng, đảng này vẫn sẽ nắm Thượng viện. Chưa từng có ứng viên Dân chủ nào thắng trong cuộc đua vào Thượng viện ở bang này trong hai thập niên qua, song tỷ lệ cử tri da đen đi bỏ phiếu tăng, bên cạnh các thay đổi nhân khẩu học gần đây, mang lại cho họ hy vọng.
Trong khi đó, thị trưởng Washington, DC, Muriel Bowser đã gọi Vệ binh Quốc gia đến để dự phòng các cuộc biểu tình theo dự kiến của những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump vào hôm nay, khi một cuộc bỏ phiếu tại quốc hội sẽ xác nhận chiến thắng của ông Biden trong cuộc bầu cử tháng 11. Trong những ngày gần đây, ông Trump lặp đi lặp lại các tuyên bố không có cơ sở về gian lận bầu cử và gây áp lực lên các đảng viên Cộng hòa – bao gồm cả Mike Pence, phó tổng thống của ông – đòi bác bỏ kết quả.
Các nhà lãnh đạo Ả Rập Saudi và Qatar đã ôm hôn nhau khi tiểu vương Qatar đến vương quốc này tham dự hội nghị thượng đỉnh của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh. Các nhà lãnh đạo đã ký một thỏa thuận về “đoàn kết và ổn định”. Năm 2017, Ả Rập Saudi, UAE, Bahrain và Ai Cập cắt quan hệ với Qatar vì cáo buộc nước này hỗ trợ khủng bố. Qatar bác bỏ các cáo buộc. Kuwait và chính quyền Trump đã giúp làm trung gian hòa giải.
Pháp thông báo rằng lính cứu hỏa, điều dưỡng viên trên 50 tuổi và người trên 75 tuổi không ở trong viện dưỡng lão sẽ được tiêm vắc-xin covid-19. Chính phủ bị chỉ trích vì chậm chạp khi mới chỉ tiêm chủng được cho 7.000 người cho đến nay. Đức – mặc dù đã thực hiện được khoảng 266.000 mũi tiêm- cũng bị nói là lơ là. Đức đã gia hạn phong tỏa thêm ba tuần.
Hakuho Sho, đô vật sumo có thứ hạng cao nhất ở Nhật Bản, có kết quả dương tính với covid-19. Nhật Bản đã cho phép đấu vật sumo được nối lại trong những tháng gần đây trong bối cảnh hạn chế coronavirus tương đối nhẹ. Nhưng ngày hôm qua, nước này đã ghi nhận các con số mới theo ngày cao nhất từ trước đến nay: 4.915 ca nhiễm và 76 ca tử vong. Thủ tướng Yoshihide Suga sẽ quyết định vào thứ Năm xem có cần ban bố tình trạng khẩn cấp ở khu vực Đại Tokyo hay không.
Một dược sĩ ở Wisconsin nhận tội phá hỏng hơn 500 liều vắc xin covid-19 do Moderna phát triển vì cho rằng chúng không an toàn. Steven Brandenburg, một người tự nghiên cứu thuyết âm mưu, khai trước tòa rằng anh ta nghĩ vắc-xin có thể thay đổi DNA của con người, và đã cố tình lấy các lọ thuốc ra khỏi kho lạnh và để chúng hỏng qua đêm.
Chỉ số CSI 300, chỉ số thị trường chứng khoán chính của Trung Quốc, đóng cửa ở mức cao nhất kể từ năm 2008. Hôm thứ Ba, chỉ số này đã tăng 1,9% so với thứ Hai, vượt 5.368 điểm và tăng hơn 50% so với mức đáy hồi tháng 3. Sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc sau đại dịch và các cải cách giúp các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường vốn của nước này đã giúp thúc đẩy đầu tư.
TIÊU ĐIỂM
Hôm nay Quốc hội Mỹ xác nhận phiếu đại cử tri
Phó Tổng thống Mike Pence sẽ chủ trì một phiên họp lưỡng viện Quốc hội Mỹ vào hôm nay, mà tại đó phiếu đại cử tri của các bang sẽ được kiểm đếm. Thông thường sự kiện này trôi qua êm đẹp, nhưng khi ấy các tổng thống đương nhiệm thua cuộc không hề tìm cách giữ quyền lực. Kể từ sau cuộc bầu cử, Tổng thống Donald Trump và các đồng minh của ông đã đệ trình 61 vụ kiện nhằm lật ngược kết quả, và tất cả đều đã thua.
Các tuyên bố về gian lận và thao túng mà họ đưa ra trên Twitter và sóng truyền hình hoàn toàn chết yểu trước tòa án, nơi họ phải đưa ra bằng chứng thực tế. Hôm nay, ít nhất một chục thượng nghị sĩ và 2/3 hạ nghị sĩ Cộng hòa dự định phản đối kết quả mà không có lý do rõ ràng. Mỗi phản đối được ký bởi một thượng nghị sĩ và một dân biểu sẽ khiến phiên họp chung tạm dừng để mỗi viện có thể tranh luận về phản đối đó trong tối đa hai giờ. Kết quả cuối cùng của hôm nay vẫn không thay đổi – Joe Biden thắng cử – nhưng sẽ hơi mất thì giờ.
EU vẫn chưa cấp phép cho vắc-xin Moderna
Cơ quan Dược phẩm Châu Âu hôm nay họp để cố gắng kết luận xem có nên cấp phép cho vắc-xin covid-19 của Moderna, một hãng dược Mỹ, hay không. Cơ quan quản lý dược phẩm EU đã chấp thuận vắc-xin của Pfizer và BioNTech, nhưng trong một cuộc họp vào thứ Hai đã không đưa ra được quyết định về loại thuốc của Moderna. Việc triển khai vắc-xin của Châu Âu đang chậm trễ. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã cấp phép sử dụng khẩn cấp cho vắc-xin Moderna từ ngày 18 tháng 12; còn Canada phê duyệt gần một tuần sau đó. Anh hiện đang có hai loại vắc xin, của Pfizer-BioNTech và của AstraZeneca-Đại học Oxford.
Người ta đang gây áp lực để khối đẩy nhanh quá trình phê duyệt. Một số quốc gia châu Âu đã gia hạn phong tỏa trong bối cảnh ca nhiễm tăng vọt và sự lây lan nhanh chóng của các biến thể coronavirus mới. Nếu vắc-xin Moderna được cấp phép thì sẽ có tới 160 triệu liều, đủ cho 80 triệu người. Nhưng nếu các cuộc thảo luận lại thất bại, một cuộc họp thứ ba sẽ được tổ chức vào ngày 12 tháng 1. Trong khi đó, người châu Âu vẫn đang chờ đợi.
Chính quyền Trump cho đấu thầu khoan dầu ở Bắc Cực
Hơn 60 năm sau khi Dwight Eisenhower thành lập Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia Bắc Cực, tại Vòng Bắc Cực, chính phủ liên bang hôm nay sẽ mở đấu thầu cho việc khoan dầu ở đó. Vào tháng 8, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã thông báo mở hơn 1 triệu mẫu đất của khu bảo tồn ở Alaska cho các công ty dầu mỏ. Người của ông Trump hiện đang chạy hết tốc lực để ký hợp đồng nhượng quyền khai thác trước khi Joe Biden nhậm chức.
Tuy nhiên, các công ty có thể quyết định không dự thầu. Có nhiều mức ước tính về dự trữ dầu bên dưới khu bảo tồn, từ 4,3 tỷ cho đến 11,8 tỷ thùng. Và việc khoan ở Alaska cũng rất đắt. Chi phí cao và các mỏ đã cũ khiến sản lượng dầu của bang năm 2018 thấp hơn một phần tư so với năm 1988. Giá dầu thấp và hàng loạt các vụ kiện khiến việc khoan ở khu bảo tồn đặc biệt kém hấp dẫn. Vào tháng 12, một cơ quan phát triển kinh tế Alaska đã bỏ phiếu để cho phép nhà nước dự thầu lên tới 20 triệu đô la, trong trường hợp các công ty từ chối.
Sinh viên Thổ Nhĩ Kỳ biểu tình chống bổ nhiệm nhân sự của Erdogan
Biểu tình tại Bogazici, một trong những trường đại học danh tiếng nhất Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ tiếp diễn vào hôm nay, sau quyết định của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan bổ nhiệm một trong những người trung thành với ông làm hiệu trưởng trường. Hôm 4 tháng 1, các sinh viên chào đón hiệu trưởng mới, Melih Bulu, một thành viên của đảng Công lý và Phát triển cầm quyền, với một tràng la ó, và yêu cầu ông từ chức.
Không có gì ngạc nhiên khi cảnh sát đã xử lý người biểu tình bằng đạn cao su và hơi cay, cũng như bắt giữ ít nhất 16 người trong số họ trong các cuộc đột kích trước bình minh vào ngày hôm sau. Đây không phải lần đầu tiên ông Erdogan can thiệp. Ông tuyên bố có quyền bổ nhiệm hiệu trưởng trường đại học sau cuộc đảo chính thất bại chống lại ông vào năm 2016 và đã tìm cách định hình lại giới học thuật Thổ Nhĩ Kỳ theo đường lối dân tộc chủ nghĩa và tôn giáo. Hàng ngàn học giả đã bị sa thải hoặc bị điều tra về tội khủng bố. Ông Erdogan đã phàn nàn về thứ hạng quốc tế thấp của các trường đại học Thổ Nhĩ Kỳ. Có lẽ lý do là quá rõ ràng.
Hiệp hội Kinh tế Hoa Kỳ tổ chức trực tuyến hội nghị thường niên
Các nhà kinh tế học thường khởi đầu một năm bằng cách tề tựu với khoảng 10.000 đồng nghiệp trong các cuộc hội nghị của Hiệp hội Kinh tế Hoa Kỳ. Sự kiện năm ngoái bị bao trùm bởi các cuộc tranh luận về tính đa dạng trong ngành kinh tế học. Nhờ có đại dịch, năm nay bắt đầu với một thử nghiệm: một hội nghị trực tuyến lớn, kết thúc vào ngày 5 tháng 1. Qua Zoom, các học giả đã trình bày hàng trăm bài báo, nhiều bài nghiên cứu về covid-19 và hệ quả của nó.
Bản thân sự kiện cũng đưa ra một số bài học quý giá về nền kinh tế dựa trên đám mây. Năng suất chắc chắn tăng. Các bài thuyết trình diễn ra theo một lịch trình chặt chẽ, và được ghi lại cho xem sau. Buộc người tham gia phải gửi câu hỏi bằng văn bản chứ không phải bằng lời nói giúp loại bỏ những câu ngắt lời như “Đây là một bình luận, không phải câu hỏi”. Song thiếu đi các cuộc trò chuyện bình thường và những cơ hội gặp gỡ, kết nối giúp khơi dậy ý tưởng. Vẫn chưa rõ hội nghị năm sau có tổ chức trực tuyến không, nhưng câu trả lời cho câu hỏi này chắc là đề tài đáng để được phân tích trên khía cạnh kinh tế.
