Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Cuối cùng thì con tàu container khổng lồ nằm chắn ngang kênh đào Suez suốt tuần qua đã được dời đi. Mũi tàu Ever Given đã được kéo ra khỏi đất sét nặng của bờ kênh, và con tàu tiếp tục hành trình về hướng bắc, đồng thời thông kênh cho 370 tàu khác đang chờ đi qua tuyến hàng hải này, nơi chuyên chở khoảng 12% lượng dầu toàn cầu.
Hai loại vắc-xin covid-19 vừa được chứng minh đạt mức hiệu quả trong thế giới thực ngang với điều kiện phòng thí nghiệm. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ đã công bố một nghiên cứu cho thấy cả vắc-xin Pfizer-BioNTech và Moderna đều đạt hiệu quả ngăn ngừa nhiễm bệnh khoảng 90% sau hai liều, so với khoảng 95% trong điều kiện thử nghiệm lâm sàng.
Người đứng đầu CDC Mỹ cho biết bà có cảm giác lo lắng khi số ca nhiễm covid-19 ở Mỹ gia tăng. Rochelle Walensky cho biết con số trung bình ca nhiễm bảy ngày đã tăng 10% so với giai đoạn trước; trong khi số ca nhập viện cũng tăng lên. Bà kêu gọi người Mỹ tiếp tục tuân thủ các hướng dẫn của CDC để ngăn virus và các biến thể của nó lây lan.
Credit Suisse và Nomura cảnh báo về những khoản lỗ tiềm tàng sau khi một khách hàng của họ, Archegos Capital Management, không đáp ứng được các cam kết ký quỹ hồi tuần trước, và phải thông báo bán tháo khoảng 20 tỷ USD cổ phiếu. Cổ phiếu của Nomura, ngân hàng đầu tư lớn nhất Nhật Bản, cũng giảm 16% vào thứ Hai – mức giảm kỷ lục trong một ngày của họ.
Người dùng Uber ở trung tâm London hiện có thể yêu cầu một chiếc ô tô chạy hoàn toàn bằng điện, sau khi “Uber Green” được ra mắt vào thứ Hai. Nền tảng gọi xe này có kế hoạch triển khai rộng rãi chương trình ở châu Âu và Mỹ trong năm 2021, như một phần của cam kết “hoàn toàn không phát thải” vào năm 2040. Tuy nhiên, khan hiếm là một vấn đề – chỉ 1.600 trong số 45.000 tài xế Uber ở London có xe điện.
Bốn cảnh sát Mexico bị buộc tội giết người vì được cho là đã giết chết một phụ nữ Salvador khi quỳ trên lưng và làm gãy cổ cô này. Cả đất nước phẫn nộ; còn tổng thống Andrés Manuel López Obrador gọi đây là một vụ giết người. Cái chết của người phụ nữ này phản chiếu một vấn đề lớn hơn. Châu Mỹ Latinh có 14 trong số 25 nước có tỷ lệ giết phụ nữ cao nhất thế giới.
Một công ty Trung Quốc đã ký thỏa thuận với quỹ đầu tư nhà nước của Nga để sản xuất hơn 60 triệu liều vắc-xin covid-19 Sputnik V của Nga ở Trung Quốc. Thâm Quyến Yuanxing Gene-tech, một công ty công nghệ sinh học, sẽ bắt đầu sản xuất loại vắc-xin này từ tháng 5. Hiện tiến trình tiêm chủng của Trung Quốc vẫn còn chậm, và họ kỳ vọng sẽ hoàn thành tiêm cho 500 triệu dân trong 4 tháng tới.
TIÊU ĐIỂM
Trung Quốc bỏ xa phương Tây về đất hiếm
Dù mang tiếng hiếm, nhưng đất hiếm lại có ở khắp mọi nơi. Chúng rất cần thiết cho các công nghệ từ pin cho đến tuabin gió và cả tên lửa dẫn đường bằng laser. Với phương Tây, đây là một vấn đề vì Trung Quốc hiện đang thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm. Hồi những năm 1980, nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình đã nhận ra giá trị của loại tài nguyên này, và ví tầm quan trọng của nó đối với Trung Quốc như dầu đối với Trung Đông. Để rồi đến năm 2010, Trung Quốc chiếm tới 95% khai thác đất hiếm toàn cầu, kiểm soát các mỏ trên toàn thế giới.
Đối mặt với sự phụ thuộc khó chịu này trong khi nhu cầu ngày càng tăng, phương Tây đang muộn màng bước vào cuộc chơi. Hơn nữa việc đất hiếm đóng vai trò quan trọng đối với công nghệ năng lượng sạch trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu cũng tạo ra động lực để phát triển nó. Mỹ, Úc, Canada và EU đều đã tiến hành các bước khuyến khích một chuỗi cung ứng an toàn. Nhưng Trung Quốc vẫn đi trước ít nhất một thập kỷ, và dù có sự can thiệp từ chính phủ, vẫn phải cần một thời gian để thu hẹp khoảng cách.
Nhà nước Hồi giáo xuất hiện trở lại ở châu Phi
Hôm nay ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sẽ đồng tổ chức một cuộc họp trực tuyến của Liên minh Toàn cầu nhằm Đánh bại Daesh/ISIS, một nhóm gồm 83 quốc gia được thành lập vào năm 2014 để tiêu diệt Nhà nước Hồi giáo. Dẫn đầu chương trình nghị sự là châu Phi. Thời điểm bảy năm trước, Nhà nước Hồi giáo kiểm soát nhiều vùng đất rộng lớn ở Syria và Iraq. Đến năm 2019, nhóm này đã bị đánh bật khỏi lãnh thổ cuối cùng ở khu vực. Song các nhóm có liên kết với ISIS ở châu Phi đã phát triển.
Bảy trong số mười quốc gia có tỷ lệ tử vong liên quan đến khủng bố tăng nhanh nhất trong năm 2019 (do IS và các nhóm Hồi giáo khác) là ở châu Phi cận Sahara. Hiện các lực lượng có liên kết với IS đang tiến xuống phía nam, đặc biệt là ở Mozambique, nước có thị trấn Palma miền bắc đang bị bao vây từ hôm thứ Tư (chưa rõ lai lịch của những kẻ tấn công). Trong tháng này Mỹ cũng đã liệt nhóm Nhà nước Hồi giáo Mozambique vào danh sách tổ chức khủng bố nước ngoài, và cam kết đào tạo binh sĩ Mozambique trong vòng hai tháng. Cuộc họp hôm nay sẽ quyết định liệu có thêm hành động hay không.
Thủ lĩnh quân sự Congo khó kháng cáo thành công ở Tòa án Hình sự Quốc tế
Bosco Ntaganda, biệt danh “kẻ hủy diệt” vì chỉ huy binh lính giết hàng trăm người ở miền đông Congo vào năm 2002 và 2003, khó có khả năng kháng cáo thành công tại Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) vào hôm nay. Lính của ông, vốn chủ yếu nhắm vào bộ tộc Lendu, đã tổ chức bắt cóc các bé gái mới 11 tuổi và giữ làm nô lệ tình dục. Hồi tháng 11 năm 2019, Ntaganda đã bị ICC tuyên án 30 năm tù với 18 tội danh, bao gồm giết người, hãm hiếp và nô lệ tình dục.
Đầu tháng này, tòa án đã trao 30 triệu đô la bồi thường cho các nạn nhân của ông ta (Ntaganda không có đủ tiền, và ICC đã nói họ sẽ chi tiền từ quỹ của chính mình – nhưng trong năm 2020, họ chỉ có 18 triệu euro [21 triệu đô la] trong ngân hàng). Các luật sư của ông Ntaganda nói các vi phạm thủ tục nghiêm trọng khiến phiên tòa xét xử ông trở nên không công bằng và do đó nên hủy bản án của ông. Rất may cho các nạn nhân, điều này khó có thể xảy ra.
Các siêu ngân hàng Trung Quốc vẫn lãi trong năm 2020
Đại dịch toàn cầu dường như không gây nhiều thiệt hại cho các siêu ngân hàng Trung Quốc như dự đoán ban đầu. Tuần trước, Ngân hàng Công thương Trung Quốc và Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (CCB) đã báo cáo tăng trưởng lợi nhuận ròng lần lượt 1,2% và 1,6% trong năm 2020, cao hơn dự đoán của các nhà phân tích. Các ngân hàng này đã kiểm soát được nợ xấu trong suốt cuộc khủng hoảng, mặc dù cơ quan quản lý ngân hàng cho phép họ gia hạn nhiều khoản nợ xấu được tạo ra trong 12 tháng qua.
Các khoản dự phòng rủi ro cho vay tại CCB tăng gần 19% trong năm 2020, một dấu hiệu cho thấy nợ xấu đang ảnh hưởng đến khả năng sinh lời. Tuần này giới quan sát sẽ hướng về Ngân hàng Trung Quốc và Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc. Giới phân tích dự đoán tăng trưởng lợi nhuận ròng cả năm ít nhất là 4% ở BOC, bên sẽ công bố hôm nay. Và các nhà phân tích của ngân hàng đầu tư Jefferies cũng dự đoán ngành ngân hàng Trung Quốc sẽ thể hiện tốt hơn trong năm 2021, với một môi trường dễ dàng hơn năm ngoái.
Ngành bán lẻ Anh thay đổi sâu sắc trong đại dịch
Hôm nay Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh sẽ báo cáo về tác động ở cấp độ địa phương và toàn quốc của các biện pháp phong tỏa của Anh, trong khi Hiệp hội Bán lẻ Anh sẽ cập nhật về tình hình hoạt động của lĩnh vực này. Không có gì đáng ngạc nhiên khi một loạt các đợt phong tỏa khiến các cửa hàng và khách sạn phải đóng cửa trong nhiều tuần của năm qua khiến ngành chịu thiệt hại lớn.
Khối lượng bán lẻ có tốt hơn trong đợt phong tỏa thứ hai và thứ ba so với đợt đầu, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức tiền đại dịch. Song thiệt hại lớn nhất vẫn là ngành bán lẻ trực tiếp. Doanh số bán hàng trực tuyến đã tăng vọt từ khoảng 20% tổng số vào tháng 1 năm 2020 lên 35% vào tháng 1 năm 2021. Các nhà bán lẻ lo ngại phần lớn những thay đổi này là vĩnh viễn và do đó đã bắt đầu dịch chuyển. John Lewis, cửa hàng yêu thích của tầng lớp trung lưu Anh, hồi tuần trước thông báo đóng cửa thêm tám cửa hàng và dự kiến trong tương lai sẽ có khoảng 60-70% doanh số là qua kênh trực tuyến.
