Nguồn: Battle of Chancellorsville begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1863, Trận Chancellorsville đã diễn ra ở Virginia. Đầu năm đó, Tướng Joseph Hooker đã lãnh đạo Đội quân Potomac tiến vào Virginia để đối đầu với Đội quân Bắc Virginia của Robert E. Lee. Hooker vừa lên thay thế Ambrose Burnside, chỉ huy Potomac trong chiến dịch thảm họa hồi tháng 12 một năm trước đó: Trận Fredericksburg – trận đánh mà phe Liên bang miền Bắc phải hứng chịu thương vong hơn 14.000 người trong khi con số này ở phe Hợp bang miền Nam là 5.000 người.
Sau khi dành cả mùa xuân để tái trang bị cho quân đội của mình và xốc lại tinh thần đang đi xuống của họ, Hooker bắt đầu tiến đánh Hợp bang – ông có lẽ là chỉ huy phe Liên minh sở hữu lợi thế lớn nhất so với Lee trong suốt cuộc Nội chiến. Lực lượng của Hooker có khoảng 115.000 người, trong khi Lee chỉ có 60.000 quân thường trú. Miền Nam khi ấy còn đang thiếu vắng hai sư đoàn dưới quyền Tướng James Longstreet, những người đang thực hiện nhiệm vụ riêng ở miền nam Virginia.
Hooker đã xây dựng một kế hoạch chiến lược khá hợp lý. Ông dự định tránh xa các chiến hào của quân miền Nam – vốn đang bảo vệ một đoạn dài dọc theo sông Rappahannock, bao quanh Fredericksburg. Sau khi bố trí 2/3 lực lượng của mình chốt chặn tại Fredericksburg nhằm tấn công trực diện và giữ chân lính Hợp bang, ông điều phần còn lại trong lực lượng của mình vượt sông Rappahannock và tiến đánh quân của Lee từ phía sau. Kế hoạch chặt chẽ này đã khiến Bắc Virginia rơi vào tình thế nguy hiểm.
Tuy nhiên, khả năng dựng chiến thuật thiên tài, cộng với trực giác nhạy bén của “một con bạc” đã cứu Lee. Vị tướng chia nhỏ lực lượng của mình, trao lại 10.000 lính cho Jubal Early để cầm chân phe Liên minh tại Fredericksburg, và sau đó đưa cánh quân còn lại tiến về phía tây để đối đầu phần lớn lực lượng của Hooker. Giao tranh diễn ra vào ngày 01/05 khi hai bên gặp nhau tại vùng đất trống bên ngoài Wilderness, khu rừng âm u nằm ngay phía tây Chancellorsville. Thật bất ngờ, Hooker ra lệnh cho lực lượng của mình lùi về thế phòng thủ sau khi tấn công cách hạn chế, nhường thế chủ động cho Lee.
Bấp chấp thực tế là lực lượng của ông đông hơn rất nhiều so với số lính của Lee, và lính miền Nam khi đó đang bị kẹp giữa hai cánh quân lớn, Hooker vẫn tiếp tục phòng thủ. Những ngày sau đó, Lee thực hiện kế hoạch chiến đấu táo bạo nhất của mình. Ông tiếp tục chia nhỏ lực lượng, cử Thomas J. “Stonewall” Jackson đi xa hơn về phía tây, vòng qua mạn phải của quân Liên minh. Lối đánh này khiến quân đội Liên minh bất ngờ và buộc Hooker phải rút lui về Washington, D.C. Có lẽ hơn bất kỳ sự kiện nào khác trong cuộc Nội chiến, Trận Chancellorsville đã củng cố sự bất khả chiến bại của Lee trong mắt cả hai bên tham chiến.
