Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu nói ông đang xem xét triển khai binh sĩ để kiểm soát các vụ ẩu đả giữa người Do Thái và người Ả Rập tại các thành phố Israel vài ngày qua. Tình trạng bất ổn này xuất phát từ căng thẳng ở Jerusalem, và cuộc giao tranh sau đó ở Gaza. Cho đến nay, cuộc đấu rocket và không kích giữa Hamas và Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã làm hơn 80 người Palestine và 7 người ở Israel thiệt mạng. IDF đã hủy bỏ mọi chuyến nghỉ phép của các đơn vị chiến đấu, đồng thời gọi thêm 7.000 quân dự bị.
Hàn Quốc sẽ chi 450 tỷ USD để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn của họ trong thập niên tới. Hai hãng Samsung và Hynx hiện đang sản xuất phần lớn các chip nhớ cơ bản của thế giới. Nhưng nước này muốn vượt Đài Loan để dẫn đầu thế giới về các chip tiên tiến. Chính phủ sẽ giảm thuế, nới quy định, hạ lãi suất và đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng để giúp thúc đẩy ngành công nghiệp này ở trong nước.
Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp ở Mỹ giảm xuống còn 473.000 trong tuần kết thúc vào ngày 8 tháng 5, con số hàng tuần thấp nhất kể từ giữa tháng 3 năm 2020, thời điểm đỉnh dịch tại Mỹ. Trong một diễn biến khác, Amazon công bố kế hoạch thuê mới 75.000 nhân viên cho các kho hàng của họ ở Mỹ và Canada. Hiện hãng thương mại điện tử này đã thuê gần một triệu người trên khắp nước Mỹ.
Lệnh ngừng bắn 3 ngày do Taliban đặt ra để chào mừng ngày lễ Eid al-Fitr sụp đổ chỉ vài giờ trong ngày đầu tiên bởi 4 quả bom quanh Afghanistan, khiến ít nhất 11 người thiệt mạng và 13 người khác bị thương. Tất cả đều là bom gài bên vệ đường; ngoài ra không có ghi nhận giao tranh giữa Taliban và chính phủ Afghanistan.
Cuba bắt đầu tiêm cho người lớn hai loại vắc-xin covid-19 chưa được phê duyệt, trong nỗ lực ngăn chặn đà tăng ca nhiễm ở nước này. Cả hai loại thuốc đều do Cuba tự sản xuất, song chưa được cơ quan y tế của đất nước phê duyệt. Theo tiêu chuẩn quốc tế, số ca nhiễm của Cuba thật ra khá thấp, nhưng hiện họ đang chiếm phần lớn số ca lây nhiễm mới ở vùng Caribe.
Ý phạt Google hơn 100 triệu euro (120 triệu đô la) vì lạm dụng vị thế độc quyền trên chợ ứng dụng Android. Cụ thể, cơ quan quản lý chống độc quyền của Ý đã cáo buộc gã khổng lồ công nghệ ưu ái Google Maps hơn JuicePass, một ứng dụng bản đồ đối thủ do công ty năng lượng Ý, Enel X, phát triển, có tính năng giúp người dùng xe điện tìm thấy các trạm sạc.
Miền đông nam nước Mỹ đang thiếu xăng trong những ngày qua vì vụ tấn công ransomware vốn buộc Colonial Pipeline phải đóng cửa. Hãng đường ống nhiên liệu lớn nhất đất nước nối lại hoạt động từ thứ Tư nhưng cho biết sẽ còn mất nhiều ngày mới trở lại bình thường. Hiện hai phần ba số trạm xăng ở Bắc Carolina, cùng khoảng một nửa trạm ở Georgia, Nam Carolina và Virginia vẫn chưa có xăng.
TIÊU ĐIỂM
GDP Ấn Độ thiệt hại nặng vì covid-19
Khi làn sóng covid-19 đầu tiên của Ấn Độ đạt đỉnh vào tháng 9 năm ngoái, người ta đã mải bàn về cách nền kinh tế sẽ phục hồi sau cơn bão. Thậm chí vào đầu tháng 4, IMF còn tăng dự báo GDP cho nước này lên 12,5% trong năm tới.
Dù làn sóng thứ hai đã đạt đỉnh, nhưng quy mô tàn phá của nó không thể làm người ta lạc quan được. Với việc số người chết chính thức vượt quá 250,000 người, và con số thực cao gấp nhiều lần, các dự báo hiện đang giảm xuống. Ngân hàng Credit Suisse dự đoán tăng trưởng 8,5-9%, chỉ đủ bù đắp khoản đã mất trong năm ngoái.
Nền kinh tế chính thức của Ấn Độ sẽ hồi phục, nhưng hai làn sóng dịch liên tiếp đã làm tê liệt khu vực phi chính thức khổng lồ của nước này, và khiến hàng chục triệu người trở lại cảnh nghèo đói. Nợ của chính phủ cũng sẽ sớm lên tới 90% GDP, khiến nhiều người phải nói về khả năng hạ mức tín nhiệm. Đó sẽ là một đòn đau nữa cho Ấn Độ.
Cuộc xung đột hỗn loạn giữa Israel và Palestine
Cuộc chiến mới nhất giữa Israel và các tổ chức dân quân Palestine ở Dải Gaza, khởi động từ hôm thứ Hai, vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Hamas và Tổ chức Thánh chiến Hồi giáo đã phóng gần 2.000 quả rocket vào các thị trấn của Israel, giết chết ít nhất 7 người nước này. Đáp lại, Israel tiến hành không kích trả đũa tại Gaza, giết chết các tay súng và hàng chục dân thường. Trong khi đó, các thị trấn với dân số trộn lẫn hai sắc tộc chìm trong hỗn loạn. Cả giáo đường Do Thái và nhà thờ Hồi giáo đều bị tấn công, trong khi các cơ sở kinh doanh của cả hai cộng đồng bị đốt cháy.
Lý do của tất cả điều này là việc Israel xuống tay với người biểu tình ở nhà thờ Hồi giáo al-Aqsa ở Jerusalem trong tháng Ramadan. Nhưng tháng thánh đã qua đi còn các cuộc đụng độ vẫn leo thang. Hamas đã đánh tiếng quan tâm đến một lệnh ngừng bắn. Song quân đội Israel, theo một người phát ngôn, đã nhận được “lệnh hành quân” để tăng cường hoạt động. Nếu tên lửa không ngừng lại, máu có thể sẽ đổ nhiều hơn nữa.
Nạn đói thế giới trầm trọng hơn trong đại dịch
Covid-19 đã làm trầm trọng thêm nhiều mặt trái tồn tại có sẵn của thế giới. Nạn đói toàn cầu là một trong số đó. 155 triệu người ở 55 quốc gia được ước tính là “mất an ninh lương thực nghiêm trọng” trong năm ngoái, theo một báo cáo do cơ quan nhân đạo của Liên Hợp Quốc công bố vào tháng này. Con số đó cao hơn 20 triệu so với năm 2019.
Báo cáo cố gắng lý giải các nguyên nhân gây ra khủng hoảng lương thực. Yếu tố quan trọng nhất là xung đột, vốn liên quan đến nạn đói của 99 triệu người ở 23 quốc gia, tăng từ 77 triệu người của năm 2019. Hiện các cuộc chiến ở Ethiopia và Yemen đã đẩy hàng triệu người đến bờ vực của nạn đói.
Nhưng tác động của covid-19 cũng rất lớn. Các cú sốc kinh tế được cho là liên quan đến nạn đói ngắn hạn của khoảng 40 triệu người trong năm 2020, gần gấp đôi so với con số 2019. Các nước nghèo hơn, vì thiếu vắc-xin, sẽ phải mất nhiều thời gian hơn để phục hồi sau đại dịch. Trong khi đó, virus nạn đói tiếp tục lây lan.
Hy Lạp lên kế hoạch đón du khách trở lại
Đại dịch kéo dài không phải là lý do để hoãn đi nghỉ, ít nhất là theo lời của các bộ trưởng Hy Lạp. Với mong muốn thu tiền từ khách du lịch trở lại, họ đang cho phép du khách từ 35 quốc gia đến thăm mà không cần kiểm dịch. Các chuyến bay đầu tiên sẽ hạ cánh hôm nay tại các sân bay trên đảo. Khi đến, du khách sẽ phải xuất trình giấy chứng nhận tiêm chủng hoặc giấy xét nghiệm covid-19 âm tính. Sau đó là bãi biển vắng và các quán rượu vẫy gọi.
Nhưng dường như họ đến không đúng lúc. Đầu tuần này, số ca nhiễm covid-19 mới ở Hy Lạp đã lần đầu vượt quá mức trung bình của EU. Chính phủ đang vật lộn để tiêm phòng cho 1,5 triệu người sống trên các hòn đảo hút khách trước cuối tháng 6. Nếu đến mùa du lịch tháng 7-tháng 9, thời điểm các khách sạn bỏ túi tới hơn một nửa thu nhập hàng năm, mà vẫn chưa mở cửa thì nền kinh tế có thể lại rơi vào suy thoái.
Một công ty Mỹ nghiên cứu tái sử dụng tên lửa đẩy
Bắn tên lửa vào không gian là một ngành kinh doanh tốn kém. Bất kỳ phương tiện nào muốn rời khỏi bầu khí quyển Trái đất đều cần một tên lửa để đẩy nó đi trong chặng đầu tiên của sứ mệnh, trước khi tách ra và rơi xuống Trái đất. Các tên lửa đẩy này thường chỉ dùng có một lần. Nhưng ngày mai Rocket Lab, một công ty hàng không vũ trụ Mỹ, sẽ bắt đầu thử nghiệm một phương pháp “phóng, bắt và lặp lại” các tên lửa đẩy của họ.
Khoảng 150 giây sau khi cất cánh từ bệ phóng trên bờ biển phía đông Đảo Bắc của New Zealand, tên lửa đẩy của Rocket Lab sẽ tách ra và lao xuống bầu khí quyển với tốc độ gấp tám lần tốc độ âm thanh. Những chiếc dù sẽ được bung ra để giảm tốc độ rơi của nó xuống phía nam Thái Bình Dương, và từ đó được vớt lên để nghiên cứu các dấu hiệu của thiệt hại do nhiệt. Mục đích cuối cùng là để trực thăng bắt tên lửa đẩy khi chúng rơi xuống, để có thể tái sử dụng cho các sứ mệnh trong tương lai. Nếu vậy có thể giảm đáng kể chi phí.
