Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Đúng như dự đoán, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã tăng 0,75 điểm phần trăm lãi suất cơ bản, qua đó đưa lãi suất liên bang lên phạm vi 3,75-4,0%. Chủ tịch Fed Jerome Powell cảnh báo còn “quá sớm” để nói về việc dừng tăng lãi suất, và nói thêm là lãi suất cuối cùng sẽ “cao hơn dự kiến trước đây.” Fed đang ở trong một cuộc chiến dai dẳng với lạm phát, hiện ở quanh mức 8%.
Nga thông báo quay lại thỏa thuận cho phép xuất khẩu ngũ cốc từ các cảng của Ukraine trên Biển Đen. Hãng thông tấn nhà nước Nga Tass nói chính phủ nước này đã nhận được “văn bản bảo đảm” Ukraine sẽ không dùng hành lang ngũ cốc để tấn công quân sự vào Nga. Điện Kremlin đình chỉ thỏa thuận này từ thứ Bảy.
Chính phủ Ethiopia và các lãnh đạo của vùng Tigray đã đồng ý ngừng bắn ngay lập tức, trong bối cảnh cuộc đàm phán hòa bình do Liên minh châu Phi làm trung gian. Dù không nói rõ, phái đoàn Tigray cho biết họ đã “nhân nhượng.” Còn nhớ lần ngừng bắn trước hồi tháng 3 chỉ tồn tại có 5 tháng. Ước tính hàng trăm nghìn người đã thiệt mạng trong cuộc nội chiến vốn bắt đầu từ tháng 11 năm 2020.
Hai hãng dược lớn nhất của Mỹ dường như đã đồng ý trả hơn 10 tỷ đô la để giải quyết các khiếu nại của chính quyền tiểu bang, địa phương và bộ lạc về sai phạm trong bán thuốc opioid kê đơn. CVS và Walgreens không thừa nhận có hành vi sai trái. Chỉ riêng thuốc opioid theo toa đã làm hơn 250.000 người chết do dùng thuốc quá liều ở Mỹ từ năm 1999 đến năm 2020.
Binyamin Netanyahu cho biết đảng của ông đang “đứng trước cơ hội có chiến thắng rất lớn” trong cuộc tổng tuyển cử của Israel. Với khoảng 85% số phiếu đã kiểm, khối cánh hữu của cựu thủ tướng có vẻ sẽ thành lập được một chính phủ đa số, qua đó lật đổ liên minh của Yair Lapid. Ông Netanyahu bị mất ghế thủ tướng vào năm 2021 vì các cáo buộc tham nhũng.
Maersk cảnh báo nhu cầu container toàn cầu đang suy yếu khi triển vọng suy thoái làm ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu. Tập đoàn vận chuyển của Đan Mạch ghi nhận lợi nhuận chưa điều chỉnh ở mức 10.9 tỷ đô la, tăng từ 6.9 tỷ của cùng kỳ năm ngoái. Song chiến tranh Ukraine và cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu đã làm mờ đi triển vọng của công ty, đúng lúc giá cước vận tải giảm sau một thời gian đạt đỉnh nhờ phục hồi hậu đại dịch.
Mỹ sẽ cung cấp 13 tỷ đô la tài trợ liên bang để giúp các hộ gia đình thu nhập thấp đối phó với chi phí năng lượng tăng trong mùa đông. Hóa đơn sưởi ấm trung bình của các hộ gia đình có thể đắt hơn tới 28% so với mùa đông năm ngoái, theo ước tính chính thức. Động thái can thiệp của chính phủ đi kèm một số biện pháp tương tự như Đạo luật Giảm lạm phát, vốn sẽ phân phối 9 tỷ đô la cho 1,6 triệu hộ gia đình để giúp thanh toán hóa đơn.
Con số trong ngày: 1,6 triệu, là số người chết vì bệnh lao trong năm 2021, tăng 14% so với năm 2019.
TIÊU ĐIỂM
Thủ tướng Đức thăm Trung Quốc
Thủ tướng Đức sẽ thăm Bắc Kinh vào thứ Năm. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Đức và Olaf Scholz là nhà lãnh đạo phương Tây đầu tiên đến thăm thủ đô Trung Quốc kể từ đầu đại dịch covid-19. Chuyến đi của ông mang tính biểu tượng rất lớn, nhưng không đơn giản như nhiều người nghĩ.
Sau khi đắc cử vào năm 2021, ông Scholz đã cam kết trong thỏa thuận liên minh của mình là sẽ điều chỉnh lại mối quan hệ kinh tế Đức-Trung bằng cách bảo vệ tốt hơn lợi ích của Đức và theo dõi hồ sơ nhân quyền của Trung Quốc. Giờ đây, cuộc xâm lược Ukraine của Nga, và cuộc khủng hoảng năng lượng theo sau, đã cho thấy phụ thuộc vào một nhà nước chuyên chế nguy hiểm ra sao. Tuy vậy, đối với các doanh nghiệp Đức, Trung Quốc quan trọng hơn Nga rất nhiều.
Đi cùng ông Scholz là hơn chục giám đốc điều hành các công ty lớn của Đức, những người muốn sản xuất nhiều hơn ở Trung Quốc hoặc mua nhiều khoáng sản quan trọng hơn để sản xuất ô tô. Và gần đây ông đã phê duyệt, bất chấp bị phản đối, thương vụ bán cổ phần một cảng container ở Hamburg cho một công ty vận tải biển của nhà nước Trung Quốc. Xem ra chiến lược của ông Scholz là tiếp nối lập trường mềm mỏng với Trung Quốc của người tiền nhiệm Angela Merkel.
Trump thăm Iowa
Từng là một trong những bang chiến trường của Mỹ, Iowa ngày nay đã trở thành một thành trì của đảng Cộng hoà. Dù vậy, thứ Năm này cựu tổng thống Donald Trump vẫn sẽ đến Sioux City để tổ chức mít tinh với Chuck Grassley, thượng nghị sĩ Cộng hòa đã 89 tuổi của bang, và Kim Reynolds, thống đốc đảng Cộng hòa, trước thềm bầu cử giữa nhiệm kỳ vào ngày 8 tháng 11.
Dù ông Grassley đang lần đầu tiên bị thử thách thực sự trong 42 năm ở Thượng viện, ít người tin đối thủ Dân chủ của ông, Mike Franken, có nhiều cơ hội. Bà Reynolds cũng đang dẫn trước. Vì vậy, ông Trump, người hiếm khi làm điều gì mà ông không nghĩ sẽ có lợi cho mình, có thể có một lý do khác để đến thăm Iowa.
Khi được hỏi vào tháng 10 về việc tranh cử tổng thống, ông Trump đã nói “có thể sẽ làm lại.” Iowa luôn là bang đầu tiên bỏ phiếu sơ bộ cho các ứng viên tổng thống. Còn nhớ hồi năm 2016, ông Trump đã về thứ hai trong một đám đông ứng viên vô cùng đa dạng, từ đó tạo lực đẩy đưa ông trở thành ứng viên chính thức của đảng Cộng hoà. Liệu đây có thể là động thái đặt nền móng cho năm 2024 của ông?
Các lựa chọn khó khăn của Ngân hàng Trung ương Anh
Thị trường đang kỳ vọng các nhà hoạch định chính sách tiền tệ của Anh sẽ nâng lãi suất chính thức thêm 0,75 điểm phần trăm vào thứ Năm lên 3%. Nếu vậy, đây sẽ là mức tăng mạnh nhất trong hơn ba thập niên qua, đẩy lãi suất thế chấp lên cao và làm giảm nhu cầu. Các nhà hoạch định chính sách sẽ biện minh rằng lạm phát năm 10,1% trong tháng 9 có thể trở nên cố hữu nếu không hành động.
Đây không phải lựa chọn dễ dàng của Ngân hàng Trung ương Anh. Cụu thủ tướng Liz Truss đã khiến thị trường kinh hãi với lời hứa cắt giảm thuế. Giờ đây, Rishi Sunak có thể sẽ làm ngược lại. Ông có thời gian đến ngày 17 tháng 11 để công bố kế hoạch ngân sách, khiến thị trường hoài nghi về triển vọng tài khoá. Có lẽ sẽ chưa thể biết các hộ gia đình được nhận trợ giúp hóa đơn năng lượng ra sao sau tháng 4.
Vẫn chưa rõ liệu lạm phát liên quan đến giá năng lượng cao sẽ kéo dài dai dẳng hay liệu chi phí cao sẽ làm suy yếu nhu cầu và giúp hạ giá. Trong bối cảnh đó, thật khó để vừa chống lạm phát vừa ngăn không cho kinh tế suy thoái.
Tân tổng thống Brazil thận trọng với Petrobras
Tập đoàn dầu khí quốc doanh khổng lồ của Brazil, Petrobras, sẽ công bố thu nhập quý ba vào thứ Năm. Chắc chắn có dòng tiền mạnh mẽ và cổ tức cho nhà đầu tư. Song đây sẽ là quý cuối cùng tại chức của Caio Mário Paes de Andrade, giám đốc điều hành của Petrobras kể từ tháng 6.
Tập đoàn lớn nhất Brazil đã là một công cụ chính trị kể từ ngày đầu thành lập vào những năm 1950. Jair Bolsonaro, người vừa thất bại trong cuộc bầu cử hôm 30 tháng 10, đã sa thải 3 giám đốc Petrobras chỉ trong một nhiệm kỳ tổng thống 4 năm. Luiz Inácio Lula da Silva, người lên nhậm chức vào tháng 1 tới, sẽ sớm công bố nhóm của ông, trong đó có tân giám đốc Petrobras.
Ông Lula sẽ phải cẩn thận trong các quyết định về Petrobras để không nhắc lại những sai lầm trong nhiệm kỳ trước, từ năm 2003 đến 2010. Năm 2014, Petrobras bị phát hiện là trung tâm của âm mưu tham nhũng bị phanh phui bởi cuộc điều tra Lava Jato. Tám giám đốc Petrobras đã bị kết án. Bản thân ông Lula cũng phải nhận bản án 12 năm, dù chỉ ngồi tù một năm rưỡi (nhờ toà tối cao lật lại phán quyết và xoá tội cho ông). Ông sẽ phải chọn giám đốc một cách cẩn thận.
