Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius nói 14 xe tăng Leopard mà nước này hứa viện trợ cho Ukraine sẽ đến vào “cuối tháng 3, đầu tháng 4.” Mỹ cũng đang gửi 31 xe tăng Abrams. Tổng thống Joe Biden đã công bố gói viện trợ 400 triệu đô la gồm tám phương tiện thu hồi M88 có thể kéo Abrams. Động thái của Đức – được đưa ra sau nhiều cân nhắc kỹ lưỡng – cho phép Ba Lan và các nước khác viện trợ Leopard do Đức sản xuất. Ukraine hiện đang hy vọng phương Tây cung cấp máy bay chiến đấu, nhưng thủ tướng Đức Olaf Scholz nói khả năng này sẽ không xảy ra. Trong khi đó, Nga không kích ồ ạt Ukraine vào giờ cao điểm buổi sáng.
Kinh tế Mỹ đạt tốc độ tăng trưởng năm 2,9% trong quý 4 năm 2022, giảm từ mức 3,2% của quý 3, theo số liệu ban đầu của Bộ Thương mại Hoa Kỳ. Nền kinh tế lớn nhất thế giới đã đánh bại dự đoán của thị trường dù lãi suất tăng làm ảnh hưởng hoạt động kinh doanh. Dù thế, suy thoái vẫn có thể đến trong nửa cuối năm nay.
Nga chính thức đặt ngoài vòng pháp luật một trong những trang web tin tức tiếng Nga độc lập lớn nhất, Meduza, khi chính phủ đẩy mạnh đàn áp truyền thông. Các công tố viên nói trang này, vốn chỉ trích cuộc chiến ở Ukraine, là “không đáng có” và đe dọa an ninh quốc gia. Meduza được thành lập tại Latvia từ năm 2014; nó bị Nga chặn từ tháng 3 nhưng vẫn tiếp tục đăng bài lên Telegram, với hơn 1,2 triệu người đăng ký theo dõi.
Giới chức y tế Palestine cho rằng quân đội Israel đã giết chết 9 người Palestine và làm bị thương nhiều người khác trong cuộc đột kích quân sự vào trại tị nạn Jenin ở Bờ Tây. Israel nói chỉ nhắm mục tiêu vào các chiến binh Hồi giáo đang âm mưu tấn công “lớn”. Đây là sự việc đơn lẻ làm chết nhiều người nhất trong nhiều năm qua. Trong năm 2022 có 170 người Palestine thiệt mạng do cái mà Israel gọi là cuộc tấn công chống khủng bố.
Pháp triệu hồi đại sứ tại Burkina Faso chỉ một ngày sau khi đồng ý rút quân khỏi nước này. Trước đây có 400 binh sĩ Pháp đồn trú để chiến đấu với phiến quân Hồi giáo, nhưng chính phủ Burkina Faso giờ nói rằng họ muốn tự vệ. Pháp cũng đã bất hòa với các đồng minh châu Phi khác — sau hơn 9 năm đóng quân, vào năm ngoái các binh sĩ Pháp đã rời Mali với nhiệm vụ còn đang dang dở.
Theo Liên Hợp Quốc, sản lượng thuốc phiện ở Myanmar đã đảo ngược xu hướng giảm và tăng lên mức cao nhất 9 năm qua. Sản lượng tăng gần gấp đôi so với năm trước, thời điểm chính quyền quân sự lên nắm quyền, lên gần 795 tấn trong năm 2022. Tổng lượng trồng cây thuốc phiện tăng 1/3, trong khi thu hoạch tiềm năng tăng 88%. Nội chiến và đại dịch covid đã khiến nền kinh tế yếu kém của Myanmar rơi vào bất ổn.
Amsterdam, nơi có 36% tổng số hành trình đi lại của người dân là bằng xe đạp, từ lâu đã phải chịu cảnh bãi đỗ xe đạp lộn xộn lấn chiếm không gian đi bộ. Thành phố này giờ sẽ khuyến khích người đi xe đạp dùng bãi đỗ ngầm. Vào thứ Năm, họ đã khai trương một nhà để xe đạp có khả năng chứa 7.000 chiếc xe đạp dưới nhà ga trung tâm. Dự án có giá 60 triệu euro (65,3 triệu USD).
Con số trong ngày: 775.014, là số lượng ô tô xuất xưởng ở Anh trong năm 2022, thấp nhất kể từ 1956.
TIÊU ĐIỂM
Ấn Độ cấm phim tài liệu của BBC về Thủ tướng Modi
Trong những ngày gần đây, Đảng Bharatiya Janata (BJP) cầm quyền của Ấn Độ và nhà lãnh đạo Narendra Modi bỗng trở thành ví dụ cho “hiệu ứng Streisand”. Thuật ngữ này chỉ những nỗ lực ngăn chặn điều gì đó — ở đây là một bộ phim tài liệu gây tranh cãi — trở nên phản tác dụng và thu hút nhiều chú ý hơn. Khi “Câu hỏi về Modi”, một sản phẩm của BBC, lên sóng vào tuần trước, BJP ngay lập tức bác bỏ nó như một “sản phẩm tuyên truyền” vì đề cập đến các cuộc bạo loạn giết chết hơn 1.000 người, chủ yếu là người Hồi giáo, ở Gujarat khi ông Modi còn là lãnh đạo bang vào năm 2002. Đảng này sau đó viện dẫn luật khẩn cấp để cấm video trên internet.
Twitter và YouTube tuân thủ, nhưng các đoạn clip vẫn tiếp tục lan truyền khắp mạng xã hội. Các nhà hoạt động và sinh viên đã lên kế hoạch tổ chức các buổi trình chiếu, dù một số người đã bị bắt. Các cơ quan giám sát truyền thông đã lên án phản ứng mạnh tay của BJP, đặt ra nhiều câu hỏi hơn bao giờ hết về cam kết dân chủ của đảng và ông Modi.
Bầu cử chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa
Giới chính trị sẽ đổ dồn sự chú ý về khách sạn xa hoa Waldorf Astoria ở Dana Point, California. Tại đây vào thứ Sáu, Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa sẽ chọn tân chủ tịch, người chịu trách nhiệm gây quỹ và truyền bá thông điệp đảng. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2013 có một cuộc đua. Nhân vật đương nhiệm đã làm ba nhiệm kỳ hai năm, Ronna McDaniel, đứng trước thách thức gay gắt từ Harmeet Dhillon, một luật sư bảo thủ.
Bà McDaniel nhiều khả năng sẽ tiếp tục thắng. Nhưng cuộc đua làm những kẻ địch của bà mạnh lên. Mike Lindell, một doanh nhân theo thuyết âm mưu cũng đang tranh cử, thích đếm những “thất bại” khi bà lãnh đạo: bầu cử giữa kỳ 2018, khi đảng Cộng hòa mất Hạ viện; bầu cử tổng thống năm 2020; bầu cử giữa kỳ năm 2022; và hai cuộc đua vòng hai vào Thượng viện ở Georgia. Mối quan hệ khăng khít của bà McDaniel với Donald Trump khiến những người phản đối ông xa lánh bà, trong khi các thế lực nổi dậy đang kêu gọi một cuộc đại tu hoàn toàn. Nhưng vào thời điểm mà từ “Cộng hòa” hay đi cùng “sự chia rẽ,” thì thông điệp của bà — “thống nhất và chắc chắn” — có thể là đủ giúp bà giữ ghế.
Tình trạng sát hại phụ nữ gia tăng ở Tây Ban Nha
Vào thứ Sáu, giới chức Tây Ban Nha sẽ gặp các chuyên gia về bạo lực gia đình để thảo luận về sự gia tăng đáng lo ngại số vụ giết phụ nữ vì vấn đề giới tính. Chỉ trong tháng 1 này đã có sáu vụ, bên cạnh vụ sát hại một bé gái tám tuổi; còn tháng 12 trước đó là 11 vụ. (Kể từ khi dữ liệu bắt đầu được tính từ năm 2003, con số trung bình hàng năm là 59.) Chính phủ được cho là đang xem xét cho phép các cơ quan chức năng thông báo cho các phụ nữ bị lạm dụng nếu bạn tình của họ từng có tiền án bạo lực.
Nước này đã có những bước tiến để bảo vệ phụ nữ kể từ năm 2016, khi một tòa án ra phán quyết rằng việc một phụ nữ không phản kháng về mặt vật lý đối với 5 người đàn ông đang cưỡng hiếp mình có nghĩa là tội đó chỉ đơn thuần là “lạm dụng tình dục” chứ không phải bạo lực (Tòa Tối cao sau đó tuyên 5 người đàn ông tội hiếp dâm). Vào năm 2020, Tây Ban Nha ghi nhận ít trường hợp phụ nữ bị sát hại hơn so với một số nước láng giềng, bao gồm cả Pháp và Đức. Và không như các nước khác, Tây Ban Nha coi bất kỳ vụ sát hại phụ nữ nào do một người đàn ông thực hiện, trong đó giới tính có thể đóng một vai trò, là hành vi giết phụ nữ (femicide).
Hãng Disney kỷ niệm sinh nhật lần thứ 100 với nhiều thách thức
Nơi hạnh phúc nhất trên trái đất sẽ còn vui hơn nữa vào thứ Sáu, khi lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 100 của công ty Disney bắt đầu tại Disneyland. Thế kỷ đầu tiên của Disney là một chiến thắng: ngày nay hãng phim thống trị phòng vé trên toàn thế giới, có nhiều đăng ký phát trực tuyến hơn bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào và các công viên giải trí của hãng lại một lần nữa nhộn nhịp khi lệnh phong tỏa được dỡ bỏ.
Nhưng phòng họp hội đồng quản trị của nó ít vui vẻ hơn. Ngày càng ít người xem phim ở rạp và truyền hình cáp, nguồn lợi nhuận chính của Disney, đang bị thay thế bằng truyền hình trực tuyến. Ngoài ra, bất chấp số lượng người đăng ký dịch vụ phát trực tuyến của mình, Disney đang lỗ hơn 1 tỷ đô la mỗi quý. Vào tháng 11, công ty đã sa thải giám đốc điều hành. Người thay thế ông, Bob Iger, hiện phải đối mặt với thách thức từ Nelson Peltz, một nhà đầu tư tích cực muốn có một ghế trong hội đồng quản trị. Ông Iger, người trước đây đã điều hành Disney từ năm 2005 đến 2020, đã có hai năm để ổn định con tàu và tìm người kế vị. Thế kỷ thứ hai của Disney đang bắt đầu với một chặng đường gập ghềnh.
