Nguồn: “Why Republican donors on Wall Street are abandoning Donald Trump”, The Economist, 24/11/2022
Biên dịch: Phạm Thị Hồng Nhung
Đó luôn là một cuộc “hôn nhân vụ lợi”, và giờ họ xem Donald Trump là kẻ thua cuộc
Phố Wall đã quay lưng với Donald Trump. Những ngày gần đây, các nhà tài phiệt từng góp hàng trăm triệu đô cho đảng Cộng hòa vừa công khai rút lại sự ủng hộ đối với vị cựu tổng thống. Vào ngày 16/11/2022, Stephen Schwarzman – tổng giám đốc điều hành của Blackstone (một quỹ đầu tư cổ phần tư nhân) đã phát biểu rằng ông muốn hỗ trợ một ứng viên đến từ “thế hệ mới” của Đảng Cộng hòa trong năm 2024. Cùng ngày hôm đó, Thomas Peterffy – người sáng lập và là chủ tịch hội đồng quản trị của Interactive Brokers – nói rằng đảng này đang cần một “gương mặt mới”. Ken Griffin – giám đốc điều hành Quỹ phòng hộ Citadel – là người thẳng thừng nhất: ngày 15/11/2022, ông gán cho Trump biệt danh “kẻ-thất-bại-ba-lần” và tuyên bố ủng hộ Ron DeSantis, thống đốc bang Florida. Tại sao các nhà tài trợ lại rời bỏ vị cựu tổng thống, và điều đó có tác động như thế nào?
Thành tích chẳng mấy ấn tượng của đảng này trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào ngày 8/11 là một yếu tố quan trọng. Các nhà tài trợ quy trách nhiệm cho Trump khi kỳ vọng về một “làn sóng đỏ” đã không thành hiện thực. Đảng Cộng hòa chỉ giành được Hạ viện với tỉ lệ sít sao và không giành được Thượng viện sau khi các ứng viên mà ông Trump ủng hộ đã thua trong các cuộc đua quan trọng ở Arizona, Nevada và Pennsylvania. Nhưng đây không phải cú vấp ngã đầu tiên của vị cựu tổng thống. Ngoài việc mất ghế tổng thống vào năm 2020, đảng Cộng hòa còn mất Thượng viện trong năm 2021 (sau cuộc bầu cử vòng hai ở Georgia) và Hạ viện vào năm 2018 – lý do đằng sau việc ông Griffin gọi Trump là kẻ-thất-bại-ba-lần.
Bản chất “cuộc hôn nhân” giữa ông Trump với các nhà đầu tư ở Phố Wall luôn là vụ lợi – theo lời Reed Galen, người từng là chiến lược gia của đảng Cộng hòa. Mặc dù đôi khi thấy khó chịu với những luận điệu của vị cựu tổng thống, họ tin rằng các đảng viên Cộng hòa ủng hộ Phố Wall sẽ được bầu vào Quốc hội nhờ ảnh hưởng của Trump. Phần lớn kỳ vọng đã được đáp ứng – nhưng nhiều nhà tài phiệt đang lo ngại rằng chủ nghĩa dân túy chống thương mại và nhập cư của Trump sẽ củng cố phe hoài nghi giới doanh nghiệp. Hiện nay, không chỉ có mình Trump xa lánh chủ nghĩa tư bản thị trường tự do kiểu Reagan. DeSantis và J.D. Vance – thượng nghị sĩ đắc cử từ bang Ohio được Trump hậu thuẫn – đã tiến hành các cuộc chiến văn hóa chống lại Disney và các gã khổng lồ công nghệ.
Tuy nhiên, sự xa lánh của Phố Wall có thể không tạo ra tác động quyết định đến nỗ lực tái tranh cử của vị cựu tổng thống vào năm 2024. Dẫu sao nhiều nhà tài phiệt vẫn ủng hộ các ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ, một phần vì địa bàn làm ăn của họ tập trung ở các thành phố trung thành với đảng Dân chủ, nhất là New York. Trước đây, ông Trump từng chiến thắng mà không cần tiền từ các nhà tài trợ. Trong suốt cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa năm 2016, vị cựu tổng thống đã không nhận được tiền từ Griffin hay Schwarzman, cũng như hầu hết các nhà tài trợ lớn khác của đảng. Tới tháng 2 năm đó, Trump chỉ chi 10 triệu đô la cho quảng cáo trên truyền hình. Ted Cruz – vị thượng nghị sĩ đại diện Texas – đã chi gấp đôi số tiền đó; còn Jeb Bush – cựu thống đốc bang Florida – đã chi gấp tám lần. Trump đã biến những khó khăn tài chính trong chiến dịch tranh cử của mình thành huy hiệu danh dự của chủ nghĩa dân túy, với lời hứa chấm dứt nền chính trị chi tiền để mua quyền lực (pay-to-play politics) và tấn công Bush vì bị ảnh hưởng bởi “những nhóm lợi ích đặc biệt”. Chiến thắng của Trump là nhờ vào nhóm những nhà tài trợ nhỏ nhưng trung thành, và sự khó đoán của ông chính là chất liệu tin tức cho giới truyền thông: trên thực tế, Trump đã được quảng cáo miễn phí.
Trump đã vận động được số tiền lớn nhất khoảng 100 triệu đô la cho cuộc bầu cử sơ bộ năm 2024. Ông vẫn là một nhân vật được yêu thích với phần đông đảng Cộng hòa. Ứng viên do Trump lựa chọn đã giành chiến thắng 91% số cuộc bầu cử sơ bộ mở trong bầu cử giữa kỳ, với 4 trong số 10 ứng viên được ông hậu thuẫn đánh bại các đảng viên Cộng hòa đương nhiệm. Dù các nhà tài trợ có thể chùn bước sau cuộc bầu cử giữa kỳ, sự nổi tiếng của Trump sẽ khiến nhiều người miễn cưỡng khi muốn ủng hộ một ứng viên khác.
