Nguồn: Battle of Valverde, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1862, trong Trận Valverde, quân Hợp bang miền Nam dưới quyền Tướng Henry Hopkins Sibley đã tấn công quân Liên minh miền Bắc do Đại tá Edward R. S. Canby chỉ huy gần Pháo đài Craig ở Lãnh thổ New Mexico. Là trận giao tranh lớn đầu tiên ở miền Viễn Tây trong Nội chiến Mỹ, trận Valverde tuy gây thương vong nặng nề nhưng không mang lại kết quả quyết định.
Trận chiến này là một phần trong chiến dịch rộng lớn hơn của quân miền Nam nhằm chiếm New Mexico và các vùng khác của miền Tây nước Mỹ, qua đó giành được phần lãnh thổ mà họ cho rằng thuộc về mình nhưng không thể sáp nhập do các thỏa hiệp chính trị trước Nội chiến. Hơn nữa, phía Hợp bang khi đó đang thiếu tiền mặt nên họ có thể sử dụng các mỏ kim loại ở miền Tây để lấp đầy kho bạc của mình. Từ San Antonio, quân Hợp bang tiến vào miền nam New Mexico (bao gồm Arizona) và chiếm được các thị trấn Mesilla và Tucson. Sau đó, Sibley cùng 3.000 quân di chuyển về phía bắc, hướng đến thành trì của phe Liên minh – Pháo đài Craig trên sông Rio Grande.
Tại Craig, Canby quyết tâm đảm bảo rằng quân Hợp bang sẽ không thể chiếm được pháo đài. Ông lý luận rằng lính miền Nam không thể cầm cự được lâu vì sẽ cạn kiệt đồ tiếp tế. Ông biết rằng Sibley không có đủ pháo hạng nặng để tấn công pháo đài. Ngày 15/2, khi đến gần Pháo đài Craig, Sibley ra lệnh cho người của mình tiến về phía đông của pháo đài, băng qua Rio Grande và đánh chiếm các khu vực xung dọc sông Rio Grande xung quanh Valverde. Ông hy vọng sẽ cắt đứt liên lạc của Canby và buộc quân Liên minh phải mở cửa pháo đài.
Tại một khúc sông nằm cách Pháo đài Craig năm dặm về phía bắc, một biệt đội Liên minh đã tấn công một phần của lực lượng Hợp bang. Họ ghìm chân quân miền Nam trong một khe núi và đang chuẩn bị tấn công thì quân tiếp viện của Sibley đến nơi và lật ngược tình thế. Cấp phó của Sibley, Đại tá Tom Green, đã lên thay thế cho vị chỉ huy đang ngã bệnh và đã ra lệnh thực hiện một cuộc phản công táo bạo vào cánh trái của Liên minh. Quân miền Bắc buộc phải rút lui về Pháo đài Craig.
Sau cùng, phe Liên minh có 68 người thiệt mạng, 160 người bị thương và 35 người mất tích trong số 3.100 người tham gia trận đánh. Phe Hợp bang có 31 người thiệt mạng, 154 người bị thương và 1 người mất tích trong tổng số 2.600 quân. Đó là một trận chiến đẫm máu nhưng không mang tính quyết định. Người của Sibley tiếp tục di chuyển dọc theo sông Rio Grande. Trong vòng vài tuần, họ đã chiếm được Albuquerque và Santa Fe trước khi bị chặn lại trong Trận Glorieta Pass vào ngày 28/3.
