Nguồn: Fall of Saigon: South Vietnam surrenders, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1975, Sài Gòn (nay là Thành phố Hồ Chí Minh), thành trì cuối cùng của Việt Nam Cộng hòa, đã rơi vào tay Quân đội Nhân dân Việt Nam và lực lượng Việt Cộng. Lực lượng miền Nam đã sụp đổ trước cuộc tiến công nhanh chóng của Bắc Việt. Đợt giao tranh gần nhất bắt đầu vào tháng 12/1974, khi quân Bắc Việt mở một cuộc tấn công lớn vào tỉnh Phước Long có hàng phòng thủ yếu, nằm ở phía bắc Sài Gòn dọc theo biên giới Campuchia, sau đó tràn qua tỉnh lỵ Phước Bình vào ngày 6/1/1975.
Bất chấp những lời hứa trước đây của các tổng thống Mỹ về việc cung cấp viện trợ nếu xảy ra một trường hợp như vậy, người Mỹ đã không làm gì cả. Vào thời điểm đó, Nixon đã từ chức, và người kế nhiệm ông, Gerald Ford, không thể thuyết phục một Quốc hội thù địch thực hiện lời hứa trước đó của Nixon là giải cứu Sài Gòn khỏi sự tiếp quản của Cộng sản.
Tình hình này đã giúp Bắc Việt mạnh dạn phát động một chiến dịch mới vào tháng 3/1975. Lực lượng Việt Nam Cộng hòa thất thủ trong cảnh hỗn loạn kinh hoàng, và một lần nữa, Mỹ đã không làm gì cả. Quân Việt Nam Cộng hòa đã rời Pleiku và Kontum ở Tây Nguyên mà không chiến đấu gì nhiều. Tiếp đến, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng lọt vào tay Cộng sản. Bắc Việt tiếp tục tấn công về phía nam dọc theo bờ biển, hướng về Sài Gòn, đánh bại lực lượng miền Nam trong mỗi lần chạm trán.
Sư đoàn 18 Việt Nam Cộng hòa đã đánh một trận anh dũng tại Xuân Lộc, ngay phía đông Sài Gòn, tiêu diệt ba sư đoàn Bắc Việt trong cuộc giao tranh. Tuy nhiên, trận đánh này cũng là trận chiến cuối cùng nhằm bảo vệ Việt Nam Cộng hòa. Lực lượng miền Nam đã cầm cự cho đến khi họ cạn kiệt vũ khí và không quân hỗ trợ chiến thuật, cuối cùng phải để Xuân Lộc rơi vào tay lực lượng Cộng sản vào ngày 21/04.
Sau khi đập tan sự kháng cự trong trận chiến lớn cuối cùng trước khi đến Sài Gòn, quân Bắc Việt đã chuẩn bị cho đòn tấn công sau cùng. Tại Sài Gòn, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu từ chức và chuyển giao quyền lực cho Phó Tổng thống Trần Văn Hương trước khi tháo chạy khỏi thành phố vào ngày 25/04. Đến ngày 27/04, Bắc Việt đã bao vây hoàn toàn Sài Gòn và bắt đầu chiến dịch tiếp quản thành phố.
Trong đợt tấn công vào rạng sáng ngày 30/04, họ gặp rất ít sự kháng cự. Xe tăng Bắc Việt húc đổ cổng Dinh Tổng thống và chiến tranh đã chính thức kết thúc. Đại tá Bắc Việt Bùi Tín đã chấp nhận quyết định đầu hàng của Tướng Dương Văn Minh, người lên tiếp quản chức tổng thống sau khi Trần Văn Hương chỉ nắm quyền một ngày. Ông Tín giải thích với ông Minh, “Anh không có gì phải sợ. Giữa người Việt Nam không có kẻ thắng và người thua. Chỉ có người Mỹ bị đánh bại. Nếu quý vị là những người yêu nước, hãy coi đây là phút vui mừng. Cuộc chiến vì đất nước của chúng ta đã kết thúc.”
