Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko xác nhận thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin đã đến nước ông. Ông Lukashenko, người giúp chấm dứt cuộc binh biến ngắn ngủi của Wagner, nói các chiến binh của công ty có thể mang lại cho nước ông những kiến thức mới về “vũ khí” và “chiến thuật.” Trong khi đó, tổng thống Vladimir Putin cho biết Nga đã trả Wagner 1 tỷ đô la chỉ trong năm qua. Hôm thứ Hai, ông Putin đã đề nghị binh sĩ của nhóm lựa chọn giữa ký hợp đồng với bộ quốc phòng Nga, về nước, hoặc tham gia cùng ông Prigozhin ở Belarus.
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới, thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã chỉ trích những nỗ lực của “một số người ở phương Tây” nhằm “giảm rủi ro” cho quan hệ kinh tế của họ với nước ông. Thay vào đó, ông Lý nói các nền kinh tế nên “cùng nhau phát triển.” Sau khi Nga xâm lược Ukraine, châu Âu nói riêng đã trở nên thận trọng hơn về sự phụ thuộc kinh tế vào các đối thủ địa chính trị khác, đặc biệt là Trung Quốc.
Liên Hợp Quốc cho biết các lực lượng Nga đã hành quyết 77 thường dân Ukraine từ đầu cuộc chiến đến tháng 5 năm nay. Báo cáo cũng cho biết có 864 người Ukraine bị quân đội Nga tùy tiện giam giữ, với khoảng 90% nói họ bị tra tấn. Ở chiều ngược lại, Ukraine bắt giam 75 người một cách bất hợp pháp, với 57% những người được phỏng vấn nói bị ngược đãi hoặc tra tấn.
Tổng thống Sierra Leone Julius Maada Bio đắc cử nhiệm kỳ hai, dù kết quả bị đảng đối lập phản đối. Cuộc bầu cử hôm thứ Bảy diễn ra trong yên bình; nhưng đến Chủ nhật, các quan chức đối lập đã cáo buộc lực lượng an ninh của đất nước bắn đạn và hơi cay vào trụ sở của họ. Các giám sát viên từ Trung tâm Carter, một tổ chức phi chính phủ, bày tỏ lo ngại về công tác kiểm phiếu vì cho rằng các thùng phiếu bị hỏng niêm phong.
Các bác sĩ có thâm niên ở Anh đã bỏ phiếu ủng hộ đình công hai ngày bắt đầu từ 20 tháng 7. Các bác sĩ trẻ hơn cũng sẽ đình công trong 5 ngày vào tháng 7 — đợt đình công đơn lẻ dài nhất trong lịch sử của Dịch vụ Y tế Quốc gia NHS. Trước đó, giới y tá đã không kéo dài thời hạn đình công của họ. Được biết thu nhập của các nhân viên NHS bị giảm theo giá trị thực trong suốt thập niên qua.
EU đồng ý về các quy tắc chặt chẽ hơn về vốn cho các ngân hàng, đi một bước trước các khu vực khác như Anh và Mỹ. Các quy định mới, là một phần của gói cải cách “Basel III” đã được thống nhất trên toàn cầu, bao gồm việc hạn chế các ngân hàng sử dụng mô hình nội bộ để tính toán các bộ đệm vốn. Các biện pháp mới cũng được thiết kế để giảm thiểu rủi ro từ lĩnh vực tiền điện tử.
Các nhà khoa học tại Vườn bách thảo Hoàng gia Luân Đôn đã phát hiện ra một loài cọ mới “đáng kinh ngạc” ở Borneo. Pinanga subterranea dường như là loài cọ duy nhất được biết đến có hoa và quả dưới lòng đất. Vẫn chưa rõ hoa được thụ phấn như thế nào, mặc dù quả của loại cây này được lợn râu ăn và phát tán.
Con số trong ngày: 85%, là tỷ lệ thuốc phiện của thế giới được sản xuất ở Afghanistan sau khi Taliban lên tiếp quản.
TIÊU ĐIỂM
Tác động của vụ binh biến Wagner lên kinh tế Nga
Cuộc binh biến dở chừng của Wagner hôm 24 tháng 6 trong một khoảng khắc đã làm lung lay nền kinh tế lớn thứ 11 thế giới, khiến đồng rúp giảm mạnh trước khi tăng trở lại. Giá cổ phiếu của một số công ty lớn nhất Nga chao đảo. Một loạt dữ liệu kinh tế được công bố vào thứ Tư, bao gồm doanh số bán lẻ và sản xuất công nghiệp, sẽ chưa cho thấy tình trạng hỗn loạn trong những ngày gần đây. Nhưng tương lai có vẻ bất định hơn.
Hiện tại, nhiều nhà kỹ trị được kính trọng của Nga – bao gồm các lãnh đạo ngân hàng trung ương và bộ kinh tế – vẫn tại vị. Sự hiện diện của họ loại trừ bất kỳ chính sách điên rồ nào, chẳng hạn như in tiền. Nhưng cuộc nổi dậy của Wagner đã kéo chiến tranh Ukraine về nước theo cách mà một cuộc chiến ở nước ngoài không thể làm được, khi gây tổn hại niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Nga vẫn có khả năng tránh được suy thoái: dữ liệu mới nhất cho thấy mức tăng trưởng theo năm vào khoảng 1,5%. Song nếu có nhiều bất ổn hơn, điều đó có thể thay đổi nhanh chóng.
Fed công bố kết quả kiểm tra căng thẳng thường niên
Sau khi trải qua một cuộc khủng hoảng thực, các ngân hàng Mỹ giờ đây đứng trước một cuộc khủng hoảng giả định. Cục Dự trữ Liên bang sẽ công bố kết quả của các bài kiểm tra căng thẳng (stress test) hàng năm vào thứ Tư, vốn được thiết kế để xem các ngân hàng sẽ chống chịu ra sao trong hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Đề bài năm nay của Fed thuộc hàng khó ăn nhất, bao gồm tình huống giá nhà đất giảm 38%. Song các nhà phân tích cho rằng cuộc thử nghiệm sẽ cho thấy các ngân hàng lớn có vốn hóa tốt, cho phép họ trả lại tiền mặt cho cổ đông bằng cách mua lại cổ phiếu.
Nhưng bản thân các bài kiểm tra căng thẳng gần đây đã tỏ ra thiếu sót. Fed không đưa lãi suất cao vào đề bài năm ngoái. Thị trường do đó không được cảnh báo trước đầy đủ về tình huống lãi suất – chứ không phải suy thoái kinh tế – châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng ngân hàng khu vực như hồi tháng 3, dẫn đến sự phá sản của First Republic và các nhà băng khác. Bài kiểm tra năm nay, vốn bắt đầu trước chuỗi sự kiện hỗn loạn đó, cũng loại trừ áp lực từ lãi suất cao hơn.
NATO củng cố sườn phía đông
Vào thứ Tư, tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg sẽ chào đón thủ tướng Estonia Kaja Kallas tại trụ sở của liên minh ở Brussels. Họ sẽ thảo luận về nỗ lực mới của NATO nhằm củng cố sườn phía đông sau cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
Khối gần đây đã thực hiện một số bước theo hướng này. Hôm thứ Hai, ông Stoltenberg đã tới Litva để quan sát “Griffin Storm,” một cuộc tập trận của NATO, với Boris Pistorius, bộ trưởng quốc phòng Đức. Tại đây, ông Pistorius tuyên bố Đức sẽ đóng quân lâu dài ở Litva, với điều kiện quốc gia Baltic cung cấp cơ sở hạ tầng cần thiết cho khoảng 4.000 binh sĩ. Quyết định – mà Đức từng miễn cưỡng đưa ra – đã được tổng thống Litva Gitanas Nauseda hoan nghênh nhiệt liệt.
Estonia đã có máy bay chiến đấu và quân đội từ các nước NATO khác, và hứa hẹn sẽ còn tăng. Hội nghị thượng đỉnh tiếp theo của liên minh sẽ được tổ chức tại Vilnius, thủ đô của Litva, từ ngày 11 tháng 7.
Liệu lạm phát ở Ý đã vượt đỉnh chưa?
Các nhà kinh tế sẽ muốn thấy lạm phát của Ý ổn định trên quỹ đạo đi xuống vào thứ Tư, khi số liệu tạm thời cho tháng 6 được công bố. Họ kỳ vọng dữ liệu sẽ tiếp tục xu hướng của tháng 5 với tốc độ theo năm 7,6%, giảm từ 8,2% của tháng 4 (dù tháng 4 tăng từ 7,6% của tháng 3).
Các dấu hiệu sơ bộ có vẻ lạc quan. Lạm phát cơ bản, không bao gồm năng lượng và thực phẩm, đã giảm trong tháng 4 dù lạm phát tiêu đề có tăng. Cùng tháng đó, chỉ số giá sản xuất của Ý, một thước đo chi phí hàng hóa rời khỏi các nhà máy, đã lần đầu tiên về âm kể từ năm 2021.
Lạm phát là một vấn đề nhạy cảm trong nước. Chính phủ của Giorgia Meloni đã phàn nàn suốt mấy tháng qua về những nỗ lực kiểm soát lạm phát của Ngân hàng Trung ương châu Âu bằng cách tăng chi phí đi vay. Lãi suất cao vừa kìm hãm tăng trưởng kinh tế vừa khiến Ý khó trả khoản nợ công khổng lồ, hơn 140% GDP.
