Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Vladimir Putin đã gửi “lời chia buồn” tới gia đình của 10 người thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay tư nhân bên ngoài Moscow hôm thứ Tư. Trong số các nạn nhân có Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu tập đoàn lính đánh thuê Wagner. Trong bài phát biểu trên truyền hình, ông Putin nói Prigozhin là một “doanh nhân tài năng” và vụ tai nạn sẽ được điều tra. Một số quan chức phương Tây cho rằng máy bay rơi do bị nổ từ bên trong khoang. Ông Prigozhin từng dẫn đầu một cuộc binh biến thất bại hồi tháng 6 và nhanh chóng phải lưu vong sang Belarus. Hôm thứ Hai ông đã đăng một video đầu tiên sau nhiều tháng, dường như đến từ một nơi nào đó ở châu Phi. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết nước ông “không liên quan.”
BRICS cho biết sáu quốc gia mới — Argentina, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Ả Rập Saudi và UAE — sẽ gia nhập khối vào đầu năm 2024. Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa ca ngợi “giai đoạn đầu tiên của quá trình mở rộng” của nhóm, vốn đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh lần thứ 15 vào tuần này tại Johannesburg. Theo các quan chức Nam Phi, có hơn 40 quốc gia đã bày tỏ quan tâm gia nhập.
Na Uy cho biết sẽ cung cấp cho Ukraine máy bay F-16, trở thành nước thứ ba làm như vậy sau Đan Mạch và Hà Lan. Sau cuộc gặp với ông Zelensky hôm thứ Năm, thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Stoere nói ông cũng sẽ cung cấp cho nước này tên lửa phòng không. Ukraine đã yêu cầu cung cấp máy bay chiến đấu kể từ đầu cuộc chiến vào tháng 2 năm 2022.
Ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ tăng lãi suất thêm 7,5 điểm phần trăm lên 25%, cao hơn đáng kể so với dự đoán. Kể từ khi được bổ nhiệm làm thống đốc hồi tháng 6, Hafize Gaye Erkan đã ba lần tăng lãi suất 8,5 điểm phần trăm – một khác biệt đáng kể so với quan điểm kinh tế khác lạ của tổng thống Recep Tayyip Erdogan. Nhưng lạm phát hàng năm của đất nước vẫn dao động quanh 48%.
Bộ tư pháp Hoa Kỳ đã kiện SpaceX, công ty vũ trụ của Elon Musk, vì đã không “xem xét tuyển dụng hoặc tuyển dụng một cách công bằng” những người xin tị nạn và người tị nạn vì tình trạng công dân của họ. Trong các tuyên bố công khai từ năm 2018 đến 2022, công ty đã “tuyên bố sai” rằng họ chỉ có thể tuyển dụng những thường trú nhân hợp pháp. Bộ tư pháp hy vọng sẽ giành được “sự cân nhắc công bằng” cho những người bị từ chối việc làm. SpaceX chưa đưa ra tuyên bố.
Trung Quốc tuyên bố cấm ngay lập tức tất cả hải sản nhập khẩu từ Nhật Bản, sau khi Tokyo bắt đầu cho xả nước phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy hạt nhân Fukushima ra Thái Bình Dương. Các quan chức hải quan Trung Quốc cho biết họ “rất quan ngại về nguy cơ ô nhiễm phóng xạ,” dù Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế nói nguồn nước này là an toàn. Trung Quốc là thị trường lớn nhất cho thủy sản xuất khẩu của Nhật Bản.
Một tòa án Nga đã gia hạn thời gian giam giữ Evan Gershokovich, phóng viên người Mỹ của tờ Wall Street Journal, thêm ba tháng. Cơ quan an ninh Nga bắt ông Gershkovich với cáo buộc làm gián điệp hồi tháng 3. (Cả ông và toà soạn đều phủ nhận hành vi sai trái.) Chính phủ Mỹ lên án vụ bắt giữ – vốn là lần đầu tiên một nhà báo phương Tây bị bắt vì tội gián điệp ở Nga kể từ sau chiến tranh lạnh – “bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất có thể.”
Con số trong ngày: 100.000, là số chuyên gia công nghệ thông tin đã rời Nga trong năm 2022, theo một quan chức Điện Kremlin.
TIÊU ĐIỂM
EU ban hành luật mới đối với các nền tảng trực tuyến
Từ thứ Sáu, các nền tảng trực tuyến lớn với hơn 45 triệu người dùng — bao gồm cả Amazon, nhà bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới, lẫn mạng xã hội TikTok — sẽ phải tuân thủ Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA), luật mới đầy tham vọng của Liên minh châu Âu. Luật này quy định nhanh chóng xóa nội dung bất hợp pháp và tạo điều kiện cho người dùng dễ dàng khiếu nại. Đạo luật cũng cấm các quảng cáo có mục tiêu dựa trên dữ liệu cá nhân nhạy cảm như tôn giáo hay sở thích tình dục. Mức phạt nếu vi phạm là rất cao: lên tới 6% doanh thu toàn cầu một năm của công ty.
Song vẫn chưa rõ liệu DSA có cải thiện cuộc sống trực tuyến hay không. Ủy ban châu Âu có thể không đủ nhân lực cần thiết để thực thi nó, và các công ty hoàn toàn có thể thách thức các quyết định của uỷ ban trước tòa. Nếu như Quy định Chung về Bảo vệ Dữ liệu, một luật kỹ thuật số quan trọng có hiệu lực ở EU từ năm 2018, đã trở thành một tiêu chuẩn quốc tế, DSA có thể thiếu tác động toàn cầu tương tự. Lý do đơn giản là các công ty sẽ không muốn từ bỏ quyền kiểm soát đế chế kỹ thuật số của họ trên toàn thế giới.
Fed tổ chức hội nghị Jackson Hole
Khi các lãnh đạo ngân hàng trung ương và giới nghiên cứu kinh tế tề tựu về hội nghị thường niên của Cục Dự trữ Liên bang tại Jackson Hole, Wyoming, mọi con mắt sẽ đổ dồn vào Jerome Powell. Chủ tịch của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới sẽ chia sẻ quan điểm của ông về lạm phát và nền kinh tế trong bài phát biểu rất được mong đợi vào thứ Sáu. Năm ngoái, ông đã nhấn mạnh chính sách tiền tệ thắt chặt hơn là cần thiết để kiềm chế lạm phát ngay cả khi phải trả giá bằng tổn thất kinh tế. Thị trường chứng khoán toàn cầu chỉ giảm hơn 3% trong những ngày sau bình luận của ông.
Lần này bối cảnh kinh tế có vẻ lạc quan hơn. Lạm phát có giảm, dù vẫn ở mức cao. Giới đầu tư đã kỳ vọng Fed giữ lãi suất ở mức cao trong năm tới, tức là ông Powell có thể không cần phải thuyết phục họ về sự nghiêm túc của mình. Một số nhà phân tích cho rằng ông sẽ cho biết liệu lãi suất có duy trì ở mức cao trong dài hạn hay không, nhưng điều này có nguy cơ gây ra bán tháo trên thị trường. Có lẽ ông sẽ chỉ đưa ra một thông điệp chung chung.
Niềm tin tiêu dùng suy yếu ở Anh
Dữ liệu niềm tin tiêu dùng Anh trong tháng 8 sẽ được công bố vào thứ Sáu bởi công ty nghiên cứu thị trường GFK. Số liệu này từng giảm mạnh trong tháng 7 khi giá cả cao và chi phí vay tăng khiến người tiêu dùng bi quan hơn về tình hình tài chính cá nhân và tương lai chung của nền kinh tế. Đây cũng là lần giảm đầu tiên của chỉ số từ đầu năm 2023.
Kể từ tháng 6, các chỉ số lạm phát cơ bản cũng như kỳ vọng lãi suất tăng của thị trường đều giảm. Nhiều đơn vị cho vay thế chấp đã giảm lãi suất vay mới. Cả hai yếu tố này đều có thể giúp giảm căng thẳng phần nào.
Nhưng khảo sát kinh tế cũng cho thấy suy giảm tốc độ tăng trưởng. Các chỉ số quản lý mua hàng được S&P Global công bố hôm thứ Tư cho thấy khu vực tư nhân của Anh sẽ suy thoái trong quý 3 năm nay. Nhìn chung, niềm tin tiêu dùng có thể vẫn còn ảm đạm trong thời gian tới.
Tiếng Trung không còn quá hấp dẫn học sinh phương Tây
Còn nhớ chỉ mười năm trước đây, tiếng Quan Thoại (ND: tiếng Trung phổ thông – Mandarin) vẫn được quan tâm sâu sắc nhờ sức mạnh kinh tế vượt trội của Trung Quốc. Nhưng giờ đây việc học tiếng Quan Thoại đang giảm dần ở nhiều nước phương Tây. Riêng ở Mỹ, tỷ lệ đăng ký các khóa học tiếng Quan Thoại ở trường đại học đã giảm 21% từ năm 2016 đến năm 2020.
Một lý do có thể là thị trường việc làm đã thay đổi. Kỹ năng tiếng Quan Thoại sơ cấp có lẽ không còn quá quan trọng nữa với sự có mặt của các công cụ dịch thuật như ChatGPT. Và các sinh viên tốt nghiệp song ngữ hiện nay hầu hết đều làm các công việc đòi hỏi trình độ tiếng Trung cao hơn. Ngoài ra sinh viên phương Tây cũng có thể bị chính phủ Trung Quốc từ chối, khiến việc sống hoặc làm ăn với Trung Quốc trở nên kém hấp dẫn hơn.
Điều này cho thấy sức mạnh mềm của Trung Quốc còn yếu. Nhưng nó đặt ra nhiều thách thức cho các chính phủ phương Tây, với nhiều nước nói họ cần nhiều nhân lực biết tiếng Quan Thoại hơn. Ví dụ, CIA muốn tăng gấp đôi số nhân viên nói tiếng Trung mà cơ quan này tuyển dụng. Khi Trung Quốc và các nước đối thủ tìm cách hòa hợp, nhu cầu hiểu biết lẫn nhau ngày càng lớn hơn. Sẽ là một trở ngại lớn nếu hai bên không hiểu nhau nói gì.
