Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Joe Biden nói toàn cầu đang ngày càng giảm ủng hộ cho “hành vi ném bom bừa bãi” của Israel ở Gaza và thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu “không muốn có giải pháp hai nhà nước.” Trong một diễn biến khác, ông Netanyahu thừa nhận Israel và Mỹ không đồng ý về cách quản trị Gaza sau chiến tranh. Trước đó Israel đã tấn công các mục tiêu ở Khan Younis và Rafah, hai thành phố ở miền nam Gaza. Theo Liên Hợp Quốc, chỉ có 11 bệnh viện hoạt động ít nhất một phần trong toàn khu vực, giảm so với 36 bệnh viện trước ngày 7 tháng 10. Khoảng 85% dân số Gaza — 1,9 triệu người — đã phải di dời trong khi một nửa dân số đang chết đói.
Trong một chiến thắng quan trọng cho Rishi Sunak, thủ tướng Anh, Hạ viện đã thông qua dự luật An toàn Rwanda bất chấp phiếu trắng của một số nghị sĩ trong đảng Bảo thủ. Các phán quyết trước đó ở toà án đều ngăn chặn nỗ lực của ông Sunak nhằm trục xuất người xin tị nạn đến Anh trên những chiếc thuyền nhỏ tới Rwanda vì cho rằng nước này không an toàn. Dự luật của ông Sunak, đi ngược lại phán quyết của toà, bị nhiều người trong Đảng Bảo thủ cầm quyền chỉ trích. Nó sẽ đối mặt nhiều cuộc bỏ phiếu hơn nữa vào năm 2024.
Lạm phát năm của Mỹ đạt 3,1% trong tháng 11, giảm nhẹ so với mức 3,2% của tháng 10, một phần do chi phí nhiên liệu giảm. Lạm phát lõi, tức không tính giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động, vẫn ở mức 4%. Tại cuộc họp vào thứ Tư, Cục Dự trữ Liên bang dự kiến sẽ giữ nguyên lãi suất.
Chủ tịch hội nghị thượng đỉnh COP28 ở Dubai bắt đầu chuẩn bị một thỏa thuận cuối cùng khác. Một dự thảo trước đó đã bị chỉ trích vì tuyên bố nhiên liệu hóa thạch nên được “hạn chế” thay vì “loại bỏ dần.” Hơn 100 nước ủng hộ cách diễn đạt mạnh mẽ hơn, nhưng họ vấp phải phản đối từ các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ. Tất cả 198 nước tham dự đều phải đồng ý để thỏa thuận được thông qua.
AstraZeneca, gã khổng lồ dược phẩm Anh-Thụy Điển, đã công bố thỏa thuận trị giá 1,1 tỷ USD để mua công ty vắc-xin đầu tiên của mình. Thương vụ mua lại Icosavax, một công ty của Mỹ, diễn ra khi nhà sản xuất thuốc này tìm cách mở rộng mảng vắc-xin và liệu pháp miễn dịch có từ thời kỳ đại dịch. Cổ phiếu niêm yết ở London của AstraZeneca tăng sau công bố.
Kyivstar, mạng di động chính của Ukraine, đã bị tấn công mạng làm tê liệt, khiến khách hàng không thể truy cập điện thoại hoặc internet. Các quan chức Ukraine cho biết còi báo động không kích khắp khu vực Kyiv đã bị gián đoạn do vụ hack, đồng thời các máy rút tiền và ngân hàng cũng bị ảnh hưởng. Cơ quan an ninh Ukraine đã mở một cuộc điều tra về vụ tấn công mà họ tin rằng do tin tặc Nga thực hiện.
Con số trong ngày: 45 tỷ USD, là số tiền mà Amazon kỳ vọng kiếm được từ việc đăng quảng cáo cùng với kết quả tìm kiếm trong năm nay.
TIÊU ĐIỂM
COP28 vẫn chưa có tuyên bố cuối cùng
Vào Chủ nhật, Sultan Al Jaber – chủ tịch của hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP28 của Liên Hợp Quốc tại Dubai – đã đề xuất các đại biểu cần “di chuyển nhanh hơn rất nhiều.” Nhưng câu đùa của ông không có tác dụng. Cho đến rạng sáng thứ Tư, các cuộc đàm phán lẽ ra đã kết thúc gần cả ngày trước đó vẫn chưa khép lại. Có rất ít dấu hiệu cho thấy thời điểm xuất hiện thoả thuận cuối cùng.
Đàm phán bế tắc xoay quanh cam kết đối với nhiên liệu hóa thạch. Người ta từng kỳ vọng thỏa thuận cuối cùng sẽ buộc các nước gần như ngừng sản xuất và tiêu thụ dầu, than và khí đốt (dù đi kèm những khó khăn nghiêm trọng). Nhưng một số nước, chủ yếu là các nhà sản xuất dầu mỏ, đã cố gắng làm suy yếu ngôn ngữ này, gây ra phản đối từ các quốc gia khác bao gồm Mỹ, Liên minh châu Âu và các quốc đảo nhỏ. Trong bối cảnh đó, hoặc là hội nghị thượng đỉnh làm nên lịch sử, hoặc nó sụp đổ hoàn toàn.
Phe Cộng hoà tại Hạ viện Mỹ muốn luận tội Biden
Từ thứ Tư các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện sẽ bỏ phiếu để chính thức hóa cuộc điều tra luận tội ông Joe Biden. Ba ủy ban Hạ viện đã điều tra tổng thống từ tháng 9 nhưng không có nhiều kết quả. Theo James Comer, chủ tịch ủy ban Giám sát Hạ viện, một cuộc điều tra chính thức sẽ trao thêm quyền lực cho họ đối với “bất kỳ ai từ chối” trát đòi hầu tòa.
Đó là lời ám chỉ đến Hunter Biden, con trai của tổng thống. Hồi tháng 11, ủy ban của ông Comer đã ban hành trát đòi Hunter hầu tòa, yêu cầu ông làm chứng tại một buổi lấy lời khai kín. Hunter phản đối bằng lời đề nghị điều trần công khai, nhưng phe Cộng hòa từ chối. Họ hy vọng chứng tỏ được tổng thống hưởng lợi từ các giao dịch kinh doanh ở nước ngoài của con trai ông. Hunter gần đây đã bị buộc tội không nộp 1,4 triệu USD tiền thuế (một cáo buộc mà luật sư của ông cho rằng có động cơ chính trị) và có thể phải đối mặt với điều tra thêm. Tuy vậy, ông Comer còn lâu mới xây dựng được một vụ án chống lại cái mà ông gọi là “gia đình tội phạm Biden.”
EU họp bàn mở rộng
Một loạt cuộc họp căng thẳng sẽ bắt đầu tại Brussels vào thứ Tư với sự góp mặt của các nhà lãnh đạo từ EU và Tây Balkan. Cuộc gặp thường xuyên này từ lâu đã là một truyền thống nhằm giải thích vì sao các nước như Serbia và Bắc Macedonia không có mấy tiến bộ trong nỗ lực gia nhập EU suốt hai mươi năm qua. Nhưng triển vọng mở rộng đã được cải thiện kể từ khi Nga xâm lược Ukraine. Chiến tranh đã khiến các thành viên muốn lôi kéo các nước láng giềng vào câu lạc bộ để chống lại sự can thiệp của Nga.
Sự nhiệt tình đó sẽ được thử thách một lần nữa vào thứ Năm và thứ Sáu khi các nhà lãnh đạo EU gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh cuối cùng trong năm. Các nhà ngoại giao từ 27 thành viên của khối đã hy vọng mở đàm phán chính thức về việc Ukraine gia nhập và ký kết gói viện trợ trị giá 50 tỷ euro (54 tỷ USD) cho nước này trong 4 năm. Nhưng cả hai đều bị Viktor Orban, thủ tướng chuyên quyền của Hungary, cản trở, một phần vì ông luôn sẵn sàng đánh giá cao quan điểm của Điện Kremlin.
Donald Tusk sẽ dự họp EU lần đầu sau khi đắc cử thủ tướng Ba Lan
Cuộc chuyển giao quyền lực trong mấy ngày vừa qua ở Ba Lan cũng không kém cay đắng so với những năm tháng đấu tranh chính trị trước đây. Sau kết quả đáng thất vọng trong cuộc bầu cử hồi tháng 10, đảng Luật pháp và Công lý (PiS) của Ba Lan thua tiếp cuộc bỏ phiếu tín nhiệm hôm thứ Hai. Quốc hội sau đó ủng hộ Donald Tusk của Liên minh Dân sự làm thủ tướng. Lãnh đạo của PiS, Jaroslaw Kaczynski, vu cáo ông Tusk là “đặc vụ Đức” – một lời bóng gió bắt nguồn từ mối quan hệ nồng ấm của ông với các nhà lãnh đạo châu Âu.
Ông Tusk, người sẽ tuyên thệ nhậm chức vào thứ Tư, đã hứa sẽ hàn gắn mối quan hệ của Ba Lan với EU sau nhiều năm PiS phá hoại nhà nước pháp quyền. Vào thứ Năm, ông sẽ đến Brussels để tham dự hội nghị thượng đỉnh giữa các nhà lãnh đạo. Với tư cách là cựu chủ tịch Hội đồng châu Âu, ông chắc chắn sẽ được chào đón nồng nhiệt. Nhưng để Ba Lan được quay lại nhận ưu đãi tốt đẹp của khối (và huy động được hàng tỷ euro tiền tài trợ), ông sẽ cần phải phi chính trị hóa các tòa án và phương tiện truyền thông của Ba Lan.
