Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken kêu gọi Israel tìm kiếm “con đường thực tế” cho một nhà nước Palestine sau khi chiến tranh ở Gaza kết thúc. Trong các cuộc gặp với thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu và các quan chức khác, ông Blinken nhấn mạnh cần phải có một giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột. Ông cũng kêu gọi Israel nỗ lực tránh thương vong cho dân thường ở Gaza và cho phép thêm viện trợ vào lãnh thổ. Trong khi đó, Hizbullah, một nhóm dân quân Lebanon, đã tấn công bằng máy bay không người lái vào một sở chỉ huy của Israel.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bổ nhiệm Gabriel Attal làm thủ tướng. Ông kế nhiệm Elisabeth Borne, người đã từ chức hôm thứ Hai. Nhân vật 34 tuổi này là đồng minh của ông Macron, người đang nỗ lực vực dậy đảng của ông trước cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 6. Ông Attal sẽ là thủ tướng đồng tính công khai đầu tiên và là thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử nước Pháp.
Theo Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus (C3S) của Liên minh châu Âu, năm ngoái là năm nóng nhất trong lịch sử. Điều này không có gì bất giờ, khi kể từ tháng 6, tất cả các tháng đều là tháng nóng kỷ lục. Carlo Buontempo, giám đốc CS3, cho biết năm 2023 là một “năm đặc biệt về mặt khí hậu.”
Các cơ quan quản lý chống độc quyền ở Liên minh châu Âu cho biết Microsoft có thể bị soi sét về kế hoạch đầu tư vào OpenAI, một công ty trí tuệ nhân tạo. Các quan chức cho biết khoản đầu tư, vốn được các bên công bố ở khoảng 13 tỷ USD, sẽ phải tuân theo các quy định cạnh tranh của khối. Thông báo của EU theo sau một quyết định tương tự ở Anh, khi cơ quan giám sát cạnh tranh của nước này khả năng cao sẽ mở điều tra thỏa thuận.
Ngân hàng Thế giới dự đoán nửa thập niên qua là giai đoạn tăng trưởng kinh tế thấp nhất trong 30 năm. Dựa trên dự báo này, WB cho rằng tổng sản phẩm quốc nội trên toàn thế giới sẽ chỉ tăng 2,4% trong năm nay. Ngân hàng cũng dự đoán tăng trưởng thương mại sẽ chậm lại do lãi suất cao và chiến tranh.
Các nhà lập pháp Na Uy đã phê duyệt việc khai thác quặng biển sâu ở vùng biển Bắc Cực của đất nước. Theo một bài viết được chính phủ công bố năm ngoái, cấp phép khai thác quặng biển sâu có thể giúp các thợ mỏ tiếp cận trữ lượng kẽm và coban khổng lồ. Sự quan tâm đến khai thác biển sâu đã bùng nổ trong những năm gần đây do nhu cầu khoáng sản ngày càng tăng, bất chấp phản đối của các nhóm môi trường.
Hàn Quốc đã thông qua luật chấm dứt nuôi và bán thịt chó từ năm 2027. Việc tiêu thụ thịt chó ngày càng không được ưa chuộng và vấp phải phản đối dữ dội từ giới vận động vì quyền động vật. Theo một cuộc thăm dò của Gallup từ năm 2023, chưa đến 1/5 người Hàn Quốc cho biết họ ủng hộ nuôi và giết thịt chó.
Con số trong ngày: 40%, là tỷ lệ tán thành dành cho tân thủ tướng Pháp, Gabriel Attal, theo một cuộc thăm dò vào tháng 12.
TIÊU ĐIỂM
Thượng đỉnh Philippines-Indonesia
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos và người đồng cấp Indonesia Joko Widodo sẽ gặp nhau tại Manila vào thứ Tư để thảo luận các bước tăng cường quan hệ hai nước. Họ có nhiều điểm chung: cùng nhau hai nước này tạo thành một quần đảo bao quanh Đông Nam Á; là hai quốc gia đông dân nhất trong khu vực; và đều là các nền dân chủ.
Họ cũng có kẻ thù chung. Các chiến binh thánh chiến Hồi giáo từng gây ra rắc rối lớn ở cả hai nước. Mặc dù không còn là mối đe dọa nghiêm trọng, thỉnh thoảng chúng vẫn xuất hiện trở lại. Mới gần đây, các chiến binh của Nhà nước Hồi giáo đã đặt bom làm chết bốn tín đồ Thiên Chúa giáo ở Philippines vào ngày 3 tháng 12. Một mối đe doạ chung khác là Trung Quốc, nước đang thèm muốn một số khu vực ở Biển Đông, nơi mà theo luật pháp quốc tế, Philippines và Indonesia đều có độc quyền khai thác dầu, khí đốt và đánh cá. Jokowi có thể học hỏi chiến lược của ông Marcos trong cuộc xung đột không vũ trang trên biển; trong khi Marcos có thể học hỏi chiến lược trấn áp các chiến binh thánh chiến của ông Jokowi.
Pháp có thủ tướng 8x
Dự kiến sẽ sớm có một cuộc cải tổ trong chính phủ Pháp, sau khi tổng thống bất ngờ đề cử một tân thủ tướng có độ tuổi trẻ đến mức đáng kinh ngạc. Gabriel Attal, cựu bộ trưởng giáo dục 34 tuổi, được Emmanuel Macron bổ nhiệm làm thủ tướng từ ngày 9/1. Là một trong những người trẻ sớm được tuyển vào phong trào trung dung của Macron, ông Attal là thủ tướng trẻ nhất ở nước Pháp hiện đại, được tổng thống trẻ nhất đề cử.
Ông Macron phải hy vọng rằng ông Attal – người được cả cánh tả lẫn cánh hữu chấp thuận – có thể giúp đưa nhiệm kỳ hai đầy rắc rối của ông trở lại đường ray. Ông Attal đã cam kết “cống hiến từng giây” và sẽ sớm công bố chương trình cải cách của mình. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm ông cũng là một nỗ lực nhằm củng cố cơ hội cho đảng trung dung của ông Macron trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 6. Các cuộc thăm dò cho thấy Đảng Tập hợp Quốc gia do Jordan Bardella, 28 tuổi, lãnh đạo, mà Marine Le Pen là thành viên, đang dẫn đầu. Chiến dịch tranh cử năm nay có thể trở thành một cuộc đọ sức giữa hai nhà lãnh đạo trẻ, đánh dấu sự trẻ hóa cũng như phân cực của nền chính trị Pháp.
Haley và DeSantis tranh luận
Sẽ chỉ có hai ứng viên Cộng hòa xuất hiện tại các cuộc tranh luận tổng thống sơ bộ của đảng này vào thứ Tư. Thống đốc bang Florida, Ron DeSantis, và cựu thống đốc bang Nam Carolina, Nikki Haley, có thể đều đang hy vọng ra đấu trực tiếp với Donald Trump để giành đề cử của đảng Cộng hòa. Nhưng cả hai người vẫn đang cạnh tranh nhau cho vị trí thứ hai cách xa đằng sau Trump, chỉ vài ngày trước cuộc họp kín ở Iowa. Trong khuôn khổ cử tri Cộng hoà, ông Trump đang dẫn đầu ở Iowa và trên toàn quốc. Tuy vậy, cả hai á quân của ông đều hy vọng sẽ có được một màn trình diễn mạnh mẽ để tạo động lực cho các chiến dịch của họ.
Ông Trump đã bỏ qua tất cả các cuộc tranh luận và cử tri cũng chưa trừng phạt ông vì cách tiếp cận an toàn này. Thay vào đó, cựu tổng thống sẽ tham gia tiếp xúc cử tri ở Iowa với Fox News. Chắc chắn ông Trump sẽ tạo ra những dòng tít làm sao nhãng cuộc tranh luận của hai đối thủ. Tại một buổi tiếp xúc hồi tháng 12, ông hứa sẽ không trở thành nhà độc tài “trừ ngày đầu tiên.”
Liệu phương Tây sẽ hỗ trợ Ukraine trong bao lâu?
Các nhà ngoại giao từ Ukraine và các nước NATO sẽ gặp nhau vào thứ Tư để thảo luận về cách phản ứng trước các đòn tấn công không ngừng nghỉ bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga vào các thành phố của Ukraine. Nhưng lời hứa hỗ trợ Ukraine “cho đến khi nào còn cần” của phương Tây (được nhắc lại tại hội đồng NATO-Ukraine gần đây nhất vào tháng 11) đang bắt đầu nghe có vẻ trống rỗng.
Trong tháng 12, Mỹ đã công bố gói viện trợ quân sự cuối cùng cho Ukraine cho đến khi Quốc hội cấp thêm tiền. Nhưng đảng Cộng hòa đang ngăn chặn yêu cầu của tổng thống Joe Biden về khoản hỗ trợ dân sự và quân sự trị giá 61 tỷ USD cho Ukraine, vốn nằm trong gói đề xuất bao trùm cả viện trợ cho Israel và Đài Loan. Đảng Cộng hòa đang yêu cầu cải cách nhằm hạn chế tình trạng di cư qua biên giới phía nam nước Mỹ để đổi lấy viện trợ cho Ukraine. Trong khi đó, Hungary đã chặn gói viện trợ 4 năm của EU dành cho Ukraine trị giá 50 tỷ euro (55 tỷ USD).
Tuần này, thủ tướng Đức Olaf Scholz đã chỉ trích các nhà lãnh đạo châu Âu vì hỗ trợ không đầy đủ cho Ukraine. Tình hình nghiêm trọng đến mức ngay cả nước Đức vốn cẩn trọng chuyện tiền nong cũng nhận thấy mức viện trợ quân sự là quá thấp.
