Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Philippe Lazzarini, người đứng đầu UNRWA, cơ quan của Liên Hợp Quốc phụ trách người tị nạn Palestine, cho biết có “cảm giác hoảng loạn sâu sắc” ở Rafah, một thành phố miền nam Gaza, trước một cuộc xâm lược trên bộ của quân đội Israel. Được biết có khoảng 1,4 triệu người đang trú ẩn tại đây, trong đó có nhiều người sơ tán từ những vùng khác của dải đất. Trước đó, lực lượng vũ trang Israel cho biết họ đã tấn công vào Rafah; và các quan chức y tế địa phương thông báo có ít nhất 67 người thiệt mạng. Trong lúc tiến công, Israel cũng giải thoát hai con tin bị Hamas bắt giữ từ tháng 10.
Cổ phiếu của Diamondback Energy, một công ty dầu khí có trụ sở tại Texas, đã tăng mạnh sau khi tuyên bố sẽ mua lại Endeavour Energy Resources, một công ty sản xuất dầu đá phiến tư nhân. Cú bắt tay trị giá 26 tỷ USD này là thương vụ mới nhất trong một loạt vụ sáp nhập quy mô lớn của ngành dầu đá phiến. Hồi tháng 10, ExxonMobil đã cho biết họ sẽ mua lại Pioneer Natural Resources, một nhà sản xuất dầu khác, với giá 59,5 tỷ USD.
Một tòa án Hà Lan đã cấm xuất khẩu linh kiện của máy bay chiến đấu F-35 sang Israel sau khi các nhóm nhân quyền đệ đơn kiện chính phủ vào tháng 12. Thẩm phán nói có “nguy cơ rõ ràng” về “vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo” phát sinh từ việc Israel sử dụng những máy bay này ở Gaza. Phán quyết sẽ có hiệu lực trong vòng bảy ngày.
Các chính trị gia châu Âu phần lớn lên án bình luận của Donald Trump về việc ông sẽ không bảo vệ các nước NATO chi dưới 2% GDP cho quốc phòng. Ngoại trưởng Anh David Cameron cho biết những bình luận này “không phải là một cách tiếp cận hợp lý.” Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier thì cho biết: “Các tuyên bố ấy là vô trách nhiệm.” Tuy vậy, thủ tướng Estonia Kaja Kallas lại hy vọng tuyên bố của ông Trump sẽ “đánh thức” những nước đang chi dưới 2%.
Qatar trả tự do cho 8 cựu sĩ quan hải quân Ấn Độ đã bị kết án tử hình vì tội gián điệp. Ấn Độ cho biết “hoan nghênh” việc họ được phóng thích về nước. Tám người đàn ông này từng làm việc cho Al Dahra, một công ty tư vấn cho chính phủ Qatar về việc mua tàu ngầm. Cả hai chính phủ đều từ chối chia sẻ chi tiết.
Liên Hợp Quốc cho biết có tới gần một nửa số loài di cư trong diện dễ tổn thương đang bị suy giảm số lượng, bên cạnh khoảng 1/4 có nguy cơ tuyệt chủng. Báo cáo của Liên Hợp Quốc chỉ ra săn bắn và đánh cá là thủ phạm chính. Mất môi trường sống, ô nhiễm và biến đổi khí hậu cũng là những yếu tố góp phần. Các loài cá biển và nước ngọt đang đặc biệt bị đe dọa, với 79% được xếp vào loại có nguy cơ tuyệt chủng.
Có tới 3.000 tài xế giao đồ ăn dự định đình công ở Anh vào lễ tình nhân. Được tổ chức bởi nhóm Delivery Job UK, cuộc đình công sẽ gây thiệt hại cho Deliveroo và Uber Eats cũng như các công ty khác. Trong một bài đăng trên Instagram, nhóm này cho biết những người giao hàng phải đi giao hàng với “quãng đường vô lý” và mức thu nhập “nực cười.” Deliveroo nói với BBC là tài xế của họ luôn kiếm được “ít nhất” là mức lương đủ sống trên toàn quốc.
Con số trong ngày: 35%, là tỷ lệ các đồng minh NATO đạt mục tiêu chi 2% GDP cho quốc phòng. Năm 2017, chỉ có 4 trong số 29 đồng minh NATO đạt 2%.
TIÊU ĐIỂM
Tình hình kinh tế vĩ mô của Anh
Tuần này mang đến nhiều dữ liệu kinh tế vĩ mô của Anh. Thị trường và các nhà hoạch định chính sách sẽ theo dõi chặt chẽ, và dữ liệu sẽ quyết định ngân sách chính phủ cũng như bước đi tiếp theo của Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) về lãi suất vào tháng 3.
Đầu tiên là số liệu việc làm vào thứ ba. Cho tới nay thị trường lao động Anh cho thấy sức bền đáng kể bất chấp lãi suất cao và tăng trưởng yếu. Tỷ lệ thất nghiệp tăng trong mùa hè nhưng hiện đang ở gần mức thấp lịch sử. Bên cạnh tỷ lệ thất nghiệp, BoE xem dữ liệu tiền lương như một chỉ số quan trọng để biết liệu Anh có thoát khỏi lạm phát chưa.
Nhưng trọng tâm nhất của câu hỏi đó không đâu khác chính là số liệu lạm phát. Dữ liệu lạm phát tháng 1 sẽ được công bố vào thứ Tư. Lạm phát ở Anh tỏ ra dai dẳng hơn các nước giàu khác; nó đã giảm trong những tháng cuối năm 2023, nhưng rồi tăng phần nào trong tháng 12. Ngoài ra, dữ liệu GDP cho quý cuối năm 2023 cũng sẽ được công bố vào thứ Năm. Thị trường nhìn chung dự đoán tăng trưởng bằng không, phản ánh những con số gần đây ở châu Âu và đà phục hồi yếu ớt sau đại dịch của Anh.
Một cuộc bầu cử hạ nghị sĩ khác thường ở Mỹ
Các cuộc bầu cử đặc biệt thường ít thu hút sự chú ý, nhưng cuộc tranh cử vào thứ Ba ở khu vực bầu cử thứ ba của New York là một ngoại lệ. Kết quả từ khu vực này, vốn bao gồm các vùng của Queens (ở Thành phố New York) và Quận Nassau (trên Long Island), có thể sẽ dự báo kết quả của cuộc bầu cử tháng 11. Đây là ghế cũ của George Santos, nghị sĩ Cộng hòa đã bị trục xuất khỏi Quốc hội, và thường không ngả hẳn về bên nào. Năm 2020, Joe Biden thắng tại đây với cách biệt 10 điểm, nhưng ông Santos lại lật được ghế hạ nghị sĩ.
Đảng Dân chủ đang kỳ vọng vào một cuộc trở lại. Nhưng thăm dò cho thấy hai ứng viên đang cạnh tranh nhau sít sao. Mazi Melesa Pilip, ứng cử viên của phe Cộng hòa, nói đối thủ Dân chủ Tom Suozzi của bà “đã mang cuộc khủng hoảng biên giới đến trước cửa nhà chúng ta.” Ông Suozzi, người giữ chức vụ này trong ba nhiệm kỳ trước khi từ chức để tranh cử thống đốc, gọi điều này là “vô lý.” Ronald Reagan từng nói: “Khi một đảng viên Cộng hòa chết và lên thiên đường, nó trông rất giống Quận Nassau.” Nếu thật vậy, đây chẳng khác nào địa ngục đối với đảng Dân chủ.
Đối thoại căng thẳng giữa tổng thống và chính phủ Ba Lan
Vào thứ Ba, tổng thống Ba Lan Andrzej Duda sẽ triệu tập các bộ trưởng trong liên minh tự do của Donald Tusk – đúng hai tháng kể từ khi họ nhậm chức. Ông Duda, liên minh với đảng Luật pháp và Công lý (PiS), đã bất đồng với ông Tusk về động thái sa thải những người được PiS bổ nhiệm vào các tổ chức công. Tổng thống cáo buộc chính phủ mới vi phạm hiến pháp; ông đã trì hoãn phê chuẩn chính phủ suốt nhiều tuần và sau đó chặn một dự luật chi tiêu quan trọng. Ông Tusk đã tìm kiếm các giải pháp pháp lý để né tránh quyền phủ quyết của tổng thống.
Ông Duda tuyên bố mục đích của cuộc họp hội đồng nội các vào thứ Ba là nhận thông tin về các dự án cơ sở hạ tầng. Chính phủ PiS theo chủ nghĩa dân túy đã sử dụng các dự án lớn để khơi dậy niềm tự hào dân tộc và khoe khoang về khả năng tạo ra việc làm mới. Nhưng những người kế nhiệm chỉ trích thói chi tiêu lãng phí của họ, bao gồm 420 triệu USD để hoàn thành một kênh đào vận chuyển không nhiều giá trị vào năm 2022 và khoảng 50 tỷ USD dành cho một sân bay được coi là thuộc hàng lớn nhất châu Âu. Cuộc gặp gỡ có thể sẽ không giúp ích gì nhiều trong việc xây dựng những cầu nối – cả thực tế lẫn ẩn dụ.
