Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một cơ quan giám sát nạn đói toàn cầu cảnh báo nạn đói “sắp xảy ra” đối với 300.000 người ở miền bắc Gaza, nơi 70% cư dân đang bị thiếu lương thực trầm trọng. Nhóm chuyên gia — với nhiệm vụ cung cấp thông tin cho các cơ quan của Liên Hợp Quốc — dự đoán 1,1 triệu người sẽ rơi vào “điều kiện thảm khốc” vào tháng 7. Bộ Y tế Gaza cho biết hơn 27 người, chủ yếu là trẻ em, đã chết vì thiếu lương thực. Trước đó, quân đội Israel đã tấn công bệnh viện al-Shifa ở thành phố Gaza, nơi họ cho rằng “những kẻ khủng bố cấp cao của Hamas” đang sử dụng tòa nhà này làm căn cứ. Israel cho biết họ đã tiêu diệt 20 tay súng và bắt giữ 200 người khác. Xe tăng và máy ủi đã được triển khai xung quanh bệnh viện, nơi gần như không còn hoạt động.
Trung Quốc báo cáo hoạt động công nghiệp tốt hơn dự kiến, với sản lượng tăng 7% so với cùng kỳ trong tháng 1 và tháng 2, tốc độ nhanh nhất hai năm qua. Nhưng bức tranh kinh tế tổng thể cho thấy những thách thức dài hạn của Trung Quốc vẫn tồn tại. Ngành bất động sản tiếp tục ảm đạm: đầu tư giảm 9% so với cùng kỳ năm ngoái và số lượng dự án nhà ở mới giảm 30% so với một năm trước.
Mỹ lên án cuộc bầu cử tổng thống ở Nga là “không tự do và công bằng” sau khi kết quả ban đầu cho thấy Vladimir Putin thắng 87% phiếu bầu, cho phép ông có thêm nhiệm kỳ 6 năm. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thì nói ông Putin lại “giả lập thêm một cuộc bầu cử nữa.” Ông Putin đã cảnh báo NATO rằng khối này sẽ “chỉ còn cách một bước” để tiến tới chiến tranh thế giới lần thứ ba nếu đối đầu trực tiếp với Nga.
Trong một diễn biến khác, Putin cho biết ông đã đồng ý về một cuộc trao đổi tù nhân có liên quan đến Alexei Navalny trước khi ông này qua đời vào tháng trước. Đây là lần đầu tiên sau nhiều năm ông Putin nhắc đến tên thủ lĩnh phe đối lập. Ông không nêu rõ ai đã đề nghị trao đổi với Nga. Các đồng minh của Navalny cho rằng tổng thống Nga ra lệnh giết Navalny nhằm phá hoại một thỏa thuận trao đổi tù nhân.
Nhật Bản cho biết Triều Tiên đã bắn tên lửa đạn đạo tầm ngắn về phía vùng biển phía đông nước này. Vụ phóng diễn ra vài ngày sau khi lực lượng vũ trang Hàn Quốc và Mỹ kết thúc 11 ngày tập trận quân sự kết hợp. Kim Jong Un, nhà độc tài của Triều Tiên, trước đây đã chỉ trích các cuộc tập trận chung là sự chuẩn bị cho một cuộc xâm lược.
Các luật sư của Donald Trump nói với thẩm phán giám sát vụ án gian lận dân sự của ông – người đã ra lệnh cho cựu tổng thống và các con trai trưởng thành của ông phải bồi thường thiệt hại 464 triệu USD – rằng ông không thể tìm được công ty bảo hiểm nào để bảo lãnh trái phiếu. Tòa án có thể tịch thu tài sản của ông Trump nếu ông không trả tiền trước ngày 25/3; và các luật sư của ông đã yêu cầu tạm hoãn thi hành trong khi ông kháng cáo.
Hợp đồng tương lai cacao ở New York lên mức cao nhất mọi thời đại. Giá mặt hàng này đã tăng 98% kể từ đầu năm 2024. Thời tiết khắc nghiệt một phần là nguyên nhân: hạn hán quét qua Tây Phi, nơi trồng phần lớn ca cao của thế giới, kể từ tháng 11 năm ngoái. Nguồn cung cũng bị ảnh hưởng bởi mức trần giá do chính phủ Tây Phi đặt ra khiến nông dân không muốn đầu tư vào đồn điền của họ.
Con số trong ngày: 20%, là tỷ lệ sinh viên Mỹ được chẩn đoán hoặc đang điều trị trầm cảm vào năm 2019, tăng từ mức 10% của mười năm trước.
TIÊU ĐIỂM
Nhật Bản có thể sẽ tăng lãi suất
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) có thể công bố đợt tăng lãi suất đầu tiên trong 17 năm khi cuộc họp chính sách mới nhất bế mạc vào thứ Ba. BoJ trong nhiều thập niên qua luôn nổi bật trong các ngân hàng trung ương trên thế giới về chính sách tiền tệ độc đáo của mình; hiện Nhật vẫn là quốc gia cuối cùng có lãi suất chính sách âm, -0,1%.
Nhưng thời đại đó có vẻ sắp kết thúc. Số liệu lạm phát chính của Nhật Bản đã vượt mục tiêu 2% của BoJ trong 22 tháng, song tốc độ tăng trưởng tiền lương bị tụt lại. Các nhà hoạch định chính sách đã trì hoãn việc tăng lãi suất cho đến khi họ có thể chắc chắn rằng giá cả và tiền lương sẽ di chuyển cùng nhau. Dữ liệu từ các cuộc đàm phán tiền lương hàng năm giữa công đoàn và các doanh nghiệp lớn cho thấy mức tăng kỷ lục đối với người lao động trong năm thứ hai liên tiếp. Nhưng ngay cả khi BoJ chấm dứt lãi suất âm và chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (một công cụ để kiểm soát lợi suất trái phiếu dài hạn), lập trường chung của BoJ có thể vẫn mang tính nới lỏng. Các nhà kinh tế kỳ vọng lãi suất sẽ tăng dần và lãi suất chính sách sẽ ổn định ở mức khoảng 0,5% hoặc thấp hơn.
Hội nghị của ngành dầu mỏ Mỹ
Các nhà lãnh đạo ngành năng lượng ở thủ đô dầu mỏ Houston của Mỹ đang thảo luận cách duy trì hoạt động trong một thế giới nhiều rủi ro. Các ông chủ dầu khí đang ở sự kiện CERAWeek của S&P Global sẽ trao đổi với các thượng nghị sĩ và nhà hoạch định chính sách. Họ sẽ thảo luận về việc cân bằng cung cầu khi thị trường năng lượng chuyển sang nhiên liệu sạch, ảnh hưởng của chi phí vay đối với đầu tư, cũng như các vấn đề địa chính trị.
Tuần trước Shell thông báo sẽ giảm tốc độ của tiến trình phi carbon hoá. Giống như những gã khổng lồ dầu mỏ khác, họ viện dẫn lợi nhuận thấp của việc đầu tư vào năng lượng tái tạo và môi trường lãi suất cao. Ngoài ra là sự mơ hồ về chính sách năng lượng Mỹ sau cuộc bầu cử tổng thống năm nay. Hồi tháng 1, chính quyền Biden đã tạm dừng cấp phép mới cho các nhà xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng, điều mà những người trong ngành coi như phương tiện để củng cố nguồn cung khi thị trường chuyển sang năng lượng tái tạo. Trong khi đó, những người ủng hộ các giải pháp thay thế, như hydro và năng lượng hạt nhân, cũng đã đổ xô đến Mỹ để tận dụng tối đa các dòng điện này.
Jacob Zuma trở lại chính trường Nam Phi
Một phiên tòa ở Nam Phi vào thứ Ba có thể có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc tổng tuyển cử dự kiến vào ngày 29 tháng 5. Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền được kỳ vọng sẽ giành đủ số phiếu để thống trị một chính phủ liên minh với các đảng nhỏ hơn. Nhưng rồi một bom tấn chính trị xuất hiện. Vào tháng 12, Jacob Zuma, tổng thống Nam Phi từ năm 2009 đến năm 2018, đã công bố một đảng mới, được đặt theo tên của cánh vũ trang của ANC trong thời kỳ phân biệt chủng tộc, uMkhonto Wesizwe (MK).
Ông Zuma sẽ không thể trở thành tổng thống. Nhưng ông có thể giành đủ số phiếu để đẩy người kế nhiệm, Cyril Ramaphosa, vào thế khó. Nếu ANC chỉ nhận về khoảng 40% số phiếu, như các cuộc thăm dò cho thấy, họ có thể sẽ phải tham gia vào một liên minh không mấy dễ chịu với những người theo chủ nghĩa dân túy, chẳng hạn như Những người Đấu tranh vì Tự do Kinh tế cánh tả. Một giải pháp thay thế sẽ là một chính phủ đoàn kết dân tộc với Liên minh Dân chủ. ANC đã yêu cầu tòa án bầu cử cấm MK tham gia bầu cử vì lý do vi phạm quy tắc. Nếu họ thất bại, cuộc chơi sẽ bắt đầu.
Lạm phát hạ nhiệt ở Canada
Người dân Canada bắt đầu năm mới với sự nhẹ nhõm bất ngờ khi tỷ lệ lạm phát năm giảm từ 3,4% trong tháng 12 xuống còn 2,9% trong tháng 1. Con số này nằm trong phạm vi mục tiêu lạm phát của ngân hàng trung ương Canada là từ 1% đến 3%. Vào thứ Ba, số liệu mới của tháng 2 sẽ cho thấy liệu mức giảm đó có được duy trì hay không.
Các cuộc thăm dò cho thấy cử tri tỏ ra không hài lòng với Justin Trudeau, thủ tướng của Đảng Tự do, khi giá cả bắt đầu tăng vào năm 2021. Lạm phát hàng năm tăng từ 0,7% vào tháng 12 năm 2020 và đạt đỉnh 8,1% vào tháng 6 năm 2022. Pierre Poilievre, lãnh đạo phe đối lập, đã đổ lỗi cho chính sách kinh tế của chính phủ về cái mà ông gọi là “Lạm phát Justin.” Ông Trudeau hy vọng việc lạm phát thuyên giảm có thể thuyết phục ngân hàng trung ương bắt đầu cắt giảm lãi suất sau khi đã tăng 4,75 điểm phần trăm trong vòng chưa đầy 18 tháng. Điều đó có thể giúp giành lại một số người ủng hộ ông. Hiện tại, đảng Tự do của ông đang kém đảng Bảo thủ của ông Poilievre tới 18 điểm trong thời điểm chạy đà cho cuộc bầu cử vào năm tới.
