Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tòa án Tối cao Hoa Kỳ công bố một số ý kiến, trong đó có một ý kiến bị vô tình đăng lên trang web vào thứ Tư – theo đó cho phép tiến hành phá thai khẩn cấp ở Idaho. Toà cũng ngăn chặn một thoả thuận phá sản được đề xuất nhằm giải quyết các khiếu nại chống lại nhà sản xuất thuốc opiod Purdue Pharma. Thỏa thuận này cho chủ sở hữu công ty, gia đình Sackler, quyền miễn trừ trách nhiệm dân sự đối với vai trò của họ trong cuộc khủng hoảng opioid để đổi lấy số tiền lên tới 6 tỷ đô la trả cho những người yêu cầu bồi thường. Ngoài ra, tòa còn ngăn cơ quan quản lý môi trường Mỹ thực thi một quy định hạn chế ô nhiễm không khí từ các nhà máy điện và nhà máy sản xuất, trong khi các thách thức pháp lý tiếp tục diễn ra ở tòa cấp dưới.
Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Hoa Kỳ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Boeing, nhà sản xuất máy bay lớn thứ hai thế giới, vì đã chia sẻ với truyền thông các chi tiết về cuộc điều tra của uỷ ban về tấm cửa máy bay Boeing 737 Max bị bật giữa không trung hồi tháng 1. Boeing đang bị điều tra về an toàn sau một số vụ tai nạn. Năm 2019, một chiếc 737 Max của hãng đã rơi gần Addis Ababa, thủ đô của Ethiopia, khiến toàn bộ 157 người trên máy bay thiệt mạng.
Đảng Cộng sản Trung Quốc khai trừ hai cựu bộ trưởng quốc phòng bị cáo buộc tham nhũng. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc xác nhận rằng Lý Thượng Phúc, người từng biến mất khỏi tầm mắt công chúng suốt hai tháng vào năm ngoái trước khi bị bãi nhiệm vào tháng 10, đang bị điều tra. Hội nghị Trung ương 3, cuộc họp của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, sẽ xác nhận việc cách chức hai bộ trưởng và các quan chức bị thất sủng khác vào tháng tới.
Triều Tiên cho biết họ đã thử thành công tên lửa có khả năng mang nhiều đầu đạn, đủ sức áp đảo các hệ thống phòng thủ tên lửa. Các quan chức quân sự Hàn Quốc bác bỏ tuyên bố này là “lừa dối và phóng đại” và nói rằng một tên lửa thử nghiệm đã phát nổ giữa không trung. Hàn Quốc, Nhật Bản, và Mỹ đã bắt đầu một số cuộc tập trận quân sự phối hợp gần phía nam bán đảo Triều Tiên trong tuần này.
Alexander Bastrykin, người đứng đầu các cuộc điều tra liên bang của Nga, cho biết nước này đã cử hơn 10.000 công dân mới nhập tịch đến “đào hào và xây công sự” ở Ukraine. Họ nằm trong số khoảng 30.000 người di cư bị bắt vì trốn nghĩa vụ quân sự. Ông Bastrykin trước đó đã gợi ý rằng những công dân mới từ chối gia nhập quân đội có thể bị thu hồi quyền công dân.
Đài Loan yêu cầu công dân không đến Trung Quốc trừ khi thực sự cần thiết. Tuần trước, chính phủ Trung Quốc đã đe dọa xử tử những người “cứng đầu” ủng hộ nền độc lập của Đài Loan trong các trường hợp cực đoan. Căng thẳng giữa hai nước leo thang kể từ khi William Lại Thanh Đức, người mà Trung Quốc coi là “kẻ ly khai,” được bầu làm tổng thống Đài Loan vào tháng 1.
Cảnh sát Maldives đã bắt giữ Fathimath Shamnaz Ali Saleem, bộ trưởng môi trường nước này. Truyền thông địa phương đưa tin bà bị cáo buộc sử dụng “ma thuật đen” chống lại tổng thống Mohamed Muizzu, người đã giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử hồi tháng 4. Theo luật Hồi giáo, dùng ma thuật phù thủy có thể bị phạt tù sáu tháng ở Maldives. Các hình thức ma thuật truyền thống được thực hành rộng rãi ở quốc đảo này.
Con số trong ngày: 2.000, là số lượng bóng bay chứa rác mà Triều Tiên đã thả về phía nam kể từ tháng 5.
TIÊU ĐIỂM
Mông Cổ tổ chức tổng tuyển cử
Người Mông Cổ sẽ đi bỏ phiếu vào thứ Sáu. Đảng Nhân dân Mông Cổ theo khuynh hướng dân chủ xã hội cầm quyền, chiếm đa số lớn trong quốc hội, nhiều khả năng sẽ thắng thêm một nhiệm kỳ nữa. Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử, họ đã ca ngợi kỷ lục về kinh tế và cố gắng thu hút cử tri bằng cách hứa hẹn nhiều chương trình phúc lợi xã hội hơn, bao gồm hỗ trợ trị giá 600 triệu USD cho người làm nghề chăn nuôi.
Nhưng một làn sóng tham nhũng đã làm ảnh hưởng đến đảng, bao gồm cả những tiết lộ về một “mafia than” do các quan chức điều hành. Một số người cho rằng nền pháp quyền đang bị xói mòn. Và rất bất thường khi cuộc bầu cử chìm trong bạo lực, đặc biệt là sự việc hôm 15 tháng 6 khi một ứng viên của đảng đối lập chính bị đánh đến chết.
Đây là cuộc bầu cử đầu tiên kể từ khi cơ quan lập pháp được mở rộng từ 76 lên 126 thành viên, một số ghế trong đó giờ đây sẽ được phân bổ theo tỷ lệ. Điều này có thể khiến đảng cầm quyền mất đa số, dẫn đến sự chuyển dịch sang một nền dân chủ đa đảng. Các nhà quan sát phương Tây sẽ theo dõi chặt chẽ đất nước này để xem liệu các giá trị dân chủ có chiếm ưu thế hay không.
Iran bầu tổng thống
Nhìn từ một quán cà phê nghệ thuật ở trung tâm thành phố Tehran, cuộc bầu cử tổng thống Iran chỉ là màn tô điểm cho một chế độ lỗi thời, không được yêu mến. Hầu hết dường như có ý định tẩy chay sự kiện. Masoud Pezeshkian, nhà cải cách duy nhất trong số 4 ứng viên vẫn còn tham gia cuộc đua, gọi nó là một “chiếc chăn ướt.”
Nhưng ở bên ngoài thủ đô, cuộc bầu cử lại thu hút được sự quan tâm lớn hơn. Người ủng hộ đã lấp đầy các sân vận động bóng đá ở Tabriz, quê hương của ông Pezeshkian, thủ đô phía tây bắc, để nghe ông phát biểu. Điều đáng kinh ngạc đối với một ứng viên tổng thống là ông đã khuấy động tình cảm thiểu số khi phát biểu bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, ngôn ngữ địa phương, thay vì tiếng Ba Tư, ngôn ngữ chính thức. Ông kêu gọi thắt chặt quan hệ với Mỹ và bỏ luật buộc phụ nữ phải đeo mạng che mặt. Những người bảo thủ đang thất kinh, khi lá phiếu của họ bị chia rẽ giữa Saeed Jalili, một nhà lý luận bài ngoại, và Mohammad Qalibaf, một chỉ huy quân sự thực dụng có liên hệ với Vệ binh Cách mạng Hồi giáo. Khi không có ứng viên nào có khả đảm bảo được đa số trong vòng đầu tiên vào thứ Sáu, Iran sẽ bước vào vòng hai vào ngày 5 tháng 7.
Kinh tế Mỹ tiếp tục đón tin tốt
Tốt nhất là không nên phản ứng thái quá trước dữ liệu kinh tế của chỉ một tháng, dù tốt hay xấu. Nhưng có lẽ khó có thể kiềm chế sự lạc quan về những con số của Mỹ được công bố vào thứ Sáu. Chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) được dự báo sẽ không thay đổi trong tháng 5 so với tháng 4. PCE lõi, tức không tính giá thực phẩm và năng lượng, được cho là chỉ tăng 0,1% so với tháng trước. Những con số này cho thấy lạm phát đang chậm lại sau khi tăng tốc vào đầu năm nay.
Cục Dự trữ Liên bang đặc biệt chú ý đến PCE lõi. Mức tăng chậm hơn có thể làm dấy lên suy đoán Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất vào tháng 9. Đáng khích lệ là việc giảm bớt áp lực về giá cũng có thể đi kèm với bằng chứng cho thấy tiêu dùng có khả năng phục hồi. Chi tiêu cá nhân được cho là đã tăng 0,3% so với tháng trước trong tháng 5. Điều đó sẽ đưa tháng này trở thành một tháng rất tốt cho nền kinh tế Mỹ.
Nga và Belarus tổ chức diễn đàn kinh tế
Vùng Vitebsk ở miền bắc Belarus đã chứng kiến một loạt dự án tái thiết trước thềm Diễn đàn Các Khu vực giữa Belarus và Nga. Chuỗi sự kiện, được cho là tập trung vào “hợp tác liên khu vực trong việc xây dựng một nền kinh tế đổi mới,” sẽ khép lại bằng phiên họp toàn thể vào thứ Sáu. Nhưng cũng như các thành phố chủ nhà, mối quan hệ kinh tế song phương cần được cải thiện khẩn cấp
Kể từ khi xâm lược Ukraine vào năm 2022, Nga đã phải hứng chịu các lệnh trừng phạt của châu Âu. Đồng minh Belarus của họ đã tránh đưa quân vào Ukraine. Nhưng Belarus vẫn có ích cho nền kinh tế Nga, đóng vai trò là cửa sau cho các dòng chảy thương mại vốn có thể bị chặn. Điều này khiến Minsk lọt vào tầm ngắm của Liên minh châu Âu. Vào ngày 26 tháng 6, các nhà ngoại giao châu Âu đã đồng ý gia hạn các biện pháp trừng phạt đối với Belarus để đóng “lỗ hổng lớn nhất trong hệ thống trừng phạt của [EU].” Một số thành viên phía đông của EU đang thúc đẩy nhiều hơn nữa, nhấn mạnh rằng Belarus phải đối mặt với những hình phạt tương tự như Nga. Trong bối cảnh đó, việc ca ngợi mối quan hệ kinh tế giữa hai quốc gia bị cô lập sẽ càng khó khăn hơn.
