Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Israel đã giết chết khoảng 15 thành viên của Hezbollah ở thị trấn Bint Jbeil miền nam Lebanon, theo Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF). Trước đó, IDF đã ném bom vào trung tâm Beirut, đánh trúng một trung tâm y tế của Tổ chức Y tế Hồi giáo và giết chết chín người, theo bộ y tế Lebanon. Ngoài ra tại Bờ Tây, các quan chức Palestine cho biết không kích của Israel đã làm ít nhất 14 người tại trại tị nạn Tulkarem thiệt mạng.
Nga tấn công bằng máy bay không người lái vào 15 khu vực của Ukraine, gây ra thiệt hại trên diện rộng cho các đường dây điện, khiến hàng nghìn người bị mất điện. Không quân Ukraine cho biết họ đã bắn hạ 78 trên 105 máy bay không người lái của Nga trong đợt này. Hôm thứ Tư, quân đội Nga đã giành quyền kiểm soát Vuhledar, một thị trấn có vị trí chiến lược ở miền đông Ukraine.
Ủy ban châu Âu đã kiện Hungary về một đạo luật gây tranh cãi do nước này thông qua vào năm ngoái với danh nghĩa bảo vệ chủ quyền quốc gia. Những người chỉ trích so sánh luật mới, vốn coi một số nhóm nhận tiền từ nước ngoài là tội phạm, với luật của Nga yêu cầu các tổ chức phi chính phủ nhận tài trợ từ nước ngoài phải đăng ký là “đặc vụ nước ngoài.” EU cho rằng đạo luật vi phạm luật của EU.
Giá dầu tăng mạnh nhất trong một ngày trong gần một năm qua, hơn 5%. Trước đó, tổng thống Joe Biden đã ám chỉ rằng giới chức Mỹ đang “thảo luận” xem có nên ủng hộ một cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở dầu mỏ của Iran hay không, và rằng “sẽ không có gì xảy ra hôm nay.” Trong khi đó, Libya đã nối lại hoạt động sản xuất dầu gần hai tháng sau khi ngừng hoạt động, do đó có thể giúp ổn định thị trường dầu toàn cầu.
Ngoại trưởng Anh David Lammy đã hạ cánh tại Dublin. Chuyến thăm Ireland của ông – chuyến thăm đầu tiên của một ngoại trưởng Anh kể từ năm 2017 – là một phần trong kế hoạch của London nhằm thiết lập lại quan hệ Anh-EU. Ông Lammy cũng muốn hợp tác với Ireland trong các lĩnh vực như giải quyết biến đổi khí hậu. Ông sẽ gặp Micheál Martin, phó thủ tướng Ireland, và các quan chức cấp cao khác.
Anh sẽ nhượng lại chủ quyền của Quần đảo Chagos, một quần đảo có vị trí chiến lược quan trọng ở Ấn Độ Dương, cho Mauritius. Những người dân đảo bị di dời cưỡng bức cách đây nhiều thập niên từ giờ sẽ có thể trở về. Anh nắm quyền kiểm soát 58 hòn đảo ở quần đảo này vào những năm 1960 khi đàm phán về nền độc lập của Maritius. Song London vẫn sẽ kiểm soát một căn cứ không quân dùng chung với Mỹ ở đây.
Chủ tịch quốc hội Georgia đã ký thông qua một dự luật hạn chế nghiêm ngặt quyền của người đồng tính luyến giới (LGBT) tại nước này. Luật mới cấm kết hôn và nhận con nuôi đồng giới, cấm chăm sóc khẳng định giới tính, và cấm mô tả quan hệ LGBT trên phương tiện truyền thông. Luật mới được thông qua trước thềm cuộc bầu cử quốc hội có nhiều rủi ro vào cuối tháng.
Con số trong ngày: 1 nghìn tỷ đô la, là số tiền nợ nước ngoài mà chính phủ các nước đang phát triển chưa báo cáo với Ngân hàng Thế giới kể từ năm 1970.
TIÊU ĐIỂM
Thị trường nín thở chờ dữ liệu việc làm của Mỹ
Dữ liệu việc làm ở Mỹ trong tháng 9, được công bố vào thứ Sáu, sẽ có tác động sâu rộng lên thị trường toàn cầu. Nhà đầu tư đang cố gắng tìm hiểu xem Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất đến đâu. Và giờ đây khi lạm phát đang giảm, biến số quan trọng sẽ là thị trường việc làm. Theo dự báo trung vị, nền kinh tế có thể đã tạo ra thêm 150.000 việc làm vào tháng trước, trong khi thất nghiệp có thể vẫn ở mức 4,2%. Với kịch bản đó, Fed có thể sẽ cắt giảm lãi suất một phần tư điểm phần trăm tại cuộc họp tiếp theo vào tháng 11, nhỏ hơn mức giảm nửa điểm của tháng 9.
Dữ liệu được công bố hồi đầu tuần cho thấy một bức tranh hỗn hợp. Số lượng người Mỹ nghỉ việc đã xuống mức thấp nhất kể từ mùa hè năm 2020, một dấu hiệu cho thấy triển vọng tuyển dụng suy yếu. Nhưng một cuộc khảo sát khác lại ghi nhận đà tăng bất ngờ của tuyển dụng trong khu vực tư nhân vào tháng trước. Nếu thật sự có những vết nứt trên thị trường lao động Mỹ, thì hiện tại chúng có vẻ khá nhỏ.
EU bỏ phiếu về việc áp thuế lên xe điện Trung Quốc
Vào thứ Sáu, Liên minh châu Âu sẽ bỏ phiếu xem có nên ký luật áp thuế lên tới 45% đối với xe điện sản xuất ở Trung Quốc trong năm năm hay không. Ủy ban châu Âu đã cáo buộc Trung Quốc trợ cấp không công bằng cho ngành công nghiệp xe điện trong nước. Họ lo ngại hàng nhập khẩu rẻ sẽ đe dọa các nhà sản xuất ô tô châu Âu.
Luật mới sẽ được thông qua trừ khi 15 quốc gia đại diện cho 65% người dân của khối bỏ phiếu chống. Theo Reuters, Pháp, Hy Lạp, Ý, và Ba Lan, với 39% dân số, sẽ ủng hộ. Đức là nước phản đối mạnh mẽ. Nước này xuất khẩu rất nhiều ô tô sang Trung Quốc, và một số nhà sản xuất ô tô lớn nhất của Đức cũng đang đặt nhà máy ở Trung Quốc.
Đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, mức thuế cao hơn có thể tạm thời làm chậm tiến độ của họ và tạo cơ hội cho người châu Âu bắt kịp. Nhưng rào cản thuế quan khó có thể ngăn cản họ chiếm được thị phần. Dù đã định giá ở châu Âu thấp hơn một chút so với các mẫu xe bản địa, họ vẫn còn dư địa để giảm giá hơn nữa.
Quyền lực của Iran suy yếu
Khi bom của Israel giết chết thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah vào tuần trước, nó đã chặt mất đầu của một lực lượng dân quân đáng sợ và giáng đòn mạnh vào “trục kháng chiến” của Iran. Có tin đồn rằng tang lễ của ông sẽ được tổ chức vào thứ Sáu tuần này. Kể từ khi Nasrallah bị giết, Iran đã bắn thẳng vào Israel. Nhưng dường như họ đã thất bại trong mục tiêu tấn công hai căn cứ không quân và một cơ sở tình báo quân sự. Hầu hết các tên lửa đã bị đánh chặn và phát nổ trên không.
Iran đang kết thúc năm nay yếu hơn so với đầu năm. Mặc dù họ đã cảnh báo Israel không được đánh trả, nhưng đòn trả đũa của Israel có thể sẽ có quy mô lớn hơn nhiều. Và các lực lượng ủy nhiệm, tuyến phòng thủ đầu tiên của Iran, đang gặp nhiều khó khăn. Hamas đã yếu hơn đáng kể sau một năm chiến tranh ở Gaza; thu nhập của Houthi đã giảm cùng với dòng hàng hóa đi qua Hodeida, cảng chính của Yemen. Khi Iran thương tiếc Nasrallah, họ cũng thương tiếc cho quyền lực suy yếu của mình.
EU xem xét cấp quy chế tị nạn cho phụ nữ Afghanistan
Vào thứ Sáu, Tòa án Công lý châu Âu sẽ quyết định xem liệu phụ nữ Afghanistan có thể được cấp quy chế tị nạn chỉ dựa trên giới tính và tổ quốc của họ hay không. Thụy Điển, Phần Lan, và Đan Mạch đã tự động cấp quy chế này. Nhưng ở các quốc gia châu Âu khác, các đơn xin phải được xem xét theo từng trường hợp cụ thể.
Ba năm sau khi Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, Taliban đang tước đi mọi quyền tự do của phụ nữ. Một bộ luật tôn giáo hợp nhất mới được công bố vào tháng trước càng khiến tình hình thêm tồi tệ. Phụ nữ không được lên tiếng hoặc đọc kinh Koran ở nơi công cộng. Họ không được nhìn bất kỳ người đàn ông nào ngoài người thân của mình và phải che mặt hoàn toàn.
Ngay cả trước khi có luật mới, phụ nữ đã bị cấm đến trường trung học, trường đại học, công viên và tiệm làm đẹp. Họ không được làm việc trong hầu hết các ngành nghề. Tình hình đã đẩy phụ nữ Afghanistan vào cảnh tuyệt vọng; và nhiều người đang tìm cách rời đi. Phán quyết của Tòa án Công lý châu Âu có thể giúp họ dễ dàng tìm thấy tự do hơn.
