Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Hayat Tahrir al-Sham (HTS), ngọn cờ của cuộc lật đổ Bashar al-Assad tại Syria, đã công bố kế hoạch thành lập chính phủ mới và cam kết khôi phục trật tự. NATO kêu gọi HTS tuân thủ pháp quyền, bảo vệ dân thường, và tôn trọng các nhóm thiểu số trong quá trình chuyển tiếp. Các chính phủ châu Âu đã nhanh chóng phản ứng với diễn biến này: Đức tạm dừng xử lý hơn 47.000 đơn xin tị nạn từ Syria, trong khi Áo công bố kế hoạch trục xuất người tị nạn Syria.
Bộ trưởng quốc phòng Israel, Israel Katz, ra lệnh cho không quân tiếp tục không kích ở Syria nhằm phá hủy các vũ khí chiến lược, bao gồm tên lửa và hệ thống phòng không, để ngăn chúng rơi vào tay phe nổi dậy. Cuối tuần qua, không kích của Israel đã nhắm vào các địa điểm bị nghi ngờ là cơ sở vũ khí hóa học. Lực lượng Israel cũng vượt biên giới vào lãnh thổ Syria từ Cao nguyên Golan để ngăn chặn các nhóm nổi dậy đóng gần biên giới.
Cảnh sát đã bắt giữ Luigi Mangione tại miền trung Pennsylvania vì liên quan đến vụ sát hại CEO Brian Thompson của UnitedHealthCare ở Manhattan vào tuần trước. Mangione, 26 tuổi, bị Sở Cảnh sát New York cáo buộc tàng trữ vũ khí, bị nhận diện khi đang ăn tại một nhà hàng McDonald’s. Cảnh sát thu giữ một bản tuyên ngôn mà một quan chức cho biết tiết lộ “ác cảm đối với các tập đoàn Mỹ.”
Trung Quốc mở cuộc điều tra chống độc quyền đối với công ty chip Nvidia của Mỹ về các hành vi có thể gây cạnh tranh không lành mạnh. Cuộc điều tra tập trung vào thương vụ trị giá 7 tỷ USD của Nvidia để mua lại nhà cung cấp công nghệ mạng Mellanox. Thỏa thuận này, được các cơ quan quản lý Trung Quốc phê duyệt vào năm 2020, yêu cầu Nvidia đảm bảo đối xử công bằng với các công ty Trung Quốc — điều mà các cơ quan quản lý nghi ngờ công ty đã không thực hiện.
Đảng Cộng sản Trung Quốc công bố chuyển đổi sang chính sách tiền tệ “hơi nới lỏng” lần đầu tiên kể từ năm 2010 để đối phó với giảm phát và tăng trưởng yếu. Đảng cũng công bố các biện pháp tài khóa, bao gồm nới lỏng các hạn chế mua nhà và một chương trình hoán đổi nợ chính quyền địa phương trị giá 1,4 nghìn tỷ USD. Hội nghị kinh tế thường niên của đảng sẽ được tổ chức vào thứ Tư để quyết định chính sách kinh tế cho năm 2025.
Các băng đảng đã sát hại dã man ít nhất 110 người ở Cité Soleil, một khu ổ chuột gần thủ đô Port-au-Prince của Haiti. Vụ thảm sát được thực hiện bằng dao rựa và nhắm vào những người cao tuổi bị một thầy tu cáo buộc là phù thủy, sau khi con của một thủ lĩnh băng đảng bị ốm. Các băng đảng kiểm soát khoảng 80% thủ đô, khiến hàng nghìn người phải rời bỏ nhà cửa và đẩy đất nước vào cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc.
Google đã ra mắt “Willow”, một chip lượng tử mà công ty cho biết chỉ cần năm phút để giải một bài toán các siêu máy tính nhanh nhất hiện nay phải mất 10 tỷ tỷ năm (dài hơn tuổi của vũ trụ) để giải. Dù công nghệ tính toán lượng tử vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, Google cho rằng nó có thể được sử dụng cho “các ứng dụng thực tế” bằng cách thúc đẩy các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và nghiên cứu y học.
Con số trong ngày: 5 tỷ USD, là số tiền mà General Motors sẽ ghi giảm giá trị từ các liên doanh tại Trung Quốc.
TIÊU ĐIỂM
Chế độ Assad sụp đổ: Thảm hoạ của Nga
Sự sụp đổ nhanh chóng của chế độ Assad ở Syria đã làm xáo trộn cán cân quyền lực trong khu vực. Đây là chiến thắng lớn cho Thổ Nhĩ Kỳ và là thảm họa đối với Iran. Nhưng còn đó một kẻ thua cuộc lớn khác – Nga. Vị thế của Nga như một cường quốc hải quân ở Địa Trung Hải từ lâu đã phụ thuộc vào quyền tiếp cận cơ sở hải quân Tartus ở miền tây Syria, nơi Nga hiện diện từ năm 1971.
Những nhà lãnh đạo mới của Syria có thể sẽ đạt được thỏa thuận cho phép Nga ở lại. Nhưng nếu Nga bị từ chối, điều này sẽ khiến việc tuần tra Địa Trung Hải và Biển Đỏ của các tàu chiến Nga trở nên khó khăn hơn nhiều, cũng như việc hỗ trợ các lực lượng lính đánh thuê của Nga ở Bắc Phi. Moscow cũng sẽ phải sơ tán các máy bay khỏi căn cứ không quân Khmeimim gần đó, nơi họ đã dành một thập niên để không kích bừa bãi vào các thành phố như Aleppo. Số phận của Nga tại Syria giờ đây nằm trong tay những người mà họ đã từng chiến đấu chống lại.
Trung Quốc chuẩn bị cho chiến tranh thương mại
Bất chấp leo thang căng thẳng thương mại với Mỹ, những tháng gần đây xuất khẩu của Trung Quốc vẫn tăng mạnh. Giá trị xuất khẩu tính bằng USD đã tăng 12,7% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 10. Các số liệu công bố vào thứ Ba có thể cho thấy mức tăng trưởng trên 8% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm trước. Vì sao có nghịch lý này?
Khách nước ngoài có thể đang tăng cường mua hàng trước khi các biện pháp hạn chế thương mại bùng nổ thành thương chiến. Hôm 2 tháng 12, Mỹ đã thắt chặt kiểm soát việc bán chip bán dẫn và thiết bị sản xuất chip cho Trung Quốc. Một ngày sau, Trung Quốc đáp trả bằng cách cấm xuất khẩu gallium, germanium, và các kim loại khác cần thiết cho sản xuất chip tiên tiến sang Mỹ.
Dự kiến tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn. Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đe dọa áp đặt thuế quan 60% đối với hàng hóa Trung Quốc cùng với các biện pháp trừng phạt bổ sung nếu Bắc Kinh không làm nhiều hơn để hạn chế nguồn cung fentanyl, một loại opioid tổng hợp có tiền chất hóa học thường bắt nguồn từ Trung Quốc. Một cuộc chiến thương mại sẽ gây thiệt hại cho thương mại xuyên biên giới — nhưng tâm lý lo ngại và phòng ngừa có thể đang tạm thời thúc đẩy hoạt động kinh doanh.
Netanyahu cuối cùng cũng ra tòa
Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, đã tìm mọi cách để trì hoãn ra toà trong vụ án tham nhũng chống lại ông. Ông cố gắng thuyết phục lực lượng an ninh ra tuyên bố việc tổ chức phiên tòa trong khi ông có thể là mục tiêu của máy bay không người lái là không an toàn, và lập luận rằng ông không có thời gian ra tòa trong khi đang lãnh đạo nỗ lực chiến tranh của Israel. Gần đây, các bộ trưởng của ông còn nói do các sự kiện ở Syria, việc hoãn phiên toà là một vấn đề an ninh quốc gia. Nhưng vào thứ Ba, ông Netanyahu sẽ là nhân chứng đầu tiên cho bên bào chữa trong phiên tòa đã kéo dài bốn năm rưỡi.
Ông Netanyahu có ba cáo buộc gian lận và một cáo buộc nhận hối lộ trong một vụ án liên quan đến nhận quà bất hợp pháp từ các nhà tài trợ giàu có và giao dịch trái pháp luật với các ông trùm truyền thông. Ông kiên quyết phủ nhận mọi cáo buộc. Trước đây, ông tuyên bố mình hoàn toàn có khả năng điều hành Israel trong khi đang bị xét xử. Nhưng hiện tại ông có vẻ ít chắc chắn hơn. Dù thế nào đi nữa, ông khẳng định sẽ tiếp tục làm thủ tướng.
Liệu Trump có lật đổ hệ thống nhập cư của Mỹ?
Một trong những lời hứa tranh cử quan trọng của Donald Trump là thực hiện các cuộc trục xuất “quy mô lớn” đối với người nhập cư bất hợp pháp. Nhưng không rõ cụ thể có bao nhiêu người trong diện này. Việc trục xuất khoảng 11 triệu người nhập cư không giấy tờ đang sống ở Mỹ là gần như không thể. Dù kế hoạch của ông Trump có mạnh mẽ đến đâu, các thượng nghị sĩ Dân chủ sẽ bắt đầu chống lại chúng tại một phiên điều trần của ủy ban tư pháp vào thứ Ba, cảnh báo về những nguy hiểm của việc trục xuất hàng loạt.
Trước mặt ông Trump là các rào cản về chính trị, pháp lý, và hậu cần. Các thị trưởng và thống đốc Dân chủ sẽ cố gắng bảo vệ người nhập cư ở các thành phố và bang của họ. Do hệ thống tòa án nhập cư của Mỹ đang bị quá tải, có thể sẽ phải mất nhiều năm để trục xuất một người. Việc giam giữ người nhập cư và đưa họ về quê hương thì lại cần tiền và sự đồng ý của các nước khác. Dù vậy, ngay cả khi tổng thống đắc cử không thể trục xuất hàng triệu người, lời đe dọa của ông vẫn có thể ngăn người nhập cư mới tìm cách vào Mỹ.
