Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một thẩm phán đã trì hoãn thời hạn để công chức liên bang Mỹ phản hồi đề nghị nghỉ việc từ thứ Năm sang ít nhất là thứ Hai tuần sau. Kế hoạch “từ chức sớm” do Elon Musk và Cơ quan Hiệu quả Chính phủ (DOGE) đề xuất sẽ cho phép những nhân viên từ chức vẫn được trả lương đến tháng 9. The Washington Post đưa tin rằng đến thứ Tư, chỉ có chưa đến 2% lực lượng lao động liên bang đồng ý với đề nghị này, mặc dù bị gây nhiều áp lực.
Một thẩm phán khác cũng tạm thời ngăn Bộ Tài chính Mỹ chia sẻ dữ liệu thanh toán nhạy cảm với ông Musk và một số thành viên trong DOGE. Tuần trước, ông Musk tuyên bố DOGE đang hủy các khoản thanh toán “bất hợp pháp,” làm dấy lên lo ngại ông có quyền truy cập vào hệ thống tài chính của bộ, nơi xử lý hàng nghìn tỷ đô la tiền an sinh xã hội và Medicare.
Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đã cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm xuống còn 4,5%, đánh dấu lần giảm thứ ba kể từ tháng 8/2024. Lợi suất trái phiếu chính phủ Anh giảm sau thông tin này. Chỉ số FTSE 100 đạt mức cao kỷ lục trước quyết định của ngân hàng, do kỳ vọng về chi phí vay thấp hơn. Kết quả kinh doanh mạnh mẽ của các tập đoàn cũng thúc đẩy cổ phiếu tăng giá, với cổ phiếu AstraZeneca tăng gần 5% sau khi công bố lợi nhuận vượt dự đoán.
Donald Trump viết trên Truth Social, mạng xã hội của ông, rằng Israel sẽ bàn giao Gaza cho Mỹ sau chiến tranh, chỉ vài ngày sau khi ông đề xuất ý tưởng. Ông tuyên bố người Palestine sẽ được “tái định cư tại các cộng đồng an toàn và đẹp hơn nhiều,” trong khi Gaza được xây dựng lại thành một khu bất động sản sang trọng. Trước đó, bộ trưởng quốc phòng Israel đã yêu cầu quân đội lên kế hoạch cho “việc di dời tự nguyện” của cư dân Gaza.
Honeywell, một trong những tập đoàn công nghiệp lớn cuối cùng của Mỹ, thông báo sẽ tách thành ba công ty độc lập bằng cách chia tách bộ phận hàng không vũ trụ và tự động hóa, đồng thời tiến hành kế hoạch tách riêng mảng vật liệu tiên tiến. Hồi tháng 11, quỹ đầu tư chủ động Elliott Management đã mua lại cổ phần trị giá 5 tỷ USD trong Honeywell và kêu gọi công ty tách thành các doanh nghiệp riêng biệt.
Tháng 1/2025 là tháng 1 nóng nhất trong lịch sử và là tháng nóng thứ ba toàn cầu, với nhiệt độ không khí bề mặt đạt 13,23°C — cao hơn 1,75°C so với mức tiền công nghiệp—theo Dịch vụ Biến đổi Khí hậu Copernicus của EU. Đợt nóng kỷ lục này đi ngược lại dự báo về sự chững lại của hiện tượng nóng lên toàn cầu do tác động làm mát của La Niña. Các nhà khoa học đang cảnh báo về nguy cơ bùng phát các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Hy Lạp tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở Santorini sau trận động đất 5,2 độ richter vào thứ Tư, mạnh nhất trong chuỗi chấn động kéo dài nhiều ngày. Lệnh khẩn cấp này có hiệu lực đến ngày 3/3, và sẽ cho phép chính quyền huy động nguồn lực nhanh hơn. Khoảng 11.000 người đã rời khỏi hòn đảo, nhưng nỗ lực sơ tán đang bị cản trở bởi gió mạnh. Chính quyền lo ngại sẽ có thêm động đất trong những ngày tới.
Con số trong ngày: 180 tỷ USD, số tiền mà Meta, Alphabet, Amazon, và Microsoft đã chi cho cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu vào năm ngoái.
TIÊU ĐIỂM
Thủ tướng Nhật đến Nhà Trắng
Thủ tướng Nhật Bản, Ishiba Shigeru, sẽ có chuyến thăm Nhà Trắng vào thứ Sáu để gặp gỡ tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo này sẽ được theo dõi chặt chẽ để đánh giá sự ăn ý giữa họ. Một trong những người tiền nhiệm của ông Ishiba, Abe Shinzo, từng sử dụng những lời khen ngợi và niềm đam mê chung với golf để lấy lòng ông Trump trong nhiệm kỳ đầu của vị tổng thống Mỹ. Song ông Ishiba — một người có phong cách học thuật hơn — có thể gặp khó khăn trong việc tạo dựng một mối quan hệ thân thiết tương tự. Nhưng ông sẽ cố gắng lèo lái để ông Trump không chĩa mùi dùi thuế quan vào Nhật.
Ông Ishiba sẽ nhấn mạnh kế hoạch của Nhật Bản để tăng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP vào năm 2027 (từ mức khoảng 1,6% hiện tại). Ông cũng sẽ nhắc nhở ông Trump rằng Nhật Bản có lượng đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất tại Mỹ và các công ty Nhật tạo ra khoảng 1 triệu việc làm ở nước này. Ngoài ra, ông có thể đề xuất tăng mua khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ. Kể cả khi hai nhà lãnh đạo không có sự đồng cảm mạnh mẽ, các quan chức Nhật Bản vẫn tin rằng mối quan ngại chung về Trung Quốc sẽ giúp hai nước duy trì quan hệ chặt chẽ.
Thị trường lao động Mỹ có dấu hiệu chững lại
Thị trường lao động Mỹ có thể đã giảm tốc nhẹ vào đầu năm 2025. Dữ liệu dự kiến công bố ngày mai có thể cho thấy các nhà tuyển dụng đã tạo thêm 170.000 việc làm trong tháng 1, giảm so với hơn 200.000 của hai tháng trước đó. Thông thường, việc làm suy giảm sẽ làm dấy lên lo ngại về suy yếu kinh tế. Nhưng lần này thì không: các điều kiện bất thường trong tháng trước, đặc biệt là vụ cháy rừng ở Los Angeles khiến nhiều người không thể làm việc, có thể là một trong những nguyên nhân chính.
Các nhà đầu tư thật ra sẽ hoan nghênh một sự chững lại nhẹ trong nền kinh tế. Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã bắt đầu cắt giảm lãi suất vào năm ngoái nhưng buộc phải tạm dừng chu kỳ nới lỏng trong tháng 1 do lạm phát vẫn cao. Mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào dữ liệu tiền lương, cũng sẽ được công bố vào thứ Sáu, để xem liệu tốc độ tuyển dụng chậm lại có dẫn đến suy giảm tăng trưởng lương hay không. Fed sẽ cần thêm bằng chứng cho thấy lạm phát hạ nhiệt trước khi tiếp tục cắt giảm lãi suất. Trong bối cảnh đó, một thị trường lao động bớt sôi động hơn có thể là dấu hiệu tốt.
Nguy cơ chiến tranh khu vực tại Cộng hòa Dân chủ Congo
Lãnh đạo từ Cộng đồng Đông Phi (EAC) và Cộng đồng Phát triển Nam Phi (SADC), hai tổ chức khu vực, sẽ gặp nhau tại Tanzania vào thứ Sáu để tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng tại Cộng hòa Dân chủ Congo. Tuần trước, phiến quân M23 được quân đội Rwanda hậu thuẫn đã chiếm thành phố Goma, thành phố lớn nhất ở miền đông giàu tài nguyên của Congo. Khoảng 3.000 người đã thiệt mạng, theo ước tính ban đầu.
Bên cạnh sự tàn bạo của bạo lực, cuộc xung đột này còn có ảnh hưởng sâu rộng trong khu vực. Bốn quốc gia châu Phi đã gửi quân đến hỗ trợ chính phủ Congo ở Goma, nhưng tổn thất rất lớn. Một mình Nam Phi đã mất 14 binh sĩ, khiến tổng thống nước này, Cyril Ramaphosa, có những lời lẽ phản đối với tổng thống Rwanda, Paul Kagame. Ông Kagame tuyên bố sẵn sàng đối đầu — đây chỉ là một trong nhiều những lý do khiến hội nghị thượng đỉnh lần này khó đạt được tiến triển đáng kể. Các cuộc đàm phán hòa bình trong nhiều năm qua đều không mang lại kết quả, trong khi đàm phán giữa Congo và Rwanda đã đổ vỡ vào tháng 12. Thậm chí, vẫn chưa rõ liệu tổng thống Congo, Félix Tshisekedi, có tham dự hội nghị hay không.
Quan chức Mỹ diễn đạt lại kế hoạch biến Gaza thành “khu nghỉ mát Trung Đông”
Trong những ngày sau khi Donald Trump gây chấn động với đề xuất di dời hơn 2 triệu người khỏi Gaza và biến dải đất này thành “khu nghỉ mát Trung Đông,” các quan chức của ông đã phải nói giảm nhẹ kế hoạch này. Ông Trump tuyên bố về “quyền sở hữu dài hạn” và khẳng định “không cần lính Mỹ!”. Song phát ngôn viên của ông cho biết việc di dời người dân Gaza chỉ là “tạm thời.” Cố vấn an ninh quốc gia của ông cũng giải thích rằng đây chỉ là “khái niệm của một kế hoạch” nhằm khuyến khích các quốc gia trong khu vực đưa ra giải pháp của riêng họ.
Trong khi đó, các quan chức Israel lại hoàn toàn ủng hộ ý tưởng này. Thủ tướng Binyamin Netanyahu cho rằng kế hoạch “cần được theo đuổi, nghiên cứu, và hoàn thành.” Bộ trưởng quốc phòng Israel đã ra lệnh cho quân đội chuẩn bị kế hoạch cho phép người dân Gaza “rời đi và di cư.” Nhưng không như ông Trump, người đề xuất họ di cư đến các nước Ả Rập, bộ trưởng Katz lại nhắm đến các điểm đến khác, như Tây Ban Nha và Ireland — những nước đã chỉ trích cách Israel tiến hành cuộc chiến tại Gaza.
